«گاز کربن‌دی‌اکسید محصول تولید انرژی و آغاز حرکت چرخ تولید و صنعت است؛ درواقع با توجه به اینکه مهم‌ترین عامل تولید انرژی و نیروی مورد نیاز برای توسعه صنایع، استفاده از سوخت‌های فسیلی است، فرآیند مصرف آن منجربه تولید محصولاتی ازجمله گاز کربن‌دی‌اکسید می‌شود.»
ترکیب کربن با اکسیژن موجب ایجاد کربن‌دی‌اکسید می‌شود. بر اثر سوختن زغال و مواد آلی در مجاورت اکسیژن، تخمیر مایعات، تنفس جانوران و گیاهان گازکربنیک به دست می‌آید، این ترکیب گازی بی‌رنگ، بی‌بو و دارای طعمی مایل به اسید است.
از گاز کربن‌دی‌اکسید در فرآیند فتوسنتز برای فرآوری کربوهیدرات‌ها بهره‌برداری می‌شود و با جذب آن، از خود اکسیژن دفع می‌کند. CO2 موجود در اتمسفر در نقش سپر حرارتی برای زمین کار می‌کند و با اثر گلخانه‌ای طبیعی خود، از سرما در زمین جلوگیری می‌کند. اگرچه تراکم‌های بالای کربن‌دی‌اکسید در جو زمین، که با سوختن سوخت‌های فسیلی تولید می‌شود، به عنوان آلاینده جوی شناخته می‌شود.
امروزه پژوهشگران معتقدند که گاز کربن‌دی‌اکسید نقش ویژه‌ای در بسیاری از آلودگی‌های زیست‌محیطی ایفا می‌کند، همچنین به‌عنوان گازی گلخانه‌ای تأثیر بسزایی در گرمایش سطح زمین دارد.
برای شناخت بیشتر تأثیر گاز کربن‌دی‌اکسید بر محیط‌زیست، بررسی فرآیندهای تولید این گاز و ارائه راه‌هایی برای کاهش میزان کربن‌دی‌اکسید با علی‌خان نصراصفهانی، دانشیار گروه زمین‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
گاز کربن‌دی‌اکسید چیست؟
به‌طورکلی در بررسی مواد تأثیرگذار بر آلودگی و گرمایش سطح زمین، گاز کربن‌دی‌اکسید مورد توجه قرار می‌گیرد. این گاز یکی از مهم‌ترین محصولاتی است که بر اثر فرآیندهای سوختی شکل می‌گیرد و عملاً طی فرآیندهای تولید انرژی مقدار بسیاری گاز کربن‌دی‌اکسید تولید و وارد جو می‌شود.
در حالت طبیعی بین گاز کربن‌دی‌اکسید موجود در جو و آب‌کره، تفاوت‌هایی وجود دارد و بین جذب و تبدیل این گاز به منابع انرژی از طریق فرآیند فتوسنتز گیاهان تعادل ایجاد می‌شود، اما در زمانی که گاز کربن‌دی‌اکسید بیش از حد طبیعی به اتمسفر زمین وارد شود، بخشی از آن دیگر قابل تبدیل از طریق فرآیند فتوسنتز نخواهد بود و عملاً مقدار آن از حد معمول بیشتر خواهد شد که این افزایش تأثیرات نامطلوبی بر محیط‌زیست دارد.
توسعه صنایع چه نقشی در تولید گاز کربن‌دی‌اکسید دارد؟
به‌طورکلی می‌توان گفت که گاز کربن دی‌اکسید محصول تولید انرژی و آغاز حرکت چرخ تولید و صنعت است؛ درواقع با توجه به اینکه مهم‌ترین عامل تولید انرژی و نیروی مورد نیاز برای توسعه صنایع، استفاده از سوخت‌های فسیلی است، فرآیند مصرف آن منجر به تولید محصولاتی از جمله گاز کربن دی‌اکسید می‌شود که این مسئله نشان‌دهنده تأثیر پیشرفت تکنولوژی و توسعه چرخه تولید و صنعت در افزایش مقدار CO2 جو است.
علاوه بر فعالیت صنایع، چه منابع دیگری در تولید CO2 نقش دارند؟
علاوه بر فرآیندهای صنعتی که منجر به تولید گاز کربن‌دی‌اکسید می‌شود، منابع دیگری نیز در گسترش میزان این گاز نقش دارند که ازجمله آن‌ها می‌توان به آتش گرفتن جنگل‌ها، سوزاندن زباله‌ها و فعالیت‌های آتش‌فشانی اشاره کرد؛ این عوامل همواره در افزایش میزان گاز کربن دی‌اکسید جو و هوا کره نقش داشته‌اند و تأثیر آن‌ها در اشکال مختلفی قابل مشاهده است.
در طول تاریخ همواره مشاهده می‌شود که فعالیت‌های آتش‌فشانی باعث ورود حجم بسیاری از گاز کربن دی‌اکسید به جو شده است، همچنین آتش‌سوزی جنگل‌ها نیز همواره منجر به افزایش میزان این گاز در جو می‌شود.
نقش جامعه در جلوگیری از گسترش گاز کربن‌دی‌اکسید چیست؟
به طور کلی ممکن است برخی از کشورها ملزم به کنترل سطح تولیدی گاز کربن دی‌اکسید باشند و از طرفی برخی از کشورهای در حال توسعه الزامی در کنترل حجم تولید این گاز نداشته باشند، اما در هر صورت تمام انسان‌ها وظیفه دارند که برای حفاظت بیشتر محیط‌زیست بشر از توسعه و گسترش منابعی که در افزایش گازهای آلوده از جمله کربن دی‌اکسید جلوگیری کنند.
چه راه‌هایی برای کنترل حجم گاز کربن دی‌اکسید وجود دارد؟
در راستای کنترل حجم گاز کربن دی‌اکسید فعالیت‌های بسیاری می‌توان انجام داد که ازجمله آن‌ها می‌توان به جلوگیری از اتلاف انرژی، کاهش نیاز به سوخت و انرژی فسیلی همچنین استفاده از منابع انرژی سبز مانند انرژی بادی، خورشیدی یا امواج دریا اشاره کرد.
علاوه بر این موارد برای جلوگیری از گسترش میزان کربن‌دی‌اکسید باید در اتومبیل‌ها از انرژی الکتریکی استفاده کرد و بهره‌گیری از تجهیزات، همچنین حمل‌ونقل عمومی را مد نظر قرار داد، از طرفی جلوگیری جابه‌جایی‌های نامطلوب، توسعه دنیای متاورس و گسترش فعالیت‌های الکترونیک و مجازی از جمله عواملی است که می‌تواند از گسترش حجم گازهای گلخانه‌ای ازجمله کربن‌دی‌اکسید جلوگیری کنند.
گسترش فعالیت‌های الکترونیک چه نقشی در کاهش میزان کربن‌دی‌اکسید دارد؟
در حوزه جلوگیری از گسترش حجم گازهای گلخانه‌ای که کربن‌دی‌اکسید عمده‌ترین این گازها محسوب می‌شود، استفاده از روش‌های الکترونیک برای انجام امور اداری و کاهش مصرف کاغذ نیز بسیار حائز اهمیت است، زیرا این مسائل از تخریب بیش از حد جنگل‌ها جلوگیری کرده و به موجب آن حجم تولیدی گاز کربن‌دی‌اکسید نیز کاهش می‌یابد.
منبع: ایمنا
