برخورداری از امنیت پایدار در محیط زیست، امری بسیار مهم است که امروزه بسیاری از کشورهای جهان در پی دستیابی به آن هستند. محققان کشورمان در این خصوص، به نقش پراهمیت ورزش اشاره و پیشنهاداتی را ارائه کرده‌اند.
از زمان پایان جنگ جهانی دوم و کاهش بعد نظامی امنیت ملی، محققان مطالعات استراتژیک، عموماً کوشیده‌اند با تعمیق و توسعه تعاریف امنیت ملی، ابعاد جدیدی برای آن قائل شوند. امنیت به‌رغم تعریف سرد و سخت نظامی گذشته، امروزه به‌عنوان مفهومی نرم، به نبود «تهدید وجودی» تعبیر می‌شود. امنیت درواقع توانایی کشور در دفع تهدیدهای خارجی علیه حیات سیاسی یا منافع ملی است. اما در دیدی کلی‌تر، امروزه امنیت محدود به آرامش پس از جنگ‌های ویرانگر و توانایی نظامی نیست، بلکه به تمام سطوح زندگی مدرن انسان‌ها راه می‌گشاید و مربوط می‌شود.
به گفته محققان، در یکی از مهم‌ترین نظریه‌ها در این خصوص که دارای ابعاد پنج‌گانه محیط زیست، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی -اجتماعی و نظامی است، گفته می‌شود به‌رغم آن‌که امنیت ملی، مرکز ثقل مطالعات است، اما چنانچه دولتی نتواند امید به زندگی، امنیت محیط زیستی و اقتصادی را برای کشور خود فراهم کند، فاقد هرگونه امنیت ملی است. در رویکرد نوین جهانی به موضوع امنیت نیز، رفع تهدیداتی که ناپایداری، تخریب، توزیع نامناسب و محدودیت در برخی منابع محیط زیستی را به دنبال دارند، از جایگاه و اولویتی ویژه برخوردار است.
در این زمینه، یک مطالعه پژوهشی توسط محققانی از دانشگاه فنی و حرفه‌ای تهران و دانشگاه علامه طباطبایی انجام شده است که در آن به موضوع رابطه ورزش و امنیت پایدار محیط‌زیست پرداخته شده است.
در این مطالعه، تعدادی از متخصصین حوزه علوم سیاسی و علوم ورزشی مشارکت داشته‌اند و با استفاده از مصاحبه، داده‌های پژوهشی مورد نظر محققان را فراهم آورده‌اند. این داده‌ها سپس با استفاده از روش‌های آماری، تجزیه و تحلیل و ارائه شده‌اند.
یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهند که پدیده ورزش در سه مقوله ادبیات‌سازی، تکنولوژی و ترویج در تقویت امنیت پایدار محیط زیست نقش دارد.
بنا بر نظر مهدی شریعتی فیض‌آبادی، استادیار و پژوهشگر گروه علوم انسانی دانشگاه فنی و حرفه‌ای تهران و همکارش، «علاوه بر این، ۱۵ مفهوم دیگر شامل استفاده از سیستم‌های بازیافتی مناسب، توسعه حمل‌ونقل عمومی عاری از آلاینده‌های فسیلی، استفاده از فناوری‌ها و تجهیزات ورزشی همسو با حفظ محیط زیست، کاهش مصرف انرژی‌های تجدیدپذیر، ادبیات سازی با برگزاری کنفرانس‌های علمی، نشست‌ها و هم‌اندیشی‌ها، استفاده از انرژی پاک در تأمین سرمایش، گرمایش و روشنایی اماکن، استفاده از برنامه‌های کاربردی تقویت پایداری، معرفی نخبگان ورزشی به‌عنوان سفیران زیست‌محیطی، ترویج و توسعه ورزش‌های سازگار با محیط زیست، پرهیز از شعارزدگی، آموزش حفظ محیط زیست، ارائه جشنواره‌های ملی، جهت‌دهی به افکار عمومی از طریق رویدادهای ورزشی، استفاده از نمادهای خاص محیط زیستی و درنهایت استفاده از فلسفه ورزش و آمیختگی روح ورزش با محیط زیست به ترتیب مهم‌ترین کارکردهای ورزش در توسعه امنیت پایدار محیط زیست هستند».
آن‌ها می‌گویند: «تصمیمات دفعی و مقطعی اگرچه تا حدودی موجب کمرنگ شدن واژه بحران محیط زیست می‌شوند، اما لزوم توجه مضاعف به پدیده ورزش به‌عنوان ابزاری پرمخاطب و کم‌هزینه می‌تواند گره‌گشای بسیاری از مسائل امروز محیط زیست ایران باشد».
در این تحقیق با توجه به یافته‌ها و تجارب کشورهای موفق جهان پیشنهاد شده است، دست‌اندرکاران از رویدادهای ورزشی به‌عنوان ویترینی برای نمایش فعالیت‌های دوستدارانه محیط زیست استفاده کرده و عامه اعضای جامعه به‌ویژه کودکان را نسبت به خطر بی‌مهری و کم توجهی به این موضوع آشنا کنند تا در آینده شاهد محیط زیستی پایدار باشیم.
شریعتی فیض‌آبادی و همکارش پیشنهادهای خود را به‌این‌ترتیب ادامه داده‌اند:
– استفاده از تبلیغات مختلف محیط زیستی در انواع رسانه اعم از شنیداری، دیداری، نوشتاری، شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها. ازجمله رویدادهای پرمخاطب به‌ویژه مسابقات فوتبال می‌تواند به توسعه این امر کمک شایان توجهی کند.
– تسهیل و تبلیغ دستاوردها، ابداعات و اختراعات حافظ محیط زیست در فضاهای ورزشی به‌منظور آشنا کردن عامه مردم از این کالاها می‌تواند علاوه بر ترویج فرهنگ استفاده، موجب پاک‌سازی و استفاده بهینه از پسماندها و زباله‌های تولیدی شود.
– تدوین و انعقاد تفاهم‌نامه‌های همکاری بین نهادهای متولی ورزش کشور ازجمله کمیته ملی المپیک و وزارت ورزش و جوانان با سازمان‌های حافظ محیط زیست کشور و به‌کارگیری اهرم‌های الزام‌آور به اجرای مفاد آن در کنار ارائه بسته‌های تشویقی توسعه اهداف دوستدارانه محیط زیست.
– استفاده از ورزشکاران به‌عنوان سفیران مورد تأیید جامعه در جذب کمک‌های عامیانه به‌منظور احیای زیستگاه‌های در حال انقراض مانند آنچه در دریاچه ارومیه یا تالاب انزلی رخ داده است.
– ادبیات سازی پیرامون برنامه‌های توسعه فرهنگ محیط زیست از طریق برگزاری همایش‌های سالانه و دعوت تصمیم‌گیران این حوزه به‌منظور آشنایی هرچه بیشتر پایداری محیط زیست.
این یافته‌های علمی پژوهشی در فصل‌نامه «پژوهش در ورزش تربیتی» متعلق به پژوهشگاه تربیت بدنی و علوم ورزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری منتشر شده‌اند./منبع: ایسنا
