ثروت سبزی که در دل مراتع و رویشگاه گیاهان دارویی در چهارمحال و بختیاری نهفته است، سالانه بر اثر بی‌مبالاتی سودجویان و ناآگاهی مردم از بین می‌رود، گیاهان دارویی یکی از ظرفیت‌های عظیم در مراتع است که هرساله در فصل بهار مردم را به سمت برداشت این گیاهان می‌کشاند.
چهارمحال و بختیاری دارای ۱۰ شهرستان است و حدود یک میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار از مساحت استان را مراتع و جنگل‌ها تشکیل می‌دهد که رقمی معادل ۸۶.۵ درصد از مساحت این استان را شامل می‌شود، مراتع این استان یکی از رویشگاه‌های اصلی کشور در بحث گیاهان دارویی است و برخی از گیاهان دارویی مانند کلوس تنها در مراتع این استان یافت می‌شود و قیمت بسیار بالایی نیز دارد.
باوجود اعمال محدودیت‌ها و ممنوعیت‌ها برای بوته‌کنی گیاهان دارویی کمیاب اما هم‌چنان شاهد فروش برخی گیاهان دارویی و خوراکی کمیاب مانند کلوس، بنسرخ، تره، موسیر، سیردینگ و … توسط دستفروشان در نقاط پرتردد شهر شهرکرد هستیم، عموما گیاهان دارویی از جمله کلوس با قیمت‌های نجومی به فروش می‌رسد، همین موضوع موجب می‌شود تا انگیزه سودجویان برای قاچاق این نوع گیاهان دارویی و خوراکی بالا برود.
تره کوهی، موسیر، کنگر، ریواس، کلوس، بنسرخ، سیردینگ و … از جمله گیاهان دارویی و خوراکی در چهارمحال و بختیاری است که طرفداران زیادی دارد و از این گیاهان در تهیه غذاهای محلی نیز استفاده می‌شود، عموما گیاهان دارویی رویشی طبیعی دارند، اما بسیاری از دوستداران محیط‌زیست و منابع طبیعی معتقدند در طی سال‌های گذشته هجوم بی‌رویه بسیاری از مردم برای جمع‌آوری این گیاهان موجب شده تا این‌گونه‌ها در معرض آسیب جدی و انقراض قرار بگیرند.
تشکیل ۴۵۶ پرونده بوته‌کنی محصولات مرتعی در سال گذشته
طبق گزارش روابط‌عمومی اداره‌کل منابع‌طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری حسن عسگری جانشین فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان چهارمحال و بختیاری، اظهار کرد: سال گذشته ۲۴۱۷ پرونده تخلف در عرصه‌های منابع طبیعی استان تشکیل شد که از این تعداد ۴۵۶ پرونده در خصوص بوته کنی محصولات مرتعی بوده است.
وی بیان کرد: مجموع کشفیات در این حوزه ۴۲۹۰ بوته با ۲۲۰۴ کیلوگرم بود.
کلوس و بنسرخ در معرض خطر انقراض قرار دارند
فرامرز مردانی رییس اداره مرتع اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اینکه گیاهان دارویی و خوراکی در سطح استان پراکنده هستند، اظهار کرد: این گیاهان دارویی عمدتا خودرو هستند و باتوجه به اینکه این گیاهان زراعی نیستند جزو منابع ژنتیکی گیاهان دارویی محسوب می‌شوند.
وی با بیان اینکه گیاهان دارویی عمدتا با سطح تراکم پایین در سطح مراتع وجود دارند، عنوان کرد: برخی افراد از روی ناآگاهی و برخی نیز از روی سودجویی اقدام به ریشه‌کنی این گیاهان دارویی می‌کنند، زمانی که گیاه از ریشه درآورده شود، سال آینده توان رویش را از دست خواهد داد، بنابراین هرساله به این علت تراکم گیاهان دارویی در سطح مراتع کاهش پیدا می‌کند.
مردانی با بیان اینکه گیاهان دارویی مانند کلوس و بنسرخ در حال انقراض هستند، گفت: متاسفانه عده‌ای از روی ناآگاهی در هنگام برداشت کلوس آن را ریشه‌کن کرده‌اند و تنها توانستیم از این گونه در حال انقراض در منطقه سرآقاسید با مشارکت مردم محلی محافظت کنیم.
رییس اداره مرتع اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری یادآور شد: زراعی کردن و توسعه گیاهان دارویی قبل از برداشت یک راه‌حل مناسب برای حفاظت از گونه‌های در حال انقراض است، اگر دام زودتر از موعد مقرر و قبل از موعد بذردهی گیاهان دارویی وارد منطقه شود به گیاه آسیب وارد می‌کند و دیگر زادآوری نمی‌کند، هرساله تعدادی از گیاهان دارویی رو به انقراض می‌روند.
وی با اشاره به اینکه زمان ورود دام به مرتع ۲۵ اردیبهشت‌ماه تعیین شده است، گفت: زیرا معمولا زمان رشد گیاهان خوش خوراک در اردیبهشت است، بنابراین باید ورود دام مدیریت شود، اما امسال به‌علت خشکسالی زمان ورود دام به مراتع ۱۰ اردیبهشت تعیین شد.
مردانی ادامه داد: عموما سودجویان آسیب زیادی به مراتع وارد می‌کنند، در زمان نامناسب وارد مناطق محل رشد و نمو گیاهان دارویی می‌شوند و اقدام به ریشه‌کنی این گیاهان می‌کنند، در حال حاضر تراکم گیاهان دارویی مانند تره در نقاط مختلف کاهش چشمگیر داشته است.
رییس اداره مرتع اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری با برای اینکه برای محافظت از عرصه‌های مرتعی طرح ۹ در ۹۹ در سال جهش تولید در استان اجرایی شد، توضیح داد: سال گذشته بذر گیاهان دارویی مانند کلوس، ریواس، آنغوزه، باریجه و … در اختیار مرتع‌داران قرار گرفت تا این گیاهان زراعی شوند و تراکم آن‌ها بالا برود.
وی با تاکید بر اینکه وضعیت خشکسالی در چهارمحال و بختیاری نگران‌کننده است،بیان کرد: این موضع تولید گیاهان دارویی را کاهش می‌دهد، اما اگر گیاهان دارویی به تولید انبوه برسد، شرکت‌های تعاونی بسیاری برای خرید این گیاهان متقاضی هستند.
برداشت بی‌رویه گیاهان خوراکی و دارویی سبب انقراض این‌گونه‌ها در برخی از مناطق چهارمحال و بختیاری شده است، باتوجه به اینکه معمولا رویشگاه این گیاهان ارزشمند دارویی و خوراکی در مناطق صعب‌العبور استان قرار دارد، اما هم‌چنان شاهدیم که این گیاهان از دسترس سودجویان مصون نیستند.
برای حفظ این گیاهان باارزش، علاوه بر آموزش نحوه برداشت صحیح بهره‌برداران، باید کشت گیاهان خوراکی و دارویی، ایجاد صنایع تبدیلی و ارائه آموزش از طریق رسانه‌های دیداری و شنیداری جهت بهره‌برداری اصولی از محصولات مرتعی و جنگلی در دستور کار قرار گیرد تا بتوان این سرمایه‌های ارزشمند را برای نسل آینده حفظ کرد./منبع : ایسنا
