طی مراسمی با حضور دکتر نورالله مرادی معاون آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط‌زیست، شهنام اشتری مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان و همچنین معاون و مدیران پژوهشی دانشگاه تبریز از مرحله بخش اول سامانه دریافت و پایش آلاینده‌های هوای بیش از هزار نقطه کشور با استفاده از داده‌های ماهواره‌ای بلادرنگ(NRT) روز یکشنبه ۲۵ دیماه رونمایی شد.
عضو هیئت‌علمی دانشکده برنامه‌ریزی و علوم محیطی دانشگاه تبریز و طراح و برنامه‌ریز سامانه NRT در این مراسم، با اشاره به فرآیند فعالیت این سامانه گفت: آزمایشگاه آب‌وهوا شناسی دانشگاه تبریز برای اولین بار در کشور توانسته است آلودگی‌های هوا را با استفاده از داده‌های ماهواره‌ای بلادرنگ(NRT) برای تمام نقاط ایران دریافت کرده و به‌صورت داده‌های تفکیک‌شده برای هر شهر در اختیار کارشناسان سازمان محیط‌زیست قرار دهد.
دکتر هاشم رستم‌زاده، با اشاره به مزایای متعدد این برنامه اظهار کرد: در حال حاضر این آزمایشگاه برای بیش از ۱۰۰۰ نقطه در ایران ایستگاه مجازی ایجاد کرده است داده‌های به‌دست‌آمده با استفاده از شاخص AQI محاسبه‌شده و بر اساس این شاخص در وب‌سایت به نمایش درمی‌آید. در بخش دیگری از این وب‌سایت نمودار ۲۴ ساعته برای هر ایستگاه نمایش داده می‌شود. کاربران می‌توانند داده‌ها را به‌صورت جداول متنی مستقیم برای هر ۲۴ ساعت و برای تمام عناصر دریافت کنند. همچنین این وب‌سایت این توانایی را دارد که داده‌ها را بر اساس طبقه‌بندی AQI در شش بخش (پاک ، قابل‌قبول، ناسالم برای گروه‌های سنی، ناسالم، بسیار ناسالم و خطرناک) نمایش دهد.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه تبریز با اشاره به اینکه وب‌سایت برای همه شهرهای ایران طراحی‌شده است افزود: آلاینده‌های NO2,SO2,O3وCO,CO2,PM2.5و نهایتاً PM10 در این وب‌سایت در اختیار کاربران قرار می‌گیرد و نتایج حاصل از دریافت و آنالیز داده‌ها در این آزمایشگاه به‌صورت یک وب‌سایت در اختیار کاربران قرارگرفته است که آدرس وب‌سایت lcsat.ir می باشد.
وی با اشاره به مزایای اقتصادی و اجرائی این سامانه گفت: هزینه ایجاد ایستگاه زمینی برای سنجش آلودگی هوا و مانیتورینگ آن برای هر ایستگاه به گفته مسئولین بیش از ۲۰ میلیارد ریال می باشد که علاوه بر آن هزینه های سالانه نگهداری داده ها و نیز ارسال آن به مراکز پایش مشکلات جانبی را برای نگهداری این ایستگاه ها ایجاد می کند این درحالی است که در سامانه ابداعی دانشگاه تبریز در حال حاضر برای بیش از ۱۰۰۰ نقطه در همه مناطق ایران ایستگاه مجازی ایجاد شده است و این توانایی نیز وجود دارد که این نقاط به ۱۵۰۰ نقطه نیز برسند و این سیستم طراحی شده برای آزمایشگاه به صورت اتوماتیک، هوشمند و با استفاده از یک شبکه اینترنتی قوی می باشد و نیروی انسانی فقط در بخش طراحی و ساماندهی الگوریتم ها سیستم را کمک می کند و داده‌های نیمه بلادرنگ ماهواره‌ای (دریافت در کمتر از دو ساعت) در سیستم کامپیوتری آزمایشگاه ذخیره پردازش و استخراج می کند و کارکرد این سیستم به صورت ۲۴ ساعته شبانه روزی و میزان صحت و اعتبار داده ها بیش از ۹۰ درصد با داده های ایستگاه زمینی مطابقت دارد.
رستم زاده، با اشاره به اینکه این طرح با مساعدت مالی مسئولین دانشکده و دانشگاه اجراء شده است و می تواند درآینده قابلیت های متعدد این سامانه در زمینه های پایش بارندگی، سیلاب، گرمایش جنگل ها و آتش سوزی جنگل و سایر موارد مورد استفاده سازمان های متولی قرارگیرد افزود: فاز اول این طرح در بخش آلاینده های هوا کاربرد دارد و لازم است سازمان حفاظت محیط زیست کشور بعنوان متولی اصلی پایش آلاینده گی هوا و سایر برنامه ریزان امور مدیریت شهری حمایت های لازم را از این طرح بعمل آورند چون با توجه به هزینه های جاری نگهداری این سیستم آزمایشگاه تنها تا ۶۰ روز اینده امکان ادامه حیات دارد و در صورت عدم حمایت توسط دانشگاه یا محیط‌زیست ادامه کار سیستم برای بعد از عید ۱۴۰۲ امکان پذیر نمی باشد.
دکتر نورالله مرادی، معاون پژوهشی سازمان حفاظت محیط زیست کشور نیز ضمن تجلیل و تحسین اقدامات پژوهشی و فناورانه دانشگاه تبریز در حوزه محیط زیست مخصوصا” سامانه پایش آلاینده های هوا گفت: ضروری است در کمیته های فنی و پایش آلاینده های شهرهای بزرگ مخصوصا” تهران این سامانه مورد استفاده قرار گیرد، لذا در کمیته آتی با حضور معاونین محیط زیست انسانی و معاون اجرایی سازمان مراحل نهایی حمایت از این طرح بررسی و اقدامات لازم در این حوزه صورت گیرد.
در ادامه نمونه‌هایی از داده‌ها در جلسه ارائه و میزان اعتبار آنها بصورت آنلاین توسط کارشناسان محیط زیست از چند نقطه شهر و کشور صحت سنجی گردید و نتایج بیش از ۹۰درصد با اطلاعات ایستگاه های زمینی مطابقت داشت.
منبع: ایسنا
