رییس مرکز جنگل‌های خارج از شمال سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور تاکید کرد: بهترین ابزار قانونی ارزیابی زیست محیطی است البته باید شاخص‌های آن به‌روز و دقیق‌تر انجام شود و با توجه به تغییرات اقلیمی باید حفاظت از این رویشگاه‌ها و اقدامات احیایی بیشتر صورت بپذیرد.
در ایران ۸ مرداد «جنگل رمز حیات» نامیده شده است؛ روزی بسیار پراهمیت چراکه نقش جنگل‌ها در پایداری سرزمین و شادابی حیات انسان‌ها، جانوران و گیاهان غیرقابل انکار است و نقشی که در تامین آب، هوا و امنیت عذایی ایفا می‌کند جنگل‌ها را به «رمز حیات» تبدیل کرده است. جنگل‌های حرّا در جنوب ایران از جمله رویشگاه‌های بسیار ارزشمند کشورمان است.
کامران پورمقدم درباره آن اظهار کرد: جنگل‌های مانگروی ایران یکی از نقاط منحصربه‌فرد زیستگاه‌های مانگروی دنیا محسوب می‌شود چون این رویشگاه بین عرض‌های ۲۵ تا ۲۷ درجه گسترش پیدا کرده و این منطقه از نقاط جغرافیایی خاص است.
وی اضافه کرد: مساحت جنگل‌های مانگرو در ایران بیش از ۲۷ هزار هکتار است که غالب گونه‌های آن گونه حرّا با اسم علمی Avicenna Marina است. این جنگل‌ها از خلیج نایبند در بوشهر تا خلیج گواتر در جنوب سیستان و بلوچستان و در حاشیه دریای عمان گسترش پیدا کرده است. بیش از ۹۰ درصد این جنگل‌ها چه از لحاظ کیفیت و کمیت در استان هرمزگان مانند بندر خمیر و جزیره قشم واقع شده است البته لکه‌ای در منطقه خور آذینی استان هرمزگان شهرستان سیریک وجود دارد که گونه «چندل» است.
رییس مرکز جنگل‌های خارج از شمال سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور با بیان اینکه یکی از فواید جنگل‌های مانگرو تنوع زیستی آن‌هاست، اظهارکرد: به علت وجود مواد مغذی بسیار ارزشمند برای توده‌های حیوانی و جانوران آبزی و حیات وحش دریا و حتی خشکی، تنوع زیستی در جنگل‌های مانگرو بسیار بالا است بنابراین تکثیر میگو و ماهی در این رویشگاه با کیفیت بسیار بالا انجام می‌شود. به همین علت جوامع محلی که به شغل صیادی مشغول هستند بسیار مایل به حفظ و توسعه این رویشگاه‌ها هستند چون به‌صورت مستقیم به معیشت و کیفیت بیشتر صیادی آن‌ها کمک خواهد کرد.
پورمقدم درباره اقدامات سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری برای حفاظت از جنگل‌های مانگرو گفت: طرحی تحت عنوان طرح ملی مدیریت جنگل‌های مانگرو با هدف مدیریت و صیانت از این جنگل‌ها در استان‌های جنوبی کشور یعنی خوزستان، بوشهر، هرمزگان و سیستان در حال اجراست. بخشی از این طرح مربوط به عملیات احیایی، توسعه جنگل‌های مانگرو در قالب نهالکاری و بذرکاری و بخش دیگر آن مربوط به اقدامات حفاظتی مانند گشت‌های قایق‌های موتوری برای جلوگیری از قطع درختان و سرشاخه‌زنی و …. است.
وی با اشاره به طرح کاشت یک میلیارد اصله نهال در کشور اظهارکرد: عملیات احیایی و کاشت درخت و جنگلکاری در جنگل‌های مانگرو در قالب طرح کاشت یک میلیارد اصله نهال انجام می‌شود. در این جهات مناطقی را در قالب مناطق مستعد برای احیای جنگل‌های مانگرو در این رویشگاه‌ها در استان‌های جنوبی بر اساس مطالعات ساحلی شناسایی کردیم. از مرداد ماه جمع‌آوری بذر و تولید نهال با کمک جوامع محلی که بخش عمده آن‌ها به صیادی اشتغال دارند- در تمام استان‌های جنگل حرا به‌وبژه در استان هرمزگان انجام می‌شود. کاشت هم در فصل مستعد از سوی جوامع محلی صورت می‌گیرد.
رییس مرکز جنگل های خارج از شمال سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور اضافه کرد: پیش‌بینی می‌کنیم که در حدود ۵۹ هزار هکتار عرصه مستعد برای «حرّاکاری» در جنگل‌های مانگرو وجود داشته باشد که به فراخور اعتبارات و هماهنگی جوامع محلی و مشارکت آنان طی چهار تا پنج سال در کل رویشگاه‌های جنوبی مانگرو کشور انجام شود.
وی با اشاره به عوامل تخریب رویشگاه‌های مانگروی کشور اظهارکرد: احداث یک سری تاسیسات در بالادست این رویشگاه از عوامل تخریب آن محسوب می‌شود چراکه جریان هیدرولوژیک آب شیرین در محل ورود آن به دریا را مختل می‌کند. هر اقدامی که موجب ایجاد اختلال در ورود یا جریان آب شیرین از بالادست به مصب دریا شود، می‌تواند به این رویشگاه آسیب برساند. از جمله این اقدامات می‌توان به ایجاد پل، سد، جاده‌سازی، تاسیسات پرورش میگو اشاره کرد که اگر بر اساس مطالعات ارزیابی زیست‌محیطی نباشد می‌تواند این رویشگاه را دچار آسیب و آن را تخریب کند.
پورمقدم عبور لنج‌ها و قایق‌های حاوی کالای قاچاق از خورها و رویشگاه‌های مانگرو را از دیگر عوامل تخریب این زیستگاه ذکر و تصریح کرد: این قایق‌ها موج‌های سنگینی را ایجاد می‌کنند و باعث فرسایش پای درختان و در نهایت سرنگونی آنان و آسیب به این رویشگاه می‌شوند.
وی با بیان اینکه وجود پساب‌های صنعتی و تخلیه مواد نفتی در دریا به صورت اشتباه به این اکوسیستم آسیب وارد می‌کند، گفت: سعی شده با هماهنگی با نیروی انتظامی، جوامع محلی، صیادان و متولیان صنایع فعال در بالادست این رویشگاه‌ها، این آسیب‌ها را به حداقل برسانیم .این اتفاق در خلیج نایبند افتاد و خوشبختانه توانستیم تهدید این منطقه یعنی جاده سازی و پل سازی را به حداقل برسانیم چراکه این تاسیسات ورود آب شیرین به رویشگاه‌های مانگرو را تهدید می‌کرد.
پورمقدم با اشاره به همکاری سازمان منابع طبیعی با سازمان محیط زیست برای حفاظت از جنگل‌های حرّا اظهارکرد: این جنگل‌ها جزو تالاب‌های دریایی محسوب می‌شوند و در قالب کنوانسیون حفاظت از تالاب‌ها یعنی کنوانسیون رامسر تحت حفاظت قرار گرفته‌اند. این رویشگاه در دهه ۷۰ میلادی به‌صورت رسمی از طریق یونسکو به عنوان ذخیره‌گاه زیست‌کره ثبت شد بنابراین یک محدوده بزرگ واجد تنوع زیستی و حفاظت‌شده محسوب می‌شود.
رییس مرکز جنگل های خارج از شمال سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور اضافه کرد: سازمان محیط زیست در قبال حفاظت از تالاب‌ها مسوولیت‌هایی دارد و اقدامات حفاظتی خود را انجام می‌دهد و بخشی از عملیات حفاظتی – که به‌صورت گشت و مراقبت قایق موتوری است – با همکاری منابع طبیعی صورت می‌گیرد. عمده عملیات احیایی این رویشگاه که مربوط به جنگلکاری و توسعه جنگل‌های مانگرو در مناطق مستعد و احیای این رویشگاه‌ها است توسط منابع طبیعی انجام می‌شود و این کاررا با هماهنگی سازمان محیط زیست و مناطق آزاد ویژه مانند منطقه آزاد قشم انجام می‌دهد و هماهنگی خوبی با آن‌ها دارد.
وی با بیان اینکه باید ارزیابی تهدیدات بر اثر ایجاد تاسیسات یا ساخت و ساز و فعالیت این صنایع در بالادست این رویشگاه‌ها آسیب می‌رساند به صورت دقیق‌تر انجام شود، گفت: سازمان محیط زیست در بسیاری از موارد ورود کرده و با همکاری دو سازمان برای کاهش تهدیدات تلاش شده است. منابع طبیعی یا محیط زیست به‌تنهایی نمی‌توانند اقدامات بازدارنده را برای برخی فعالیت‌های بالادست انجام دهند و هم‌افزایی دو دستگاه باعث شده است که این تهدیدات کاهش یابد.
پورمقدم در پایان تاکید کرد: بهترین ابزار قانونی ارزیابی زیست محیطی است البته باید شاخص‌های آن به‌روز و دقیق‌تر شود و با توجه به تغییرات اقلیمی باید حفاظت از این رویشگاه‌ها و اقدامات احیایی بیشتر صورت بپذیرد.
منبع: ایسنا
