نورهای مصنوعی و هجمه افسار گسیخته گسترش آن‌ها در سطح شهرها، منابع آلوده کننده زیست بوم طبیعی انسان و حیوانات به شمار می‌آیند که تاثیرات مخربی را بر زندگی آن‌ها برجای می‌گذارند.
آدمی از بدو حضور و وجود خود بر روی این کره خاکی کماکان در پی ارضا نیازهای مادی و معیشتی خود بوده تا به نحو احسن به زیست خود ادامه داده و به متعالی‌ترین شیوه و سطح زندگی دست یابد.
خلق وجودی او برتری طلبی می‌جوید و در این مسیر از هیچ تلاشی فروگذار نمی‌کند، گرایش‌های والا و تعالی سطح خواسته‌ها و تمایلات او برتری می‌دهد جایگاهش را نسبت به هر آنچه در این عالم است و این روشن‌بینی و کاوش اوست که روح او را التیام بخشیده و تسکین قلبش و عمق جانش می‌شود.
حال باید پرسید که این روند سرعت‌افزای توسعه و پیشرفت زندگی بشر سودمند بوده و یا خیر؟
ارتقای سطح فکر مادی بشر و به دنبال آن گسترش زندگی صنعتی وی همان‌گونه که سختی‌ها و مشقت‌های نیاکان وی را تا حد زیادی رفع و رجوع کرده، معضلات گسترده‌ای را نیز در پی داشته بطوریکه مثال معروف «هرکه طاووس خواهد جور هندوستان کشد» را در این اثنا به خوبی یادآور می‌شود.
افراط و تفریط‌های بشر در روند صنعتی شدن زندگی وی، در زمینه‌های متفاوتی جلوه‌گر شده، همچون آلودگی‌های وسیعی که بر چهره شهر و محل زندگی وی نقش بسته که می‌توان به آلودگی هوا، آلودگی آب و خاک و حتی آلودگی نوری که به تازگی رخ نموده اشاره کرد.
آلودگی نوری چالش جدیدالورود و مهمان ناخوانده‌ای است که پا به میدان عصر تکنولوژی گذاشته و اگر آسیب‌هایی بیشتر از دیگر آلودگی‌ها نداشته باشد کمتر از آن‌ها نخواهد داشت، لذا سهم وی در سلامت حیات آدمی را نباید نادیده گرفت.
نور تابلوهای تبلیغاتی و بیلبوردها، نور خیابان‌ها و میدان‌ها، نورپردازی اِلِمان‌های شهری نظیر پرچم، مجسمه، پل و نورپردازی ساختمان‌ها و برج‌ها نمونه‌هایی از منابع تولیدکننده آلودگی نوری قلمداد می‌شوند که در پی استفاده نادرست از این نورهای مصنوعی در زمان یا مکان نامناسب و خروج آن‌ها از استاندار خود دیدار شده و با کیفیت نامطلوب خود محیط زیست و آسمان شب را آزاردهنده و آلوده می‌سازند.
اما این آلودگی زمانی یک معضل اجتماعی و رخداد ناگوار زیست محیطی قلمداد می‌شود که تاثیرات روزافزون خود را بر محیط زندگی انسان و حیوانات نمایان کند، لذا حجم وسیع مصرف‌گرائی بشر باعث کم فروغ شدن ستارگان و اجرام آسمانی در آسمان شده و مانند تمام انواع دیگر آلودگی به زیست بوم طبیعی انسان و حیوانات آسیب می‌رساند.
تاثیرات این آلودگی بر وجهه‌های متفاوتی از زندگی جانداران و انسان‌ها رخ نموده و صفحه زندگی کدری را پدید می‌آورد بطوریکه می‌توان اذعان کرد اعتیاد بشر و عادت به جولان نورهای مصنوعی در سطح شهر و حتی منازل مسکونی خود به خوبی نمودار می‌شود.
گسترش شهرهای بزرگ و پر نور زندگی جانداران دیگر را نیز تحت‌الشعاع قرار داده، لذا پرنده‌ها، ستاره‌ها را در نور شهرها گم کرده و از مسیر مهاجرت خود منحرف می‌شوند و در بسیاری از موارد به خاطر خروج از مسیر همیشگی زندگی‌شان می‌میرند و این سرانجام تلخ و ناگواری است که زندگی صنعتی و مصرف‌گرایی بشر به آن‌ها تحمیل می‌کند.
رئیس اداره روابط عمومی اداره کل حفاظت محیط زیست استان قم در همین رابطه در گفت‌وگو با ایسنا بیان کرد: آلودگی نوری در کلان‌شهر قم تا کنون به صورت کاملا علمی و دقیق مورد سنجش و پایش قرار نگرفته اما آنچه در نظر اول مشهود است، شهر قم همچون دیگر کلانشهرها از این آلودگی خاموش و بی صدا رنج می برد، گرچه به دلیل بافت قدیمی در بسیاری از محله ها و عدم ساخت و ساز آپارتمان های بلند در بسیاری از نقاط شهر، در مجموع از آلودگی نوری کمتری نسبت به دیگر کلانشهرها برخوردار است.
سید محمدرضا بهشتی پور افزود: البته در برخی نقاط به ویژه در هسته مرکزی شهر قم که حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه(س)، بازار و مراکز تجاری واقع شده است، به دلیل نورپردازی هایی که عمدتا استاندارد نبوده و علاوه بر روشنایی بیش از حد پیرامون خود، فضای اطراف و بالاسری خود را کاملا نورانی کرده اند، این آلودگی افزایش پیدا کرده است.
وی تصریح کرد: پارک ها و بوستان‌ها و خیابان‌ها و معابر شهری نیز در شهر قم به دلیل غفلت از مهندسی روشنایی، عمدتا با زاویه تابش نامناسب روشنایی‌ها به گونه‌ای نورپردازی شده‌اند که کارآیی لازم و مورد نیاز برای روشن کردن فضای پیرامون را نداشته و علاوه بر ایجاد نارضایتی برای شهروندان به جهت تاریک بودن بسیاری از معابر و بوستان ها، آلودگی نوری نیز ایجاد کرده‌اند.
وی با اشاره به نورپردازی نامتعارف برخی دستگاه‌های اجرایی و واحدهای تجاری و استفاده از نورهای دوربرد همچون لیزرهای سبز و سفید، گفت: این نورپردازی‌ها حواس رانندگان وسایط نقلیه را پرت کرده و به شدت آلودگی نوری ایجاد می‌کنند.
وی با اشاره به آلودگی نوری در شهرک پردیسان اظهار کرد: این شهرک علاوه بر تمام مشکلات زیرساختی، به دلیل وجود صدها آپارتمان چندین طبقه که با فاصله‌های کوتاه از هم قرار گرفته‌اند، آلودگی نوری بسیاری ایجاد کرده که همچون تله‌ای برای پرندگان و دیگر جانوران، مخاطرات بسیاری را برای حیات وحش بوجود آورده است.
بهشتی پور معضل آلودگی نوری در روستاهای توریستی استان قم در بخش های کهک و خلجستان را نیز مورد توجه قرار داد و گفت: متاسفانه در این روستاها که عمدتا در مناطق شکار ممنوع و حساس برای گونه‌های جانوری قرار گرفته‌اند، برخی ویلاهای شخصی و واحدهای تجاری از نورافکن ها و لامپ های با توان بالا برای خود استفاده می کنند و اینگونه، اکوسیستم و آرامش مناطق بکری که باید برای انسان، طبیعت و جانوران امن و آرام باشد برهم خورده و با چالش‌های جدی مواجه می‌شود.
وی یکی دیگر از مناطق و جاذبه های طبیعی استان قم که متاثر از آلودگی نوری است را تالاب مره دانست و خاطرنشان کرد: این تالاب ارزشمند که در بیشتر روزهای سال، میزبان دسته‌های بزرگ پرندگان مهاجر آبزی و کنار آبزی است، متاسفانه کاملا در حاشیه جاده قم ـ گرمسار قرار گرفته و نور چراغ خودروهای سبک و سنگین عبوری در این مسیر، آرامش و سلامت پرندگان و دیگر جانوران در این تالاب را به مخاطره انداخته است، البته تالاب شکار ممنوع حوض سلطان و اتوبان قم ـ تهران نیز دارای شرایط مشابهی است که باید مورد توجه قرار بگیرد.
رئیس اداره روابط عمومی حفاظت محیط زیست استان قم با بیان اینکه آلودگی نوری معضل بسیار جدی است که در هنگام ابری بودن آسمان در فصول سرد سال و بروز پدیده گرد و غبار و ریزگردها در فصول گرم سال به دلیل پراکندگی نور در فضا، شدت بیشتری پیدا می کند، اظهار کرد: آلودگی نوری گرچه بر خلاف بسیاری از چالش های زیست محیطی، مشکلی است که می‌توان آن را به آسانی با خاموش کردن لامپ‌های غیرضروری و مهندسی روشنایی در شهرها برطرف کرد، اما فرهنگ‌سازی و آگاهی بخشی در این رابطه و ایجاد حساسیت عمومی و جلب مشارکت مردم و مسئولان برای کاهش آلودگی نوری بسیار مهم و موثر است.
وی در پایان «روز جهانی ساعت زمین» را نیز مورد توجه قرار داد و گفت: این طرح همه ساله با هدف کاهش آلودگی‌های زیست محیطی، صرفه جویی در مصرف انرژی و مقابله با تغییرات آب و هوایی، در آخرین شنبه ماه مارس در سراسر جهان به اجرا در می آید و طی آن علاوه بر خاموشی نمادهای اصلی کلانشهرها همچون برج میلاد در تهران، دوستداران محیط زیست در شهرها و کشورهای مختلف از ساعت ۲۰:۳۰ تا ۲۱:۳۰ لامپ ها و روشنایی های خانه خود را خاموش می‌کنند.
آلودگی نوری پیامد استفاده ناصحیح از امکانات موجود در دست بشر است که علاوه بر اتلاف انرژی و گرم شدن زمین، آسیب‌ها و خطراتی را برای انسان و جانوران به دنبال دارد، لذا فوریت کاهش تاثیرات این قسم از آلودگی در پی رعایت مواردی همچون هدایت صحیح پرتوهای روشنایی، نصب سرپوش بر روی روشنایی‌ها، میزان نور مناسب، نصب فتوسل، نصب سنسورهای حرکتی، پوشش گیاهی، جلوگیری از ورود نور، استفاده از فیلترهای کاهنده آلودگی نوری، اطلاع‌رسانی و آگاه‌سازی اطرافیان، اقدامات قانونی موردنیاز و جایگزین کردن منابع نور با طیف آبی سفید با منابعی که طیف نوری گرم‌تری دارند را می‌طلبد./ایسنا
