مدیریت کاهش مصرف پلاستیک

مریم رشیدخانی

مقدمه

   رشد سرسام آور مصرف پلاستیک ها در دنیای مدرن امروزی با توجه به قیمت ارزان و سبک بودن آنها و از طرفی افزایش ضایعات پلاستیکی ناشی از مصرف این مواد بدلیل عدم تجزیه آنها در طبیعت صدمات جبران ناپذیری به محیط زیست وارد کرده است و نیز با توجه به مواد شیمیایی بکار رفته در مواد پلاستیکی خطرات زیادی متوجه سلامت انسان است.

   استفاده بی رویه از پلاستیک ها باعث ایجاد کوه های پلاستیکی زباله می گردد که باعث آلودگی محیط زیست و اقیانوس ها و افزایش گرمای کره زمین است و موجب مصرف زیاد نفت می شود. از طرفی دیگر کیسه های پلاستیکی محصولات را از خطرها و آلودگی حفاظت می کنند، فضای کمی اشغال کرده، سبک، مقاوم و اغلب به عنوان زباله دانی و اهداف خانگی دیگر مصرف می شوند.(به همین علت کیسه های پلاستیکی در سرتاسر دنیا به شکل فزاینده ای در دسترس همگان بویژه خریداران و فروشندگان می باشد.)

تخمین زده می شود که در حدود ۵۰۰ بیلیون کیسه پلاستیکی همه ساله مصرف می شوند و در مطالعه دیگر مصرف بین ۵۰۰ بیلیون تا ۱ تریلیون تخمین زده شده است.

   خانواده ها در حدود ۱۰ کیسه در هفته مصرف می کنند ( در کل ۶۰۰۰۰ تا ۹۰۰۰۰ تن سالانه) و خرده فروشان سهم عمده ای از ۸بیلیون کیسه حمل پلاستیکی را توزیع می کنند). هر ساله بطور متوسط خانواده ها سالانه ۴۰۰ کیسه خرید پلاستیکی استفاده می کنند. ۵/۳ تا ۳/۵ درصد از کل پلاستیک های مصرفی را کیسه های پلاستیکی اماکن خرید تشکیل می دهند و این افزایش مصرف به علت ارزانی و راحتی مصرف می باشد و بعد از یکبار مصرف دور ریخته می شوند.

   این باور وجود دارد که بعد از ورود به طبیعت ۱۰۰۰سال زمان لازم است تا تجزیه شده و از طبیعت پاک شود و تا آن زمان موجب مشکلات جدی می شوند.

   ضایعات پلاستیکی حدود ۱۵-۲۵ درصد ضایعات شهری را تشکیل می دهد. محققان آمریکایی نشان داده اند که روزانه ۲۳ میلیون عدد کیسه پلاستیکی به مشتریان داده می شود و بطور متوسط هر فرد روزانه ۳ پلاستیک وارد محیط می کند.

   در ایران ۲۸/۱۰ درصد از مواد زاید شهری را پلاستیک ها تشــکیل می دهند . در هندوستان سهم زباله های پلاستیکی در کل زباله های جامد از ۶/۰ % در سال ۱۹۹۶ به ۲/۹ % در سال ۲۰۰۵ افزایش یافته است. که بیش از ۵۰ درصد این افزایش مربوط به کیسه های نایلونی بوده است.

   مشکلات ناشی از پلاستیک ها شامل مشکلات اجتماعی – اقتصادی – بهداشتی – زیست محیطی است. از جمله مشکلات ایجاد شده می توان اشاره داشت به :

• آلودگی های محیطی ناشی از انباشته شدن کیسه های نایلونی
• از بین رفتن مناظر زیبای طبیعت و مرگ حیوانات وحشی و اهلی
• مسدود شدن لوله های فاضلاب شهرها و بدنبال آن ایجاد مشکلات و بیماریهای گوناگون و ضرر به محصولات کشاورزی
• خطرات جدی برای سلامتی انسان ها از جمله بیماری سرطان و ….

متاسفانه کشور ما ایران جزو ۲۰ کشور نخست از لحاظ میزان مصرف کیسه های نایلونی و مواد پلاستیکی است .

پلاستیک چیست؟

   پلاستیک یک نوع ماده مصنوعی است. این ماده انعطاف پذیر و عایق می باشد. در سال ۱۹۳۵ میلادی برای اولین بار این ماده اختراع شده و از آنروز به اشکال مختلف در صنایع بسته بندی، بهداشتی و صنعت و خوراک به کار میرود. پلاستیک خواص بسیاری نظیر سهولت روند زندگی دارد اما مهمترین اشکالی که به آن وارد است، عدم امکان فرآیند بازیافت نایلون های پلاستیکی و بازگشت مواد به طبیعت است و انباشت این ماده باعث بروز مشکل در دریا، آبهای روان و تغذیه انسان ها و جانوران شده است.

   به دلیل کمبود منابع طبیعی نظیر چوب و پنبه و کاغذ، هم چنین افزایش جمعیت و تقاضای بشر نسبت به بسیاری از محصولات، از پلاستیک برای تولید مواد لازم زندگی افراد استفاده می شود.

   پلاستیک در خانواده پلیمرها قرار دارد. این مواد بسیار سبک بوده و نسبت به فلزات و چوب و مصالح ساختمانی، بیشتر در تولید و اختراع مواد جدید به کار میروند. از آنها به عنوان جایگزین شیشه، ساخت لوازم و تجهیزات پزشکی، لوازم بهداشتی شخصی و صنعت خودرو و غیره استفاده می شود.

   همانطور که می دانید پلاستیک یا نایلون جز جدا نشدنی از زندگی افراد شده و بیشتر شدن مصرف گرایی و تغییر سبک زندگی افراد ، موجب شده تعداد پلاستیک های رها شده در طبیعت سرعتی روز افزون بگیرد. اگر هر کس در جهت کاهش مصرف پلاستیک در زندگی روزانه خود، از مواد قابل بازیافت در زندگی خود استفاده کند، می توان امیدوار بود، با توجه به سخت بودن و پر هزینه بودن فرآیند بازیافت نایلون های پلاستیکی ، حجم زباله های پلاستیکی در آینده روبه کاهش بگذارد.

   پلاستیک به دسته‌ای از مواد مصنوعی و یا نیمه مصنوعی گویند که از فرایند بسپارش یا پلیمریزاسیون بدست می‌آیند. پلاستیک‌ها دسته‌ای از بسپارهای افزایشی یا تراکمی هستند. پلاستیک‌ها را می‌توان به شکل‌های مختلف درآورد.

  عمدتا پلاستیک‌ها برای عرضه به بازار به مواد کمکی متعددی از قبیل مواد ضد بلوک، آنتی‌اکسیدان‌ها، عوامل ضدشکاف مانند پلی‌بوتادین‌ها، پایدارکننده‌های گرمایشی، لغزنده‌کننده‌ها، رنگ‌ها و تأخیراندازهای شعله‌وری از قبیل آنتمران آغشته می‌کنند. پس از دفع پلاستیک به صورت زباله، هر یک از این مواد می‌تواند در اثر حرارت غذا با مواد غذایی وارد واکنش شیمیایی پلیمر شود.

انواع پلاستیک و خواص آن

  موادی هستند جامد و پایدار با منشاء نفت و گاز که امروز جانشین بسیار مناسبی برای چوب و فلز و شیشه و سرامیک ها می باشند. منشاء اصلی پلاستیک اتیلن (C2 H4) می باشد که خود از اتان و پروپان تشکیل می شود.

طبقه بندی پلاستیک ها در مهمترین تقسیم بندی به دو گروه اصلی تقسیم می شوند:

الف) ترموپلاست ها (پلاستیک های گرما نرم) :  پلاستیک هایی که در اثر حرارت نرم شده و در اثر از دست دادن حرارت سخت می شود؛ مثل: نایلون.

ب) ترموست ها (پلاستیک های گرما سخت) : منظور پلاستیک هایی که برای اولین بار در اثر حرارت شکل پودری آنها به قطعه ای یک پارچه تبدیل می شود. اما این قطعه دیگر هرگز توسط گرما ذوب نخواهد شد؛ مانند: ملامین، باکالیت. (به علت وجود پیوند های عرضی و شبکۀ سه بعدی)

کاربرد پلاستیک در زندگی

• پلاستیک در مقایسه با مصالح سنتی نظیر چوب، شیشه و بتن، پلاستیک‌ها تقریبا به تازگی وارد کارهای ساختمانی شده‌اند.
• فراوانی کاربرد پلاستیک در زندگی روزمره امروزی در ساخت بسیاری از کالا ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ماده در ساخت عدسی ها و پنجره هواپیماها به کار می‌رود. در کوچه و خیابان تقریبا در دست هر کس یک کیسه یا کیف پلاستیکی به چشم می خورد.
• از پلاستیک در ساخت وسایل بی شماری از جمله سطل، لیوان، مسواک، شانه، زنبیل، جعبه، رادیو، ترانزیستور و غیره استفاده می‌شود.
• امروزه دانشمندان موفق به ساخت انواعی از پلاستیک شده اند که عایق سرما و گرماست. وجود پلاستیک حتی در جراحی و اتاق عمل نیز ضروری است.

ویژگی پلاستیک ها

  ویژگی های منحصر بفرد پلیمرها ، آنها را در رده پرمصرف ترین مواد در جهان قرار داده است. این ویژگیها عبارتند از :

۱- سبکی آنها نسبت به موادی چون فلزات که مصرف پلاستیک ها را در شرایط و مکان های مختلف امکانپذیر نموده است.

۲- عایق بودن پلاستیک ها در برابر الکتریسته که موجب استفاده فراوان از این پلیمر در صنایع الکتریکی و الکترونیکی مانند روکش انواع سیم ها، کابل ها، وسایل و ابزار الکتریکی، ساخت انواع مختلف کلید، سرپیچ، پریز و … شده است.

۳- به علت شفافیت برخی از پلاستیک ها، می توان آنها را حتی جایگزین شیشه نمود.

۴- قابلیت رنگ پذیری، که به خاطر آن می توان از پلاستیکها درتولید قطعات استفاده کرد که نیاز به رنگ آمیزی نداشته باشد.

۵- به علت مقاومت بالای برخی از این نوع پلیمرها ، قابلیت استفاده از آنها در شرایط مختلف جوی وجود دارد.

۶- مقاومت بالا در برابر خوردگی مواد شیمیایی، ویژگی دیگری است که کاربرد آنها را در صنایع شیمیایی، غذایی و بهداشتی میسر نموده است.

۷- پلاستیک ها در ساخت وسایل پزشکی و جراحی، دندانپزشکی، صنایع داروسازی و … میتوانند استفاده شوند چرا که میکروبها، باکتریها، انگلها، قارچها و جلبکها، توانایی رشد روی پلاستیکها را ندارند.

۸-عایق بودن در برابر حرارت کاربرد این نوع پلیمر را افزایش داده، چرا که از آن در ساخت اشیایی که در مجاورت حرارت قرارگرفته، اما خود نباید گرم شوند مانند فرمان اتومبیل، دسته ظروف، میز، صندلی و … می توان استفاده کرد.

۹- و سرانجام ارزانی، سرعت بالای ساخت و قیمت پایین مواد اولیه است که باعث استفاده گسترده از پلاستیک ها می شود.

تاریخچه ی پلاستیک

   نخستین پلاستیک تجارتی در ایالت متحده، نیترات سلولز بود که تولید آن به یک قرن پیش بر می‌گردد. این پلاستیک توسط gohn wesly hyatt تولید گردید تا جایگزین عاج فیل شود. از عاج فیل تزئینات و وسایل بازی می‌ساختند. در ابتدا پیشرفت و توسعه در تکنولوژی پلاستیک‌ها به آهستگی پیش می‌رفت، صنایع پلاستیک‌های تجاری امروزی بعد از دهه ۱۹۳۰ شروع به کار نمودند. پس از پایان یافتن جنگ جهانی دوم، پلاستیک‌ها به طور گسترده در ساختمان بناها مورد استفاده قرار گرفتند. انجمن ملی صنایع پلاستیک ایران به عنوان فراگیرترین تشکل پلیمری کشور از سال ۱۳۹۲ فعالیت خود را آغاز کرد.

تاریخچه‌ی روز جهانی بدون کیسه‌ی پلاستیکی

   این روز توسط گروه Bag Free World با هدف رها شدن جهان از کیسه‌های پلاستیکی یک بار مصرف ایجاد شد و به‌سرعت در سراسر جهان طرفداران خود را پیدا کرد. این موضوع مهمی در راه افزایش حمایت و حفاظت از محیط زیست است. فعالین این حوزه با تشویق افراد به جایگزینی گزینه‌های سازگارتر با محیط زیست به جای کیسه‌ی پلاستیکی، سعی می‌کنند هر روز تعداد کیسه‌های رها شده در طبیعت را کاهش دهند.

   اگر ما می‌توانیم یک روز از کیسه‌های پلاستیکی استفاده نکنیم، حتما در روزهای دیگر سال هم می‌توانیم.

در این روز فعالیت محیط زیست و دولت‌ها با هدف افزایش آگاهی از خطرات و مضرات محصولات پلاستیکی برای محیط زیست، حیوانات و انسان‌ها کمپین‌های مختلفی برگزار می‌‌کنند. پس اگر می‌خواهید در مسیر آگاهی بخشی قدم بردارید می‌توانید مطالب مربوط به این سبک زندگی سالم و جدید را با دوستانتان به اشتراک بگذارید تا آن‌ها هم این روش را یاد بگیرند.

چطور زندگی بدون کیسه‌ی پلاستیکی را شروع کنیم؟

   برای تغییر سبک زندگی و شروع زندگی بدون کیسه‌ی پلاستیکی باید جایگزین‌های سازگار با محیط زیست برای پلاستیک پیدا کنید. برای اینکه بتوانید به بهترین شکل این جایگزینی را انجام دهید لازم است ابتدا لیستی از موارد استفاده‌تان از کیسه‌ی پلاستیکی تهیه کنید. سپس با توجه به نوع کالای دریافتی، یک گزینه‌ی سازگار را جایگزین کنید.

   مثلا در زمان خرید از سوپرمارکت و میوه‌ فروشی از کیسه‌ی پلاستیکی استفاده می‌کنید، حالا می‌دانید که باید برای چه موقعیت‌هایی جایگزین پیدا کنید. معمولا خریدهای سوپرمارکتی سنگین هستند پس نیاز به یک کیسه‌ی محکم دارند. برای این کار می‌توانید از چند کیسه‌ی پارچه‌ای استفاده کنید. میوه‌ها را می‌توانید در کیسه‌های توری بریزید که هم وزنی به میوه اضافه نمی‌کنند و هم می‌توانید آن‌ها را در اندازه‌های کوچک بدوزید. با این کار می‌توانید حتی چند دانه پیاز را هم در یک کیسه‌ی جداگانه بگذارید.

از دیگر جایگزین‌های مناسب برای کیسه‌های پلاستیکی، استفاده از پاکت‌های کاغذی است. پدر و مادرهای ما به خاطر دارند که در گذشته تقریبا همه‌ی خریدها را با پاکت کاغذی تحویل می‌گرفتند. این روزها دوباره از پاکت‌های کاغذی استقبال شده است اما مصرف آن بسیار کم است و به تعداد انگشت‌شماری کسب‌وکار وجود دارند که محصولات خود را با پاکت کاغذی به مشتری تحویل می‌دهند.

آلودگی پلاستیکی چیست؟

   منظور از آلودگی پلاستیک، تجمع محصولات پلاستیکی در طبیعت است. در حقیقت، اگر این تجمع به‌حدی برسد که مشکلاتی برای زیستگاه‌های حیات وحش، اکوسیستم‌ها و انسان‌ها ایجاد شود، آلودگی پلاستیکی رخ خواهد داد. در ابتدا که پلاستیک کشف شد، انقلابی در زندگی انسان‌ها ایجاد کرد، اما تا پایان قرن بیستم، آلودگی پلاستیکی در انواع محیط‌ها مثل دامنه کوه‌ها، کف اقیانوس‌ها و … به معضلی نگران‌کننده تبدیل شد.

   در سال ۲۰۱۶، مجمع جهانی اقتصاد دریافت که سالانه ۷۸ میلیون تن پلاستیک تولید می‌شود. از این مقدار، تنها ۱۴درصد بازیافت شده و ۳۲درصد در طبیعت رها می‌شود. به‌علاوه، این مجمع دریافت که در سال ۲۰۱۴، نسبت ماهی به پلاستیک ۵ به ۱ بوده و پیش‌بینی کرد که تا سال ۲۰۵۰ این نسبت ۱ به ۱ می‌شود؛ یعنی به‌ازای هر ماهی، یک پلاستیک خواهیم داشت! واضح است که این آلودگی‌ها باید جدی گرفته شوند.

آلودگی پلاستیکی چگونه ایجاد می‌شود؟

   آلودگی پلاستیکی دلایل زیادی دارد که در ادامه به مهم‌ترین آن‌ها اشاره کردیم. اگر چه مقابله با بعضی از آن‌ها به‌شدت دشوار است، اما آگاهی‌داشتن از آن‌ها به ما کمک می‌کنند که در عادات مصرف خود تصمیمات آگاهانه‌تری بگیریم.

حجم بالای زباله‌های تولیدی

   بخش اعظمی از زباله‌های ما را پلاستیک‌ها تشکیل داده‌اند و خود این انباشت زباله‌ها هم معضل بسیار مهمی برای محیط زیست محسوب می‌شود. اگر مصرف‌گرایی را کنار بگذاریم و الگوی مصرفمان را اصلاح کنیم، تا حد بسیار زیادی می‌توانیم در این زمینه تغییر ایجاد کنیم.

تورهای ماهی‌گیری

   اگر چه ماهی‌گیری برای تامین غذای مورد نیاز انسان‌ها ضروری است، اما تورهای ماهی‌گیری گاهی اوقات آلودگی‌های زیادی را برای آب دریاها و اقیانوس‌ها ایجاد می‌کنند. حتی ممکن است بعضی از این تورها برای همیشه در آب باقی بمانند و حیات موجودات دریایی را به‌خطر بیندازند. بهتر است قوانین سخت‌گیرانه‌تر و دقیق‌تری برای ماهی‌گیری وضع شود.

دفع نادرست پلاستیک

   بسیاری از پلاستیک‌های قابل بازیافت، عموما بازیافت نمی‌شوند و سر از محل‌های دفن زباله درمی‌آورند و یا این‌که در طبیعت رها می‌شوند. همچنین، این پلاستیک‌ها گاهی اوقات سوزانده می‌شوند که باعث آزادشدن سوخت‌های فسیلی و آلوده‌کردن هوا می‌شود.

طولانی‌بودن زمان تجزیه

   تجزیه پلاستیک، بیش از ۴۰۰ سال طول می‌کشد و با توجه به حجم بالای پلاستیک‌هایی که باید از شر آن‌ها خلاص شویم، این عدد حتی به چندصد هزار سال هم خواهد رسید!

گسترش آلودگی در سطح طبیعت

   به‌دلیل سبک‌بودن پلاستیک‌ها، متاسفانه، عواملی مثل باد، رودخانه و اقیانوس‌ها به‌راحتی آن‌ها را جابه‌جا و در سطح زمین پخش می‌کنند.

استفاده بیش‌ازحد از پلاستیک

   ما انسان‌ها مثل نقل و نبات پلاستیک مصرف می‌کنیم و این مهم‌ترین دلیل آسیب پلاستیک به محیط زیست است. همچنین، با توجه به این‌که پلاستیک‌ها زندگی ما را بسیار راحت کرده‌اند، علی‌رغم این‌که می‌دانیم چرا نباید از پلاستیک استفاده کنیم، در مدیریت مصرف پلاستیک تنبلی می‌کنیم!

چرا زباله‌های پلاستیکی به طبیعت آسیب می‌رسانند؟

   اگر چه هدف این مقاله، ارائه راهکارهایی برای کاهش آسیب پلاستیک به محیط زیست است، اما آشنایی با گستره‌ی مضرات کیسه‌های پلاستیکی و سایر پلاستیک‌ها، بدون شک ما را در حفاظت از محیط زیست پایبند می‌کند. از جمله مهم‌ترین آسیب های پلاستیک به محیط زیست می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

مختل‌کردن زنجیره غذایی

   پلاستیک‌ها به شکل‌های گوناگونی زنجیره غذایی را مختل می‌کنند. برای مثال، پلاستیک خوراک حیوانات می‌شود و از این طریق، به سفره‌های ما هم راه پیدا می‌کند. علاوه بر این، خوردن پلاستیک، سلامتی بسیاری از جانواران را به‌خطر می‌اندازد و باعث مرگ آن‌ها می‌شود.

به‌خطر انداختن سلامتی انسان‌ها

   همان‌طور که گفته شد، اگر پلاستیک خوراک حیوانات شود، از آن طریق به غذای انسان هم وارد می‌شود و تاثیری منفی بر سلامتی ما می‌گذارد.

آلودگی آب‌های زیرزمینی

   اگر پلاستیک‌ها به منابع آب راه پیدا کنند، با آزادکردن سموم مضر، آن را آلوده خواهند کرد. بنابراین، در تامین آب آشامیدنی سالم با چالش مواجه خواهیم شد و این سموم مضر وارد بدن ما خواهند شد.

آسیب به حیوانات

   پلاستیک علاوه بر این‌که ممکن است به‌غلط خوراک حیوانات قرار بگیرد، باعث زخمی‌شدن یا مرگ آن‌ها هم می‌شود. پلاستیک‌ها ممکن است دور گردن حیوانات بپیچند و آن‌ها را خفه کنند و یا این‌که همانند موجودات دریایی، در تورها به‌دام بیفتند و آسیب ببینند.

آلودگی زمین، هوا و آب

   قبلا درباره آلودگی زمین و آب صحبت کردیم، اما آسیب پلاستیک فقط به این‌ها محدود نمی‌شود. تولید پلاستیک‌ها در همان وهله اول باعث ایجاد آلودگی می‌شود.

دشواربودن پاکسازی مناطق از زباله‌ها

   حجم زباله های پلاستیکی در جهان به قدری زیاد است که خلاص‌شدن از شر آن‌ها گاو نر می‌خواهد و مرد کهن! البته لازم به ذکر است که پاکسازی محیط از پلاستیک، از نظر پولی بسیار هزینه‌بر است.

چگونه می‌توانیم آسیب پلاستیک به محیط زیست را کاهش دهیم؟

   به مهم‌ترین بخش ماجرا رسیدیم: راهکارهایی برای کاهش آسیب های پلاستیک به محیط زیست. چگونه می‌توانیم تفاوت ایجاد کنیم و اثرات مضر پلاستیک‌ها را خنثی کنیم؟ خوشبختانه راهکارهای بسیار ساده‌ای وجود دارد که با مداومت در انجام آن‌ها، می‌توانید تاثیر مثبت و چشمگیری ایجاد کنید.

   اگر چه اقدامات یک نفر کافی نیست، اما هر کسی باید تمام تلاش خود را برای حفاظت از کره زمین به‌کار ببندد و دیگران را هم نسبت به انجام این کار ترغیب کند. علاوه بر این، یک‌سری قوانین و سیاست‌ها هم برای اثربخشی کاهش آسیب پلاستیک به محیط زیست باید تغییر کند. با اعتراض، ارسال ایمیل و … می‌توانید توجه دولت‌مردان و سیاست‌مداران را به این مسائل جلب کنید و کاری کنید که آنها، تولیدکنندگان و شرکت‌ها را به اصلاح رویه‌هایشان وادار کنند.

در ادامه، راهکارهای ما برای کاهش آسیب پلاستیک به محیط زیست ارائه شده است:

بازیافت پلاستیک و سایر زباله‌ها

   حتی‌الامکان، پلاستیک‌های خود را به محل بازیافت زباله بسپارید و از انباشت آن‌ها در سطل‌های زباله خودداری کنید. اگر چه هر کشوری سیستم‌ها و قوانین خاص خود را برای بازیافت دارد، اما به‌عنوان یک قانون کلی، برای بازیافت زباله می‌توانید به روش زیر عمل کنید:

• بطری‌های تمیز، قوطی‌های کنسرو، کاغذ و مقوا را از سایر زباله‌ها تفکیک کنید و در سطل زباله مخصوص آن‌ها بیندازید.
• از عدم وجود غذا یا مایعات در زباله‌های بازیافتی مطمئن شوید.
• کیسه‌های پلاستیکی شل یا کالاهای بازیافتی نباید در کیسه‌های پلاستیکی قرار داده شوند.

عدم استفاده از پلاستیک یکبارمصرف

   اقلام پلاستیکی یک‌بار مصرف، اصلی‌ترین مجرمان آلودگی پلاستیکی هستند. اگر چه این اقلام زندگی را برای ما بسیار راحت کرده‌اند و حذف آن‌ها بسیار دشوار باشد، اما در اولین قدم برای کمک به حال خوب زمین، اقدام بسیار تاثیرگذاری محسوب می‌شود. برخی از اقلام رایجی که حاوی پلاستیک یکبارمصرف هستند، عبارتند از: سبزیجات بسته‌بندی‌شده، انواع ظروف یک‌بارمصرف، دستمال مرطوب و غیره. خوشبختانه طرفداران محیط زیست، جایگزین‌های بسیار خوبی برای این‌ها به بازار عرضه کرده‌اند.

استفاده از بسته‌بندی‌های سازگار با محیط‌زیست

   اگر صاحب یک کسب‌ وکار هستید، در بسته‌بندی‌های خود از حداقل پلاستیک بهره ببرید و بسته‌بندی‌های پایدارتری را امتحان کنید. استفاده از کاغذ یا پلاستیک‌های زیست‌تخریب‌پذیر، راهکار بسیار مناسبی هستند. توصیه می‌کنیم استفاده از کاغذ کرافت را که کاملا سازگار با محیط زیست است و قیمت بسیار مناسبی هم دارد، برای بسته‌بندی محصولات‌تان در اولویت قرار دهید.

در این خصوص رویکرد برندها در کاهش پلاستیک بسته‌بندی محصولات قابل تحسین است.

بازرسی زباله‌ها

   شاید خنده‌دار به‌نظر برسد، اما بررسی اجزای سطل زباله به شما نشان می‌دهد که چه چیزهایی را بدون فکر دور می‌اندازید. همچنین، می‌تواند شما را در اصلاح الگوی خرید در جهت حفاظت از محیط زیست یاری کند.

استفاده از محصولات پایدار

   تا می‌توانید، گزینه‌های پایدار و سازگار با محیط زیست را جایگزین پلاستیک کنید. مثلا می‌توانید همیشه همراه خود قاشق و چنگال چوبی یا فلزی داشته باشید تا مجبور به استفاده از قاشق و چنگال یک‌بارمصرف نشوید. با یک یا چند کیسه پارچه‌ای به خرید بروید تا مجبور به گرفتن کیسه پلاستیکی از فروشنده نشوید و روش‌هایی از این قبیل.

خرید از بازار

   به‌ جای خریدکردن از هایپرمارکت‌ها یا فروشگاه‌هایی که سبزیجات و میوه‌جات را در بسته‌بندی‌های پلاستیکی به مشتریان عرضه می‌کنند، سعی کنید از تره‌بار خرید کنید تا علاوه بر کاهش استفاده از بسته‌بندی‌های پلاستیکی، بتوانید خریدهایتان را با استفاده از کیسه‌های پارچه‌ای و ظروف پایدار انجام دهید.

پختن کیک و نان خانگی

   پختن نان و کیک خانگی، علاوه بر این‌که فعالیتی سرگرم‌کننده است، پلاستیک تولید‌شده توسط کیک‌ها و نان‌های صنعتی را به‌حداقل می‌رساند. به‌علاوه، این خوراکی‌ها در مقایسه با نسخه‌های خانگی خود ناسالم‌تر هم هستند.

تهیه محصولات آرایشی و بهداشتی خانگی

   بله! درست خواندید. حتی شوینده‌ها و انواع محصولات آرایشی و بهداشتی را خودتان می‌توانید در خانه درست کنید. این کار علاوه بر این‌که میزان مصرف پلاستیک را کاهش می‌دهد، اقدامی سازگار با محیط زیست هم محسوب می‌شود. چون در تهیه آن‌ها از مواد شیمیایی کمتری استفاده می‌شود.

برای آن‌که ببینید درست‌کردن شوینده و محصولات آرایشی چقدر راحت است در زیر دو دستورالعمل به شما ارائه کرده‌ایم:

با ترکیب کردن سرکه سفید، آب، آب لیمو و شکوفه رزمای می‌توانید یک شوینده چندمنظوره درست کنید.

علاوه‌براین، با استفاده از ۲ قاشق غذاخوری روغن نارگیل، ۴ قاشق غذاخوری آرد ذرت، ۴ قاشق غذاخوری جوش شیرین و اسانس‌های دلخواه می‌توانید دئودورانت خانگی سالمی برای خودتان درست کنید. به همین سادگی!

اصلاح روش شست‌وشوی لباس‌ها

   سعی کنید شوینده‌هایی را خریداری کنید که در وهله اول به‌صورت فله‌ای فروخته می‌شوند. اگر چنین امکاناتی در شهر شما وجود ندارد، می‌توانید شوینده‌هایی را بخرید که در بطری‌ها و گالن‌های بزرگ‌تری به‌فروش می‌رسند. علاوه بر این، شستن لباس‌ها با آب سرد، باعث می‌شود که بافت آن‌ها آسیب نبیند و از تولید ضایعات پلاستیکی به شکل لباس جلوگیری شود. لازم به ذکر است که آسیب پلاستیک به محیط زیست تنها به کیسه‌های پلاستیکی محدود نمی‌شود.

حذف وسایل اضافی در زمان سفارش غذا

   در وهله اول توصیه می‌کنیم سفارش غذا را محدود کنید و حتی‌الامکان خودتان در منزل غذا درست کنید. زباله‌های زیادی وجود دارند که اگر غذا بپزید و یا به رستوارن بروید، تولید نخواهند شد. در زمان سفارش غذا، تاکید کنید که در بسته‌بندی و ارسال سفارش‌تان از حداقل پلاستیک استفاده شود و قاشق و چنگال یک‌بارمصرف ارسال نشود.

خرید لباس‌های باکیفیت

   صنعت مد یکی از صنایعی‌ست که آسیب زیادی به طبیعت وارد می‌کند، چون بسیاری از لباس‌ها با استفاده از پلاستیک ساخته می‌شوند و صدها سال طول می‌کشد که انبوه لباس‌های دورریخته‌شده تجزیه شوند. در انتخاب لباس دقت کنید و پوشاکی را خریداری کنید که تا چندین سال مثل روز اول نو و قابل‌استفاده باشد.

خرید فله‌ای

   با خرید فله‌ای حبوبات، ادویه‌جات و سایر مواد غذایی، علاوه بر صرفه‌جویی در هزینه‌ها، از تولید پلاستیک‌های یک‌بارمصرف و تولید زباله غیرضروری جلوگیری می‌کنید.

صرف‌نظر از خرید آب معدنی

سعی کنید همیشه یک بطری آب همراهتان داشته باشید تا در صورت تشنگی، مجبور نشوید به خرید آب معدنی روی بیاورید. با همین راهکار ساده، تا حد بسیار زیادی می‌توانید تفاوت ایجاد کنید.

خرید وسایل دست دوم

   وقتی به وسیله جدیدی احتیاج پیدا می‌کنید، ابتدا نسخه‌های دست دوم آن را ارزیابی کنید و اگر توانستند گره از کار شما باز کنند، از خرید وسایل نو خودداری کنید.

خرید از تولیدکنندگان سبز

   با توجه به اهمیت مسائل زیست‌محیطی، بسیاری از تولیدکنندگان به سبزگرایی روی آورده‌اند و در تلاش هستند که برای تولید، بازاریابی و تبلیغ محصولاتشان، از رویه‌های سازگار با محیط زیست استفاده کنند. حمایت از این کسب‌وکارها و تحریم کسب‌وکارهایی که اهمیتی برای مسائل زیست‌محیطی قائل نیستند، تولیدکنندگان را به سبزگرایی ترغیب می‌کند.

شرکت در فعالیت‌های داوطلبانه پاکسازی محیط‌زیست

   لازم نیست که منتظر باشید خدمت‌گزاران دولتی اقدامی برای پاکسازی سواحل و جنگل‌ها انجام دهند. می‌توانید چند کیسه زباله بردارید و به مرکز شهر، ساحل، پارک، جنگل و … بروید و آن مناطق را از زباله پاکسازی کنید.

بازیافت چیست؟

  به طور کلی به سیکل تبدیل مواد مصرف شده، به موادی قابل استفاده مجدد، بازیافت می گویند. برای این منظور جمع آوری مواد زاید که به صورت زباله دور ریخته میشوند، لازم است. طی انجام مراحلی روی زباله ها، تجزیه و تفکیک مواد اولیه به کار رفته در آن صورت می گیرد. و از این مواد اولیه دوباره در چرخه صنعت در تولید مواد جدید استفاده می شود. یکی از حجیم ترین مواد غیر قابل بازیافت پلاستیک بوده و فرآیند بازیافت نایلون های پلاستیکی از جمله مهمترین شاخه های بازیافت در کره زمین می باشد.

این امر موجب جمع آوری مواد رها شده در طبیعت شده و علاوه بر آن، از منابع و معادن و ذخایر با ارزش زمین کمتر استخراج صورت گرفته و مواد خام برای آیندگان باقی می ماند.

  بازیافت به ماشین آلات و تجهیزات پیشرفته نیاز دارد که با وجود این ماشین آلات در هر کشور می توان علاوه بر پاکسازی طبیعت از زباله های تولید شده، با قیمت کمتر، چرخه تولید را پر رونق نگه داشت.

  سرب ، فلزات، پلاستیک، لاستیک، مواد خوراکی، شیشه و کاغذ از جمله موادی است که مورد بازیافت و تولید مجدد قرار می گیرد.

بازیافت پلاستیک چگونه صورت می گیرد؟

   فرآیند بازیافت نایلون های پلاستیکی، طی مراحل مختلفی صورت می گیرد. از آنجایی که پلاستیکهای بسیاری در زندگی ما وجود دارد و از آن استفاده می کنیم، برای بازیافت باید آنها را تفکیک و جداسازی نمود. برای مثال پلاستیک موجود در مواد صنعتی و لاستیک های ماشین و انواع پی وی سی با انواع پلاستیک به کار رفته در ظروف غذایی و نایلون ها و نایلکس ها متفاوت می باشد. در کارخانه آنها را جداسازی کرده و سپس توسط ماشین آلات به قطعه های کوچک تبدیل می کنند.

بعد از اینکه با توجه به جنس و وزن، پلاستیک ها دسته بندی شدند، نوبت به شستشو و تمیز کردن مواد پلاستیکی می رسد. با مواد مخصوص آنها را شسته و پاک می کنند. با گذراندن مسیرهای طولانی روی ریل های مخصوص کار جداسازی دقیق تر صورت می گیرد، تا پلاستیک ها از هر گونه تفاوت و ناخالصی پاک شوند. به وسیله حرارت آنها را خشک کرده و به مرحله ذوب پلاستیک می رسانند.

   حاصل فرآیند بازیافت نایلون های پلاستیکی و به طور کلی مواد پلیمری، در این مرحله به دست می آید. برای به دست آوردن ماده خام اولیه از پلاستیک های بازیافتی، آنها را ذوب کرده و به حالت مایع در آورده و به شکل های مختلف نظیر قرص و دانه های ریز پلاستیکی فرم می دهند و به کارخانجات نیازمند ماده بازیافتی می رسانند. در آن کارخانجات بعد از فرآیند بازیافت نایلون های پلاستیکی، دوباره از این مواد در ساخت موارد غیر بهداشتی استفاده می نمایند.

راه های مقابله با بحران زباله های پلاستیکی

به طور کلی دو روش اصلی برای حل مشکل زباله های پلاستیکی وجود داره:

۱. بازیافت

۲. تولید پلاستیک های زیست تخریب پذیر بازیافت به فرایندهایی گفته می شه که در آنها از زباله های پلاستیکی به نحوی استفاده می شه.

 روش های بازیافت در سه دسته جای می گیرند:

۱-بازیافت انرژی

۲-بازیافت مکانیکی

۳-بازیافت شیمیایی در بازیافت انرژی زباله به عنوان یک سوخت سوزانده می شود.

   باید توجه کرد که بازده انرژی (انرژی حاصل از سوختن واحد وزن سوخت) پلاستیک ها نسبت به سوختهای فسیلی مرسوم بیشتراست. بازیافت مکانیکی اون چیزیه که توی ذهن بیشتر ما هست، یعنی خرد کردن و استفاده یک محصول پلاستیکی در ساخت یک قطعه. البته نه به اون سادگی که به نظر میاد. در این روش باید نکات زیادی رو در نظر گرفت (که البته توی کشور خودمون کمتر بهش توجه میشود). مثلا برای ساخت قطعات حساس تر سازمان های مربوطه مقدار مجاز پلاستیک بازیافتی در اون قطعه رو تعیین می کنند.

   در بازیافت شیمیایی پلاستیک به وسیله روش های شیمیایی به مواد دیگری (اغلب مواد اولیه یا میانی) تبدیل میشود. این روش نسبت به دو روش دیگه جدیدتراست ولی هنوز از نظر اقتصادی به صرفه نیست. اما بسیار مورد توجه هست. به عنوان مثال میشه به تهیه رزین پلی استر از بطری های نوشابه (از جنس پلی اتیلن ترفتالات یا PET ) اشاره کرد. اما در کنار بازیافت از چندین سال پیش تلاش هایی در جهت تولید پلاستیک های زیست تخریب پذیر شروع شده که الان به نتیجه هم رسیده است. این پلاستیک ها قابلیت بازگشت به طبیعت رو طی زمانی قابل قبول دارند.

این پلاستیک ها هم در دو دسته کلی قرار می گیرند:

۱-پلاستیک های متداول حاوی مواد تخریب پذیر

۲- پلاستیک های تخریب پذیر ذاتی: پلاستیک های متداول، حاوی مواد تخریب پذیر آمیزه هایی هستند که در آنها یک ماده تخریب پذیر(مانند نشاسته) به یک پلاستیک متداول (مثل پلی اتیلن) اضافه میشود و تخریب این ماده به افزایش سرعت تخریب پلاستیک کمک می کند.

این مواد چند سالی هست که وارد بازار شده اند و با اون که کمک زیادی به کاهش زباله های پلاستیکی کرده اند، اما به دلیل این که اولا در انها از همان پلاستیک های متداول تخریب ناپذیر استفاده شده و دوما استفاده از مقدار زیادی مواد تخریب پذیر در پلاستیک ویژگی هاشو تضعیف می کند، موقعیت چندان محکمی ندارند. پلاستیک های تخریب پذیر ذاتی موادی هستند که به دلیل ساختمان شیمیایی خاصشان به وسیله باکتری ها، آب یا آنزیم ها در طبیعت تخریب می شوند. مهم ترین پلاستیک از این نوع پلی(لاکتیک اسید) هست که از اسید لاکتیک تهیه میشود. پیش بینی میشه این پلاستیک، که خواص بسیار خوبی هم دارد، در آینده رقیبی بسیار جدی برای پلاستیک های متداول امروزی به خصوص در صنعت بسته بندی بشود. مشکل بزرگ این مواد، گران بودنشونه که در حال حاضر تحقیقات برای توسعه یک روش ارزان برای تولیدشان ادامه دارد. جالب اینه که منابع اصلی تولید این پلاستیک طبیعی هستند و از محصولات نفتی برای ساخت انها استفاده نمی شود. جالبه بدانید در سال ۲۰۰۲ میلادی اولین واحد تجاری تولید پلی(لاکتیک اسید) در امریکا به وسیله شرکت Cargill راه اندازی شده است.

   چه موادی را و چگونه می‌توان بازیافت کرد؟ در گام اول برای بازیافت زباله‌ها باید مواد قابل تجزیه مثل پسماند‌های آشپزخانه و مواد غذایی را از سایر زباله‌ها جدا کرده و سعی شود فقط این مواد را در کیسه زباله ریخته و به رفتگر تحویل داد. این مواد را به نوعی کود به نام کمپوست تبدیل می‌کنند و برای اصلاح خاک و جبران مواد غذایی از دست رفته از آن استفاده می‌کنند. در مرحله بعد باید مواد قابل بازیافت را از زباله‌ها جدا کنیم. شیشه، کاغذ، پلاستیک و انواع فلزات از بهترین مواد برای بازیافت هستند.
بازیافت کاغذ: آیا می‌دانید که برای تولید یک تن کاغذ نیاز به قطع ۱۷ اصله درخت بالغ است. اگر هر شخص کاغذهای باطله‌اش را در طول یک سال جمع کند معادل ۵/۱ اصله درخت است و اگر همه ما ایرانیان این کار را انجام دهیم از قطع ۱۰۰ میلیون درخت در طول یکسال جلوگیری کرده‌ایم. بنابراین:
• روزنامه‌ها و کاغذهای باطله و دفترچه‌های تمام شده بچه‌ها را هرگز دور نریزیم، آنها را از سایر زباله‌ها جدا کرده و به مأموران بازیافت تحویل دهیم .

• اشیایی مثل پاکت‌ها و پوشه‌ها را دور نیندازیم تا در مواقع لزوم از آنها استفاده کنیم.

بازیافت مواد پلاستیکی:

• آیا می‌دانید که پلاستیک‌ها از نفت که منبعی تمام شدنی‌اند تهیه می‌شوند ولی به علت غیر قابل تجزیه بودن از زباله‌های پایدار و آلوده کننده محیط زیست محسوب می‌شوند.

• ۳۰ درصد از پلاستیک‌های تولید شده در بسته‌بندی به کار می‌روند پس چه خوب است هنگام خرید از بسته بندیهای زاید توسط فروشنده جلوگیری کنیم.

• از کیسه‌های پلاستیک خشک و غیر آلوده چندین بار استفاده کنیم و در پایان هم از آنها برای جمع‌آوری زباله‌ها یمان استفاده کنیم.

• برای خرید از ساکهای پارچه‌ای استفاده کنیم.

بازیافت شیشه:

• آیا می‌دانید که بطری شیشه‌ای را که امروز دور بیندازید تا ۱۰۰۰ سال دیگر هم به صورت زباله در روی زمین قرار دارد.

• برای تولید شیشه باید مقدار زیادی شن و ماسه از زمین استخراج شود که این کار نیاز به مصرف مقدار زیادی انرژی و آب است.

• بازیافت شیشه سبب جلوگیری از حفاری‌های جدید در معادن شن و ماسه، صرفه‌جویی در مصرف انرژی و آب می‌شود. از طرف دیگر نیاز به فضای کمتری برای دفن زباله‌های شیشه‌ای است.

• ما می‌‌توانیم با جداکردن انواع ظروف شیشه‌ای شکسته تا شیشه‌های مربا، سس و غیره در منزل، گام بزرگی در جهت بازیافت شیشه‌ها برداریم.

• در صورت امکان بطریهای شیشه‌ایی را بر حسب رنگ جدا کرده و درب‌ها و گلوبندهای سربی دور آنها را جدا کنیم.

بازیافت آلومینیوم:

• آیا می‌دانید اگر قوطی آلومینیومی را دور بیاندازید بعد از ۵۰۰ سال هنوز هم به همان صورت باقی خواهد بود.

• وقتی که یک قوطی آلومینیومی دور انداخته می‌شود از نظر مقدار انرژی مصرف‌شده برای ساخت آن، معادل هدررفتن نیمی از یک قوطی بنزین است.

• به کمک بازیافت هر تن آلومینیوم در حدود ۱۰۰۰ دلار صرفه‌جویی می‌شود.

• آلومینیوم می‌تواند بارها ذوب شود و به قوطی یا ظرف جدیدی تبدیل گردد.

• نه تنها قوطی و ظروف آلومینیومی قابل بازیافت‌اند، بلکه ورقه‌های آلومینیومی بشقاب پیتزا و شیرینی هم قابل بازیافت‌اند. آنها را هم جدا کرده و با سایر زباله‌ها دور نریزیم.

زباله‌های خطرناک:

• بعضی از زباله‌های تولید شده در خانه‌ها از مواد بسیار خطرناک به شمار می‌آیند. مانند باطری‌های مختلف، لامپ‌های مهتابی و جیوه‌ایی، لوازم الکترونیکی و … . این وسایل دارای مواد خطرناکی هستند که سلامت ما و محیط زیست را تهدید می‌کنند.

• چه خوب است از لوازم خانگی یا اسباب بازیهای باطری‌دار کمتر استفاده کنیم. ساعت‌های اتوماتیک بهتر از ساعت‌هایی است که با باطری کار می‌کنند.

• باطری‌ها را در دسترس بچه‌ها قرار ندهیم.

• از قراردادن لامپ‌های جیوه‌ایی و مهتابی و یا لامپ‌های سوخته در محلی که احتمال شکستن آنها وجود دارد خودداری کنیم. مواد موجود درون آنها محیط زیست را به شدت آلوده می‌کند.

فرهنگ عدم تولید پلاستیک و نایلون های پلاستیکی

   به عنوان یک انسان که زمین خانه شماست، چقدر خود را در حفظ منابع طبیعی زیستی، تاثیر گذار و مسئول می دانید؟ آیا فکر می کنید، یک دست صدا ندارد؟ همه ما در قبال حفظ محیط زندگی خود و کمتر تولید کردن زباله از جمله زباله های پلاستیکی مسئول هستیم و صرفا با بهانه چون همه چنین می کنند، از خود سلب مسئولیت می کنیم.

   تو چراغ خود برافروز!! روشن شدن یک چراغ در میان تاریکی خود تاثیر گذار بوده و با نهادینه کردن یک فرهنگ صحیح در سبک زندگی خود، می توان انسان های بیشتری را به این سبک زندگی آگاه کرد؛ و با تثبیت یک فرهنگ در زندگی نسل جدید خانواده می توان امیدوار به تغییر سبک زندگی افراد بیشتری در اطراف خود و سالهای آینده، بود. تاثیر دومینو وار این حرکت در محل زندگی و اطرافیان خود مخصوصا در کشورهای پر جمعیت، سرنوشتی دیگر را برای زمین رقم میزند.

   با حذف کیسه های پلاستیکی از حجم نایلون فرآیند بازیافت نایلون های پلاستیکی در کره زمین کم شده و مقدار مواد غیر قابل بازیافت در زمین که چهره زمین را زشت و آلوده می کند کم می شود. تهیه زنبیل های زیبا برای حمل کالاهای دانه ای خود و تهیه کیسه های پارچه ای قابل شستشو برای خرید میوه و سبزی می تواند شما را از تولید کنندگان خیل عظیم نایلون و پلاستیک به صورت روزانه، خارج کند. و شما به راحتی سهم فردی خود را در قبال پاکیزه نگه داشتن زمین، انجام خواهید داد.

   با نخریدن لباس های زیاد و کاستن از تنوع طلبی خود و خرید لباس های نخی می توان سهم خود را در ایجاد لایف استایلی آگاهانه به انجام رساند.

ضرر پلاستیک برای طبیعت

   بیش از نیمی از پلاستیک های موجود در طبیعت را ظروف یکبار مصرف تشکیل می دهند. به دلیل عدم اهمیت مردم به تفکیک زباله هایشان، و رها کردن آنها در میان انواع زباله تر، این ظروف در طبیعت پخش شده و هرگز نمی توان آنها را جمع آوری کرد. زیرا مواد خوراکی در محل مخصوصی دپو می شوند که اگر پلاستیک، فلز و شیشه در میان آنها باشد، به سختی می توان آنها را به تولید بازگرداند و طبیعت را از مواد تجزیه ناپذیر پاک کرد.

   فرآیند بازیافت نایلون های پلاستیکی، تجهیزات مخصوص و گسترده ای می خواهد که هر کشوری به میزان لازم آن را در اختیار ندارد و با رها شدن این مواد در طبیعت آلودگی هایی برای خوراک و محل زیست و زندگی جانداران نظیر پرندگان و آبزیان ایجاد میشود. دولت ها برای مهار پسماند ها مواد را در دریاچه ها، رودها و دریاها می ریزند، و تمام اینها از طریق خوراک جذب بدن انسان می شود.

   بسیاری از این مواد سمی بوده و موجب بروز بیماری های ناشناخته و ژنتیکی در بدن می شوند. پس با پیوستن به کمپین های حفظ محیط زیست می توان فرآیند بازیافت نایلون های پلاستیکی را کاهش داد و با تفکیک زباله ها از درب منزل می توان سختی کار، برای جداسازی حجم عظیم زباله ها را، برای ماموران تفکیک زباله کاهش داد.

مدیریت زباله در منزل:

   زباله‌ها موادی هستند که ظاهراً به درد نخور بوده و دور ریخته می‌شوند. زباله‌های خانگی شامل پس‌مانده مواد خوراکی، کاغذ، مقوا، شیشه، فلزات، پلاستیک و …

هر کدام از ما روزانه به طور متوسط یک کیلوگرم زباله تولید می‌کنیم. به عبارت دیگر مواد غذایی و کالاهایی را که با زحمت زیاد و وارد شدن خسارات فراوان به محیط زیست تولید کرده‌ایم به راحتی به صورت زباله در می‌آوریم. از طرف دیگر نیاز به زمین زیادی برای دفن آنها داریم.

چه باید کرد؟

اولین نکته استفاده صحیح و بهینه از مواد و کالاهاست. با این کار علاوه بر صرفه‌جویی در هزینه خانواده، مصرف مواد اولیه و انرژی، مقدار کمتری هم زباله تولید کرده‌ایم . دومین نکته در مدیریت زباله، جداسازی مواد تشکیل دهنده زباله برای بازیافت کردن آنهاست.

راهکار های کاهش تولید زباله های پلاستیکی در منزل

در این بخش مهارت هایی به شما آموزش داده می شود که می توانید به نحو احسنت سهم خود را در اصلاح این چرخه معیوب و مخرب ایفا کنید.

۱.تهیه کیسه های پلاستیکی، نخی و کتان با جنس محکم، به جای کیسه های فریزر و پلاستیک هایی که در مغازه و فروشگاه ها ارائه می شود. اگر خانواده شما به این امر پایبند شوند یا تعداد پلاستیک های مصرفی خود در طول یک ماه را بشمارد و غیر ضروری ها را کاهش دهد، حجم قابل توجهی از مصرف سالانه پلاستیک تان را می توانید حذف کنید.

۲. تهیه ظروف مخصوص یخچال و فریزر برای فریز کردن گوشت و مرغ به جای کیسه های نایلونی که به فرآیند بازیافت نایلون های پلاستیکی نیاز دارد و با طبیعت و محیط زیست سازگار نیست.

۳.اگر حمل پلاستیک های متعدد و ضخیم و کلفت در میوه فروشی برایتان امکان پذیر نیست یکبار برای همیشه توری های پلاستیکی محکم را تهیه کرده و با وجود جای کمی که می گیرند، آنها را هنگام خرید میوه در تعداد زیاد با خود حمل کنید. شاید از این کار خجالت بکشید اما با کمی تحقیق در مورد محیط زیست و مشاهده مستند های مربوط به این موضوع نسبت به وخامت اوضاع زمین و موجودات آن آگاه خواهید شد.

۴.هنگام خرید تخم مرغ می توانید آن را به صورت شانه های مقوایی خرید کنید. یا اینکه ظرف مخصوص شیر کیلویی یا بسته بندی تخم مرغ را همراه خود داشته باشید و به مقدار نیاز از تخم مرغ های فروشگاه بردارید و به راحتی حمل کنید.

۵.اگر اهل تفریح هستید از پک های کم جای ظروف مسافرتی بهره بگیرید. این پک ها تمام ظروفی را که نیاز دارید درون خود دارد و به جای ظروف یکبار مصرف از این ظروف بهره بگیرید.

۶. به کمپین جمع آوری زباله های رها شده در طبیعت بپیوندید و این کار خیر را تجربه کنید. اگر این امکان را ندارید، اگر در طبیعت زباله رها شده می بینید، دست به کار شده و زباله های اطراف خود را جمع کنید. و مهم تر از همه کیسه زباله خود را در کنار فرشی که روی آن به استراحت پرداختید رها نکنید و آن را تا اولین سطل زباله حمل کنید.

۷.از تیغ های چند بار مصرف استفاده کنید و تیغ زیادی در مصارف روزانه خود تولید نکنید. و تنها سر های تیغ تان را بر روی دسته های مخصوص نصب کنید.

۸.اگر برایتان امکان پذیر است از پد های بهداشتی پارچه ای، کاپ های قاعدگی و پوشک های پارچه ای استفاده کنید. تا خودتان را از دسته عوامل تولیدکننده بیش از ۵ میلیون تن زباله بهداشتی سالانه، بیرون بکشید. و در کاهش فرآیند بازیافت نایلون های پلاستیکی بهداشتی سهیم باشید.

تفکیک زباله به چه صورت است؟

   همه ما می دانیم، که کشور ما مانند کشور های توسعه یافته به امر کاهش تولید زباله های پلاستیکی و ایجاد زیر ساخت های لازم و ممنوعیت های لازم در این امر مهم آنطور که شایسته است اهمیت نمی دهد. اما بهتر است کار تفکیک زباله را در منزل انجام داده و آنها را به صورت بسته بندی های جدا درب منزل بگذاریم. همین امر موجب کاهش خستگی ماموران بازیافت برای تفکیک زباله ها شده و کارها با سهولت بیشتری انجام می گیرد.

   به طور کلی زباله ها به دو دسته زباله های تر و زباله های خشک تقسیم می شوند. زباله های تر همان پسماند مواد غذایی و پوست میوه هاست. زباله های خشک اما خود به دسته های مختلف تقسیم می شوند.

کاغذ و مقوا و دستمال های کلینکس، پلاستیک و ظروف پلاستیکی و نایلون ها، قوطی های فلزی و به طور کلی فلز و هم چنین شیشه و لوازم شیشه ای، از جمله این دسته ها هستند.

   لباس و پارچه نیز جنس متفاوتی داشته و می توان آنها را به خیریه ها فرستاد. چوب و لوازم برقی و لوازم الکتریکی از دیگر دسته ها هستند که می توان آن را به مراکز بازیافت و کانکس  های سطح شهر تحویل داد.

   تفکیک زباله و کاهش تولید آن از جمله عواملی است که باید از طرف همگان و شهروندان آگاه جدی گرفته شود. فراموش نکنید که کسی که نسبت به اهمیت یک بحران آگاه است، هرگز نباید خود را با افراد نا آگاه مقایسه کند. هر چند سهم آنها در قبال دیگران و بشریت ناچیز باشد باید در جهت تغییر رفتار ناهنجار خود تلاش کند.

کاهش مصرف پلاستیک در سفر

   همانطور که اشاره کردیم، در اکثر موارد مسافران به دلیل خستگی سفر، نبود امکانات مختلف و یا غفلت، زباله‌های پلاستیکی خود را در طبیعت رها می‌کنند. ما می‌خواهیم به نوبه خودمان کمک کنیم تا باعث کاهش مصرف پلاستیک در سفر شویم. اما چطور این اتفاق رخ می‌دهد؟ از چه روش‌هایی باید باعث کاهش مصرف پلاستیک در سفر شویم؟ ما چند روش را به شما پیشنهاد می‌کنیم تا بلکه بتوانیم سهم خود را در جهت حفظ طبیعت ادا کنیم.

فرهنگ سازی

   پیش از هر چیز باید بدانیم که نقش ما به عنوان یک انسان، ترویج فرهنگ صحیح در بین مردم است. حتما لازم نیست به دیگران گوش ضد کنیم تا زباله‌های پلاستیکی خود را در طبیعت رها نکنند. اینبار بیاییم با دیدن صحنه رها شدن زباله‌های پلاستیکی در طبیعت، آن را از سطح زمین برداریم و به سطل زباله بیندازیم.

   فرهنگ‌سازی زمان‌بر است و با زور هماهنگی ندارد. اگر قصد فرهنگ‌سازی داریم، باید صبور باشیم. مهم‌ترین اعضای سیاره ما زمین، کودکان هستند. آنها آینده‌ساز خواهند بود و آمادگی دریافت هر چیزی را دارند. اگر از امروز به آن‌ها یاد دهیم که زباله پلاستیکی چه آسیبی به طبیعت می‌رساند، می‌توانیم امید بیشتری به آینده داشته باشیم.

استفاده از پاکت به جای کیسه، روشی عالی برای کاهش مصرف پلاستیک

ساک خرید

   یک فرهنگ غلط در بین برخی کشور‌ها همانند ایران وجود دارد که برای بسته بندی خرید‌های خود از کیسه پلاستیکی استفاده می‌کنند. اگر به کشور‌های پیشرفته تراز اول دنیا همانند آمریکا و اروپا نگاه کنیم، خواهیم دید که بیشتر از پاکت کاغذی استفاده می‌شود. شاید شما هم در فیلم‌های خارجی دیده باشید که در فروشگاه‌ها، موارد خریداری شده را درون یک پاکت بزرگ قرار می‌دهند. اما متاسفانه ما برای کوچک‌ترین خرید خود از کیسه‌های دستی پلاستیکی بزرگ استفاده می‌کنیم.

اگر شما به عنوان یک فروشنده در جامعه ایفای نقش می‌کنید، به نوبه خود باید تلاش کنید تا مشتریان شما از پاکت کاغذی استفاده کنند. اگر هم خریدار هستید، حتی اگر فروشنده پاکت کاغذی نداشت، بهتر است از کیسه‌های پارچه‌ای استفاده کنید. گذشتگان ما برای خرید از زنبیل و یا ساک‌های پارچه‌ای استفاده می‌کردند.

مخصوصا اگر قصد سفر به طبیعت را دارید، بهتر است از زنبیل یا ساک‌های حصیری و پارچه‌ای استفاده نمایید. به این طریق به کاهش مصرف پلاستیک در سفر کمک شایان توجه‌ای خواهید کرد.

به صورت عمده خرید کنید

خرید عمده

   خرید عمده و در حجم بالا از دو جهت به نفع ما خواهد بود. در درجه اول به خاطر بالا بودن هزینه بسته بندی، معمولا اقلام بزرگ‌تر، ارزان‌تر هستند.

همچنین معمولا در خرید‌های خرد، برای هر قلم کالا یک کیسه پلاستیکی تهیه می‌کنید. در حالی که اگر خرید شما عمده باشد، تنها با یک پلاستیک بزرگ مشکل شما حل خواهد شد.

مخصوصا زمانی که در سفر هستید، ممکن است هنگام کمپ زدن در طبیعت، چندین و چند پلاستیک را باز کنید. به همین دلیل، حجم زباله‌های پلاستیکی به شکل چشم‌گیری افزایش می‌یابد. پس بهتر است به صورت عمده خرید کنید تا هم از نظر اقتصادی مقرون به صرفه باشد و هم کمکی به کاهش مصرف پلاستیک کرده باشید.

از بطری‌های شیشه‌ای و قوطی‌های فلزی استفاده کنید

استفاده از شیشه و فلز

با وجود اینکه شیشه هم زمان زیادی برای تجزیه در طبیعت نیاز دارد، اما قطعا آسیب کمتری به طبیعت وارد می‌کند. همچنین شیشه را می‌توان نوعی از مواد آلی دانست. به همین دلیل سازگاری بیشتری با طبیعت دارد. همچنین بازیافت شیشه و فلز بسیار ساده‌تر از پلاستیک خواهد بود.

روزگار قدیم تمام دوغ و نوشابه‌ها به شکل شیشه‌ای بود. اما با روی کار آمدن بطری‌های پلاستیکی و گران بودن هزینه تولید شیشه، بطری‌های پلاستیکی جای بطری‌های شیشه‌ای را گرفتند. اما پس از گذشت چندین سال، انسان به این نتیجه رسیده است که برای نجات جان خود باید دوباره از بطری‌های شیشه‌ای استفاده کند. پس اگر به فکر کاهش مصرف پلاستیک هستید، بهتر است این بار به جای بطری‌های پلاستیکی، بطری‌های شیشه‌ای یا فلزی خریداری کنید.

البته توجه داشته باشید که شیشه و فلز را نیز نباید در طبیعت رها کنید. بهتر است این محصولات را نیز در سطل مخصوص بازیافت خود قرار دهید.

زباله خود را جمع کنید

جمع کردن زباله

شاید این کاملا بدیهی به نظر برسد. همانطور که ما در خانه خودمان زباله را رها نمی‌کنیم و همیشه تلاش داریم تا هر روز آن را بیرون خانه قرار دهیم، در طبیعت باید رفتار مشابهی داشته باشیم. حقیقتا طبیعت خانه واقعی همه ما انسان‌ها است. اگر طبیعت آسیب ببیند، خرابی به خانه ما هم خواهد رسید.

پس حتی اگر توانایی کاهش مصرف پلاستیک را نداریم، حداقل نباید آنها را در طبیعت رها کنیم. همیشه در هر جایی که هستیم، یک سطح و یا حداقل یک کیسه بزرگ را به عنوان کیسه زباله انتخاب کنیم و در نهایت آن را به سطل زباله بیندازیم.

از سطح زباله‌های مخصوص بازیافت استفاده کنید

سطل زباله بازیافت

خوشبختانه چند سالی است که فرهنگ استفاده از سطل زباله بازیافت وارد ایران نیز شده است. شاید از خودتان بپرسید که چرا شهرداری خودش زباله‌‎ها را تفکیک و بازیافت نمی‌کند؟ در حقیقت هزینه تفکیک زباله آنقدر بالا است که هیچ ارگانی قادر به پرداخت آن نیست. این پروسه بسیار زمان‌بر است و نیاز به نیروی انسانی بسیار زیادی دارد.

اما چرا ما خومان مسئولیت کاری که کردیم را عهده دار نمی‌شویم؟ نها کافیست برای هر یک از زباله‌های خود، سطل و یا حتی کیسه خاصی را در نظر بگیریم و دقیقا مشابه سطل‌های زباله بازیافت، زباله‌های خود را به پلاستیک، فلزات، شیشه و کاغذ تقسیم کنیم. حتی اگر قادر به این کار نیستیم و به نظر ما مشکل است، حداقل موارد قابل بازیافت همانند شیشه، پلاستیک و کاغذ را در یک سطل و سایر زباله‌ها را در سطلی دیگر قرار دهیم.

شاید با این کار در ظاهر کمکی به کاهش مصرف پلاستیک نکرده باشیم، اما حقیقت امر چیز دیگری است. هرچقدر ما به بازیافت پلاستیک کمک کنیم، تولید پلاستیک کاهش می‌یابد و همچنین زباله کمتری در طبیعت باقی می‌ماند.

جمع آوری زباله از طبیعت

اگر به سفر و طبیعت‌گردی علاقه دارید، نسبت به زباله‌هایی که در طبیعت تولید می‌کنید حساس باشید و برای جمع‌آوری درستشان، برنامه‌ مشخصی داشته باشید.

تصور کنید خانه همسایه شما در حال سوختن است. هر لحظه امکان دارد که شعله‌های آتش به خانه شما هم برسد. در این لحظه چه می‌کنید؟ آیا به خاموش کردن آتش خانه همسایه خود کمک می‌کنید؟ یا اجازه می‌دهید آنقدر بسوزد که آتش به خانه شما هم برسد؟ قصه زندگی ما انسان‌ها همینطور است. همه به صورت زنجیره‌ای به هم متصل هستیم.

  اگر از طبیعت لذت بردید، بهتر است کمی هم از بار روی شانه‌اش کم کنید. اگر دیگران به فکر طبیعت و خانه اصلی ما نیستند، شما به فکر باشید. اگر در طبیعت زباله‌ای را دیدید، تا حد توان‌تان آن را بردارید. این کار هم باعث فرهنگ‌سازی می‌شود و هم به خودمان کمک می‌کند تا همیشه بتوانیم از این طبیعت پاک لذت ببریم و آن را به فرزندان خود هدیه دهیم.

“نه” به مصرف پلاستیک در سراسر دنیا

   هر ساله حدود هشت میلیون تن پسماند پلاستیکی به اقیانوس‌ها ریخته می‌شود، به عبارتی یک کامیون مواد پلاستیکی در هر ۱۰ دقیقه! این در حالی است که تجزیه هر کیسه پلاستیکی یک هزار سال به طول می‌انجامد.

   حجم بالای پسماندهای پلاستیکی که در حال حاضر جهان با آن روبه رو است در اثر بی مبالاتی انسان و همچنین نادیده گرفتن تأثیرات مخرب این محصول مصنوعی بر محیط زیست به وجود آمده است. برای مثال ایالات متحده، در حالی که تنها چهار درصد از کل جمعیت جهان را تشکیل می‌دهد، روزانه حدود ۵۰۰ میلیون محصول پلاستیکی استفاده می‌کند که این به معنای نیاز چندین هزار ساله برای تجزیه و همچنین تخریبات ویرانگر در محیط زیست و حیات وحش است. در راستای مقابله با این بحران، ۱۶ شهر و کشور ازسراسر دنیا اقدام به ممنوعیت استفاده از ظروف پلاستیکی کرده و در مسیر مبارزه جدی در برابر استفاده از پلاستیک به پا برخواسته‌اند. این مناطق همچنین در راه دستیابی به هدف والای خود به عنوان الگو و الهام بخش دیگر کشورهای دنیا عمل کرده و گام‌های مؤثر خود را به سایر مناطق نیز پیشنهاد می‌کنند. در ادامه با این مناطق و قوانین آن‌ها در مسیر ممنوعیت استفاده از مواد پلاستیکی آشنا خواهیم شد.

۱. کنیا

   از ماه آگوست سال ۲۰۱۷ تاکنون استفاده، تولید و یا فروش حتی یک کیسه پلاستیکی در کنیا، چهار سال زندان و یا ۳۸ هزار دلار جریمه به همراه دارد. این کشور سختگیرانه‌ترین قوانین را در راه ممنوعیت استفاده از کیسه‌های پلاستیکی دارد و الهام بخش ارائه راه‌حل‌های خلاقانه برای جایگزینی مواد پلاستیکی است.

۲. وانوآتو

   این کشور اقیانوس آرامی در روز استقلال خود، یعنی ۳۰ ژوئیه ۲۰۱۷ اعلام کرد که از این تاریخ، شروع به حذف کیسه‌ها و بطری‌های پلاستیکی می‌کند. اجرای این قانون سبب ممنوعیت استفاده یا واردات کیسه‌ها و بطری‌های پلاستیکی یکبار مصرف شده و بدین ترتیب وانوآتو نخستین کشور حاشیه اقیانوس آرام با قانون ممنوعیت به کارگیری پلاستیک شد.

۳. انگلستان

در ژانویه ۲۰۱۸ انگلستان برنامه ۲۵ ساله‌ای با عنوان “استاندارد طلایی جهانی” در راه حذف زباله‌های پلاستیکی معرفی کرد. این عمل نخستین نقطه عطف در راه حذف میکروپلاستیک‌ها بود؛ بدین معنا که این مواد بیش از این در محصولات و تولیدات آرایشی-بهداشتی شخصی استفاده نشود. این پلاستیک‌های کوچک در محصولاتی نظیر اسکراب بدن، ژل‌های شستشوی صورت، خمیر دندان و محصولات تمیزکننده بهداشتی یافت می‌شود و حتی با ورود به اقیانوس‌ها خوراک موجودات دریایی شده و اغلب به  زنجیره غذایی باز می‌گردند.

البته این قانون ممنوعیت در همه موارد قابل اجرا نیست چرا که در محصولاتی همچون کرم‌های ضد آفتاب و آرایشی همچنان مقادیری از میکروپلاستیک‌ها یافت می‌شوند، ولی وجود مالیات برای کیسه‌های پلاستیکی که از سال ۲۰۱۵ در این کشور اعمال شد، کاهش ۹ میلیارد کیسه پلاستیکی در چرخه تولیدات پلاستیکی این کشور را در پی داشت. انگلستان همچنین تصمیم به ممنوعیت استفاده از نی‌ها، همزن‌ها و گوش پاک‌کن‌های پلاستیکی تا سال آینده دارد و در مقابله با پلاستیک آنقدر جدی است که حتی ملکه انگلستان نیز از ماه فوریه سال جاری با جمع‌آوری نی‌ها و بطری‌های پلاستیکی از دربار سلطنتی به این جنبش پیوسته است.

۴. تایوان

این کشور با محدود کردن استفاده از فنجان‌ها، ظروف، نی و کیسه‌های پلاستیکی در ماه فوریه یکی از شدیدترین ممنوعیت‌های جهانی در استفاده از پلاستیک را معرفی کرد. این قانون ممنوعیت که بر اساس قواعد و مقررات موجود در زمینه برنامه‌های بازیافت و هزینه‌های اضافی برای کیسه‌های پلاستیکی نوشته شده است، تا سال ۲۰۳۰ به طور کامل لازم‌الاجرا خواهد بود.

۵. زیمبابوه

در ژوئیه سال ۲۰۱۷، زیمباوه قانون ممنوعیت استفاده از پلی استایرن (یونولیت) را معرفی کرد. این محصولات فشرده فوم مانند که برای حمل موادغذایی استفاده می‌شوند برای تجزیه شدن در محیط زیست، به بیش از یک میلیون سال زمان احتیاج دارند. نقض این قانون جریمه‌ای بین ۳۰ تا ۵۰۰ دلار در پی خواهد داشت.

۶. مونترال

این شهر کانادایی که از دو میلیارد کیسه پلاستیکی مورد استفاده سالیانه خود تنها ۱۴ درصد را بازیافت می‌کرد، از ماه ژوئیه سال ۲۰۱۸ مقابله با استفاده‌ از محصولات پلاستیکی را آغاز کرد و تا تاریخ پنجم ژوئن به بازرگانان فرصت داد تا با این سیاست منطبق شوند. پس از این تاریخ متخلفان مجبور به پرداخت جریمه‌های نقدی بالغ بر بیش از یک هزار دلار برای اشخاص و دو هزار دلار برای شرکت‌ها بودند.

۷. مالبو

در ماه مارس ۲۰۱۸، شورای محلی شهر مالیبوی کالیفرنیا به منظور جلوگیری از ورود پلاستیک به سواحل و اقیانوس‌ها،  قانون ممنوعیت فروش، توزیع و استفاده از نی‌ها، همزن‌ها و کارد و چنگال‌های پلاستیکی یکبار مصرف را تصویب کرد و این قانون از یکم ژوئن همان سال به مرحله اجرا گذاشته شد.

۸. سیاتل

این شهر نخستین شهر ایالت متحده در تصویب قانون ممنوعیت استفاده از نی‌ها و ظروف پلاستیکی یکبار مصرف است. این ممنوعیت در سپتامبر ۲۰۱۷ با تشکیل کمپین “Strawless in Seattle” که شامل حضور بیش از ۱۰۰ رستوران، سازمان‌های بزرگ ورزشی، فرودگاه‌ها و آکواریوم‌ها بود، مورد آزمایش قرار گرفت.

۹. استرالیا

ایالت استرالیای جنوبی، تاسمانیا و قلمرو شمالی، به طور گسترده‌ دست به اجرای قانون ممنوعیت استفاده از پلاستیک‌های یکبار مصرف کرده است. کوئینزلند نیز در ژوئن ۲۰۱۸ به این گروه پیوست و سوپرمارکت‌های بزرگ Coles and Woolworths نیز پذیرفتند که برای تحت تأثیر قرار دادن مشتریان در ویکتوریا و نیو ساوت ولز و تا اواخر ۲۰۱۸ نسبت به حذف کامل محصولات یکبار مصرف پلاستیکی اقدام کنند. به گزارش Clean Up Australia، این کشور یکی از بزرگترین تولیدکنندگان ضایعات در جهان بعد از ایالات متحده آمریکا است و قبل از قانون اعمال ممنوعیت هر استرالیایی سالیانه بیش از پنج میلیارد کیسه پلاستیکی استفاده می‌کرد.

۱۰. کانادا

  هرچند تا اول ژوئیه سال جاری تولید و واردات میکروپلاستیک‌ها برای داروهای غیر تجویزی و بعضی محصولات بهداشتی طبیعی مجاز ماند ولی کانادا در ژانویه سال ۲۰۱۸ به طور کامل در مقابل استفاده از این ذرات ایستادگی کرد. این امر در حالی صورت پذیرفت که بر طبق تحقیقات در هر کیلومتر مربع از دریاچه “انتاریو”، یکی از پنج دریاچه بزرگ آمریکای شمالی که از شمال، غرب و جنوب غربی به استان کانادایی انتاریو ختم می‌شود، حدود ۱/۱ میلیون میکروپلاستیک‌ یافت می‌شود.

۱۱. هامبورگ

در فوریه سال ۲۰۱۶، شهر هامبورگ آلمان برای مقابله با تاثیر مخرب جعبه‌های پلاستیکی غیرقابل بازیافت قهوه به مرحله مهمی از ممنوعیت استفاده از پلاستیک رسید چرا که بسیاری از این ظروف نمی‌توانند به طور کامل بازیافت شوند و حتی آن تعدادی که قابل بازیافت هستند نیز به دلیل طراحی پیچیده خود، نیازمند صرف انرژی زیادی هستند، حال آنکه پیش از تصویب قانون ممنوعیت استفاده، میلیاردها ظرف خالی پلاستیکی در محل‌های دفن زباله رها شده بودند.

۱۲. فرانسه

فرانسه اولین کشوری بود که در سال ۲۰۱۶ دست به اجرای ممنوعیت کامل استفاده از فنجان‌ها، بشقاب‌ها، کاردها و چنگال‌های پلاستیکی تا سال ۲۰۲۰ زد. این امر به دلیل ممنوعیت کامل استفاده از کیسه‌های پلاستیکی در سال ۲۰۱۵ رخ داد که فرانسه به منظور تبدیل شدن به کشوری نمونه از لحاظ کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، تنوع بخشیدن به نوع انرژی مصرفی و افزایش استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر خود آن را به کار بست.

۱۳. دهلی نو

این شهر عظیم در هند با بیش از ۲۰ میلیون جمعیت، با اعمال قانون ممنوعیت استفاده از انواع پلاستیک‌های یکبار مصرف در سال ۲۰۱۷، گامی اساسی در راه کمک به سیاره زمین برداشت. دهلی نو پس از اینکه در بررسی‌های انجام شده میان ۱۶۰۰ شهر، رتبه نخست در داشتن بدترین کیفیت هوا را به خود اختصاص داد، پس از شکایت درباره سوزاندن غیر قانونی پلاستیک در محل دفن زباله‌هایش، این گام مؤثر را برداشت.

۱۴. مراکش

قبل از تصویب قانون ممنوعیت استفاده از پلاستیک در یکم ژوئیه ۲۰۱۶، مراکش با آمار باورنکردنی استفاده سالیانه از ۹۰۰ کیسه پلاستیکی توسط هر فرد، هر سال سه میلیارد کیسه پلاستیکی استفاده می‌کرد که باعث شد پس از آمریکا بزرگ‌ترین مصرف‌کننده کیسه‌های پلاستیکی در دنیا باشد. اما پس از آن لایحه اساسی برای ممنوعیت تولید، واردات، فروش و توزیع انواع کیسه‌های پلاستیکی در سراسر کشور تصویب و اجرا شد.

۱۵. رواندا

در شرایطی که دیگر کشورهای جهان اقدام به اعمال مالیات برای حمل کیسه‌های پلاستیکی کرده بودند، “رواندا” استفاده از آن‌ها را مطلقا ممنوع کرده بود به طوری که از سال ۲۰۰۸ به بعد حمل یک کیسه پلاستیکی در این کشور محکومیت به زندان را در پی داشت. این در حالی بود که به طور معمول، قوانین کمپین “Plastic Oceans” برای متخلفان تنها جریمه‌ای بالغ بر ۶۱ دلار در نظر داشت. قانون منع استفاده از پلاستیک در رواندا نقطه آغازی برای تبدیل شدن این کشور به اولین کشور بدون پلاستیک در جهان بود که البته این امر به طور کامل در سال ۲۰۲۰ محقق خواهد شد.

۱۶. نیویورک

هرچند در حال حاضر تنها یک در حد یک پیشنهاد است ولی با توجه به خطرات و عوارض ویرانگر پلاستیک بر آب و منابع طبیعی، نیویورک قصد دارد به منظور پایان دادن به استفاده از کیسه‌های پلاستیکی یکبار مصرف در فروشگاه‌های موادغذایی و سایر خرده‌فروشی‌ها، تا سال آینده قانون ممنوعیت استفاده از این کیسه‌ها را اعمال کند که البته این قانون شامل موارد استثنایی از جمله کیسه‌های تولید پلاستیکی (produce bags)، کیسه‌های بیرون‌بر (take-out bags)، کیسه‌های زباله و کیسه‌های بسته‌بندی موادغذایی می‌شود.irbdta.com

بازیافت پلاستیک در کشورهای پیشرفته و ۱۰ کشور موفق در مقابله با آلودگی پلاستیک

   بازیافت پلاستیک در کشورهای پیشرفته در کنار گرم شدن کره زمین و تغییرات اقلیمی موضوع مورد بحث است. برنامه‌های مدیریت پسماند به کشورها اجازه می‌دهد تا مواد را بازیافت کنند تا از آن‌ها استفاده مجدد کنند. این موضوع بدان معناست که آن‌ها مجبور نیستند آنقدر به مواد خام متکی باشند. بازیافت زباله به جای ریختن آن‌ها به محل‌های دفن زباله نیز باعث کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای می‌شود. با استفاده و معرفی طرح‌های بازیافت کارآمد، زباله‌های کمتری در محیط‌ها و جوامع محلی و در مجموع زباله‌های کمتری تولید می‌شود. در ادامه این مطلب نگاهی می‌اندازیم به ۱۰ کشور مختلف که در بازیافت و مدیریت زباله پیشرو هستند. بطری ها و گالن های پلاستیکی تولید شده در ساپل تماما قابلیت بازیافت دارند.

۱۰. برزیل

   شهر کوریتیبا در برزیل به خاطر طرح بازیافتش معروف است. بیش از ۷۰ درصد زباله‌های تولید شده بازیافت می‌شوند. این طرح گران‌تر از استفاده از محل‌های دفن زباله نیست و به افراد جامعه شغل می‌دهد. همچنین برنامه بازیافت به افراد از جوامع طبقه پایین کمک می‌کند تا هنگام انتقال زباله به مراکز، ژتون‌هایی داده شود که می‌توان آن‌ها را با حمل و نقل و غذا مبادله کرد. زباله‌ها نه تنها بازیافت می‌شوند بلکه مورد استفاده مجدد قرار می‌گیرند، اتوبوس‌های قدیمی به مدارس سیار بازسازی می‌شوند.

۹. اتریش

   اتریش یکی از بالاترین نرخ‌های بازیافت را در سراسر جهان دارد. ۹۶ درصد از جمعیت اتریش زباله‌های خود را از جمله درب پلاستیکی به دسته‌های قابل بازیافت تقسیم می‌کنند. سالانه هر خانوار به طور متوسط یک میلیون تن زباله دسته‌بندی می‌کند. از ابتدای سال ۲۰۲۰ این کشور کیسه‌های پلاستیکی را ممنوع کرده است.

۸. کانادا

   بازیافت در ونکوور واقعا مهم است، ضایعات مواد غذایی در سطل‌های زباله استاندارد ممنوع است و وجود این زباله‌ها در سطل کمپوست سبز الزامی است. این روش به نفع کشور است زیرا وقتی مواد غذایی به درستی دفع شوند، دی اکسید کربن کمتری نسبت به محل‌های دفن زباله آزاد می‌کنند.

۷. ولز

   ولز حدود ۶۵ درصد از کل زباله‌های خود را از جمله گالن پلاستیکی بازیافت می‌کند، آن‌ها از طریق استفاده از شوراها و شهروندان خود به این امر دست می‌یابند. در ۱۷ شورا از ۲۲ شورا زباله‌ها توسط ساکنین تفکیک و مابقی مناطق توسط شورا تفکیک می‌شود. تا سال ۲۰۲۵، ولز قصد دارد ۷۰ درصد زباله‌ها را بازیافت کند و ۳۰ درصد باقی مانده را تبدیل کند که توسط کارخانه‌های زباله فرآوری شده است. این کشور کاغذ، شیشه، کارت، قوطی‌های فلزی و گلدان، وان و بطری های پلاستیکی را بازیافت می‌کند. این برنامه بازیافت در بریتانیا پیشتاز بوده است.

۶. ایالات متحده آمریکا

   طرح بازیافت سانفرانسیسکو دارای ۳ دسته مختلف کمپوست، بازیافت و دفن زباله است. کمپوست حاوی ضایعات غذا، کاغذ و میوه است. بازیافت شده حاوی کاغذ، کارت، شیشه، آلومینیوم، پلاستیک سخت و کیسه‌های پلاستیکی است. زباله‌های زیادی در رده دفن زباله قرار نمی‌گیرند، برخی از اقلامی که شامل شیشه‌های شکسته و سرامیک هستند. این ایالت قصد دارد تا سال ۲۰۳۰ استفاده از محل‌های دفن زباله را به صفر برساند.

۵. سوئیس

   در سراسر شهر زوریخ در سوئیس حدود ۱۲۰۰۰ نقطه بازیافت مختلف وجود دارد. بازیافت در سوئیس اجباری است وعدم انجام آن می‌تواند جریمه شود. ۵۰ درصد زباله‌ها بازیافت می‌شوند و بقیه زباله‌ها برای تولید انرژی استفاده می‌شود. هیچ یک از زباله‌های ایجاد شده در شهر یا کشور به محل‌های دفن زباله ختم نمی‌شود که باعث کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای می‌شود.

۴. سنگاپور

   شهر سنگاپور دارای کمترین میزان استفاده از دفن زباله در جهان است. شرکت‌های این کشور مسئولیت کامل زباله‌هایی که تولید می‌کنند و نحوه دفع آن‌ها را بر عهده دارند. زباله‌ها در کامیون‌های تعیین‌شده جمع‌آوری می‌شوند و به مراکزی منتقل می‌شوند تا در جریان‌های بازیافت مختلف دسته‌بندی شوند. این کشور تنها یک محل دفن زباله دارد که عمدتا برای پلاستیک‌های غیرقابل بازیافت استفاده می‌شود، بقیه زباله‌هایی سوزانده می‌شوند که قابل بازیافت نیستند.

۳. کره جنوبی

   در سال ۱۹۹۵، نرخ بازیافت مواد غذایی کره جنوبی ۲ درصد بود، نرخ آن‌ها اکنون به ۹۵ درصد افزایش یافته است. این کشور توانست ضایعات غذایی خود را با استفاده از هزینه ضایعات غذایی کاهش دهد، خانوارها برای هر کیسه ضایعات مواد غذایی تجزیه‌پذیر ماهیانه هزینه کمی پرداخت می‌کنند. همه زباله‌ها باید به دسته‌های خاص طبقه‌بندی شوند و قبل از بازیافت باید صاف یا فشرده شوند. تقریبا همه چیز را می‌توان در کره جنوبی بازیافت کرد، به عنوان مثال فولاد، پارچه، تلویزیون، مبل و فوم از جمله موادی هستند که در این کشور بازیافت می‌شود.

۲. انگلستان

   لیدز در بریتانیا خانه یک طرح بازیافت بزرگ به نام Zero Waste Leeds است. Zero Waste Leeds نه تنها طیف وسیعی از زباله‌ها را بازیافت می‌کند بلکه از اقلام ناخواسته نیز استفاده مجدد می‌کند و مقالات و نکاتی را برای بازیافت ایجاد می‌کند. سال گذشته لیدز ۱۲۰۰۰ تن زباله شیشه‌ای داشت، امسال در حال حاضر ۷۰۰ بانک بطری در سراسر منطقه وجود دارد. همچنین پروژه‌ای وجود دارد که در آن مردم می‌توانند اقلام غیر ضروری لباس مدرسه و لوازم ورزشی را اهدا کنند که سپس به خانواده‌ها و کودکانی داده می‌شود که به آن‌ها نیاز دارند، این نه تنها به جامعه محلی کمک می‌کند بلکه میزان ضایعات نساجی را نیز کاهش می‌دهد.

۱.آلمان

   آلمان در مدیریت زباله و بازیافت پیشرو است. این کشور با معرفی طرح بازیافت خود توانسته است کل زباله خود را سالانه ۱ میلیون تن کاهش دهد. آلمان ۷۰ درصد کل زباله‌های تولید شده را بازیافت می‌کند، این بیشترین میزان در جهان است. این کشور از طریق سیاست‌های خود در مورد زباله‌ها به این مهم دست یافته است، شرکت‌ها مسئول هستند که آیا بسته‌بندی آن‌ها قابل بازیافت است یا خیر، زمانی که مصرف کنندگان کالایی را خریداری می‌کنند، پس از آن مسئول دفع آن‌ها هستند.

   علاوه بر این سیاست‌ها، کشور خط مشی نقطه سبز را در نظر گرفته است که به این معنی است که تمام بسته‌بندی‌های بازیافتی باید علامت‌گذاری شوند و برای استفاده از آن علامت باید تأیید شوند. همچنین شرکت‌ها باید در صورت استفاده از بسته‌بندی بیشتر هزینه‌ای بپردازند، این امر باعث شده است که نه تنها بسته‌بندی کمتری داشته باشد بلکه شیشه، کاغذ و فلز نازک‌تر شود. ۵ سطل مختلف برای تفکیک زباله وجود دارد.

ایران جزو ۲۰ کشور اول دنیا در تولید زباله‌های ‌پلاستیکی

      بر اساس آمارهای جهانی ایران جزو ۲۰ کشور اول دنیا در تولید زباله‌های ‌پلاستیکی است و سالانه حدود ۴ میلیون تن زباله پلاستیکی تولید می‌کند و به گفته معاون آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست از زباله‌های تولید شده در کشور نیم میلیون تن به کیسه پلاستیکی اختصاص دارد یعنی هر ایرانی روزانه به‌طور متوسط سه کیسه پلاستیکی مصرف می‌کند که ۹۶ درصد آن مستقیم وارد سطل‌های زباله می‌شود.

   براساس آمار «World Population Review» در سال ۲۰۲۱ ایران در رتبه ۱۷ تولید زباله‌های پلاستیکی قرار دارد.

   بر اساس این گزارش تقریبا ۵۰۰ میلیارد کیسه پلاستیکی در مقیاس جهانی استفاده می‌شود و آلودگی پلاستیکی یک فاجعه جهانی است که حاصل دست بشر است. پلاستیک‌ها موادی هستند که تجزیه آن بیش از ۴۵۰ سال تخمین‌زده شده است و طی این مدت تنها براثر عوامل طبیعی به ذرات ریز و کوچک موسوم به میکروپلاستیک‌ها تبدیل می‌شوند. این مواد اکنون حتی در مرتفع‌ترین نقطه جهان یعنی قله اورست نیز یافت شده است.

   انواع پلاستیک‌ها از جمله کیسه‌های پلاستیکی به دلیل ترکیباتشان تجزیه ناپذیرند و صدها سال بدون آنکه تجزیه شوند در محیط باقی‌ می‌مانند و مواد شیمیایی آن به‌تدریج به خاک و آب راه پیدا می‌کنند و علاوه بر آلوده کردن آن، حیوانات را قربانی می‌کنند و در نهایت وارد زنجیره غذایی انسان می‌شوند.  میکروپلاستیک‌ها (اشیای پلاستیکی با قطر کمتر از ۵ میلی‌متر) پدیده زندگی مدرنیته امروز هستند که متوسط عمر مفید هر کیسه پلاستیکی در ایران تنها ۱۲ دقیقه است  این در حالیست که طی دو سال گذشته با شیوع بیماری کووید – ۱۹ در جهان استفاده از لوازم بهداشتی ‌پلاستیکی از جمله دستکش همچنین ظروف یکبار مصرف بیش از ‌پیش افزایش یافته است.

میکروپلاستیک‌ها همه جا هستند

   میکروپلاستیک‌ها به تمامی نقاط جهان- در برف های نزدیک قله کوه اورست، بلندترین کوه جهان کشف تا عمیق ترین نقطه زمین موسوم به خندق “ماریانا”، به مناطق خشکی، هوا و ذخایر غذایی راه پیدا کرده‌ و حتی بخشی از بارش باران شده‌اند و محققان به وجود این ذرات ریز و خرد در بافت‌ها و اعضای بدن انسان و حتی وجود آن‌ها در جفت جنین‌های متولد نشده نیز پی برده‌اند. در مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۸ انجام گرفته بود مشخص شد میکروپلاستیک‌ها از روده انسان عبور می‌کنند و این ذرات بسیار ریز می‌توانند به ریه‌ها نفوذ کنند و عاملی برای ابتلای انسان به انواع بیماری‌ها از جمله سرطان باشند.

مضرات وجود میکروپلاستیک در آب آشامیدنی

   در نظر داشته باشید که هر فرد آمریکایی سالانه به طور متوسط حدود ۲۳۴ پوند زباله پلاستیکی تولید می کند که بخش زیادی از آن منجر به ورود میکروپلاستیک در آب آشامیدنی می شود. از این حجم از زباله، تنها ۹ درصد از آن به سطل بازیافت می رسد. با توجه به این که جمعیت آمریکا چیزی در حدود ۳۳۰ میلیون نفر است، با یک حساب سرانگشتی می توان دریافت که سالانه ۷۷.۲ میلیارد پوند پلاستیک تولید می شود. این رقم بدون در نظر گرفتن زباله های پلاستیکی تولید شده از کارخانه هایی مانند کوکاکولا و نستله است.

پلاستیک یکی از پرکاربردترین مواد در جهان است که عمده کاربرد گستره آن به دلیل انعطاف پذیری و راحتی کار با آن است. از پلاستیک برای ساخت هزاران نمونه ظرف یکبار مصرف، از کیسه های مواد غذایی گرفته تا بطری های آب استفاده می شود و همچنین در لوازم آرایشی، شامپو، لوازم الکترونیکی، ظروف ذخیره سازی و محصولات بی شمار دیگر یافت می شود. متاسفانه، این موارد و سایر امکانات ارائه شده توسط پلاستیک، فرهنگ دور ریختنی را تشویق کرده و جلوه های منفی و مخرب آن را نمایان کرد.

میکروپلاستیک چیست؟

   میکروپلاستیک ها قطعات کوچک پلاستیکی هستند که ابعاد آن ها کوچکتر از پنج میلی متر (به اندازه یک دانه برنج) است. با این حال، بسیاری از آن ها کوچکتر نیز بوده و فقط زیر میکروسکوپ قابل مشاهده هستند. میکروپلاستیک ‌ها از اتم‌ های کربن و هیدروژن تشکیل شده ‌اند که در زنجیره‌ های پلیمری در کنار هم قرار دارند. همچنین شامل مواد شیمیایی مانند فتالات ها، تترابرومبیسفنول A (TBBPA) و دی فنیل اترهای پلی برومینه (PBDE) نیز می باشند که اغلب پس از ورود به محیط از پلاستیک خارج می شوند.

   آلودگی پلاستیک یکی از دلایل اصلی وجود میکروپلاستیک در آب آشامیدنی و سایر نواحی است. از آن جایی که پلاستیک ها به طور معمول در محصولات مختلف وجود دارند، از لوازم آرایشی و لباس های با الیاف مصنوعی گرفته تا کیسه ها و بطری های پلاستیکی، ورود آن ها به محیط از آب آشامیدنی ما آسان تر است.

میکروپلاستیک ها چگونه وارد آب آشامیدنی می شوند؟

  گزارش ها حاکی از آن است که ۹۴ درصد از آب لوله کشی آمریکا به میکروپلاستیک ها آلوده است. این گزارشات از جمله نمونه هایی چون ساختمان های کنگره، برج ترامپ، مقر آژانس حفاظت از محیط زیست ایالات متحده، ساختمان کنگره آمریکا و آب های بطری از برندهای بزرگی چون آکوافینا، نستله و داسانی تهیه شده است. مطالعات دیگری نیز آلودگی میکروپلاستیک را در تعداد انگشت شماری از نمونه های آب چاه نشان می دهد. اما چگونه میکروپلاستیک درآب لوله کشی و بطری آب وارد می شوند؟

گفته می شود میکروپلاستیک ها از طریق چند کانال مختلف وارد محیط زیست و آبراهه های ما می شوند که از جمله آن ها باید به موارد زیر اشاره کنیم

•    ریزش سطحی از رنگ های خط کشی جاده و زباله های ناشی از سایش تایرها.

•    زباله های پلاستیکی تخریب شده از محصولاتی که در توالت ها و سینک ها ریخته می شوند.
•    سرریز فاضلاب و پساب
•    محصولات خانگی، مانند پرده دوش و ظروف
•    الیافی که به دلیل فرسودگی از لباس و منسوجات رها می شوند.
•    اقلام پلاستیکی یکبار مصرف مانند بطری ها و درب های پلاستیکی، نی، کیسه ها، فنجان ها، کیسه های زباله، بسته بندی ها، ظروف، پوشک های یکبار مصرف و غیره.
•    پلاستیک های کشاورزی مورد استفاده برای مالچ پاشی

   هنگامی که میکروپلاستیک ها وارد محیط می شوند، آب باران باعث نفوذ آن ها به عمق زمین و آلودگی آب چاه خواهد شد. در مورد آب شهری نیز باید بگوییم زمانی که لوله ‌های پلاستیکی ساییده می شوند، ممکن است تکه‌ های پلاستیک و مواد شیمیایی را در آبی که از دستگاه ‌های تصفیه آب به خانه شما منتقل می ‌شود، آزاد کنند.

   علاوه بر این سیستم های استاندارد فعلی تصفیه آب در بسیاری از این نیروگاه ها به دلیل اندازه کوچک ذرات، قادر به تصفیه همه میکروپلاستیک ها نیستند. این میکروپلاستیک های آب آشامیدنی تصفیه نشده اغلب در نوشیدنی ما وجود داشته و وارد بدن می شوند. با این حال نمی توان آب آشامیدنی بطری را جایگزین مناسبی برای آب لوله کشی دانست.

  طبق مطالعه مشترکی که میان دانشمندان دانشگاه ایالتی نیویورک، فردونیا و Orb Media صورت گرفت، مشخص شد که بیش از ۲۵۰ بطری آب از ۱۱ برند در ایالات متحده و سایر کشورها آلوده به میکروپلاستیک هستند. این بررسی همچنین نشان داد که به ازای هر لیتر آب فروخته شده به طور متوسط ۳۲۵ جزء پلاستیکی به اندازه ۱۰۰ میکرومتر وجود دارد.

تاثیرات بالقوه میکروپلاستیک بر سلامتی

   مطالعات انجام شده در سال ۲۰۱۹ حاکی از آن است که هر فرد بالغ آمریکایی به طور متوسط روزانه بین ۱۲۶ تا ۱۴۲ میکروپلاستیک مصرف کرده و همچنین ۱۳۲ تا ۱۷۰ ذره استنشاق می کند. اما پس از ورود میکروپلاستیک ها به بدن چه اتفاقی می افتد؟ آیا فقط در روده ته نشین می شوند؟ وارد جریان خون می شوند یا بدون هیچ آسیبی از بدن عبور می کنند؟

   دانشمندان هنوز مطمئن نیستند که بدن انسان تا چه میزان میکروپلاستیک را می تواند تحمل کند و ممکن است آسیب ببیند. در سال ۲۰۱۹، سازمان WHO گزارشی مبنی بر عدم تاثیر میکروپلاستیک های موجود در آب آشامیدنی بر سلامت انسان منتشر کرد. با این حال هنوز نگرانی هایی در مورد تاثیر مخرب میکروپلاستیک ها بر سلامتی انسان وجود دارد.

انباشته شدن میکروپلاستیک ها در بدن

   برخی از کارشناسان بر این باورند که تجمع میکروپلاستیک در بدن می تواند مضر باشد. به طور کلی میکروپلاستیک ها به شکل قطعات، فیلم، الیاف، مهره و گلوله هستند. به بیان دیگر می توان آن ها را با صدها افزودنی شیمیایی مختلف ساخت. به همین دلیل، برخی از میکروپلاستیک ها باعث ورود مواد شیمیایی سمی و حتی باکتری و انگل به بدن انسان شوند.

   همچنین بررسی صدها مطالعه نشان می‌دهد کیسه‌های پلاستیکی و بسته‌بندی‌های انعطاف پذیر، کشنده ترین مواد پلاستیکی موجود در اقیانوس‌ها هستند که باعث از بین رفتن موجودات دریایی از جمله نهنگ‌ها، دلفین‌ها، لاک پشت‌ها و پرندگان دریایی در سراسر کره زمین می‌شوند. تورهای ماهیگیری دورریخته شده و دستکش‌های پزشکی و پلاستیکی در مقایسه با سایر زباله‌هایی که روانه اقیانوس‌ها شده‌اند و حیوانات به اشتباه آن‌ها را می‌بلعند، بسیار کشنده‌اند.

به گفته محققان، بلع مواد پلاستیکی بزرگترین عامل تلف شدن موجودات دریایی و ۸۰ گونه جانوری مختلف در دنیا است که بنابر اعلام کارشناسان تلف شدن بر اثر بلعیدن هر یک از این مواد پلاستیکی با سرعت اتفاق نمی‌افتد و احتمالا بدون درد نیست. این یک روش بسیار وحشتناک مردن است.

حجم ‌پلاستیک‌های وارد شده به اقیانوس‌ها تا ۲۰ سال آینده سه برابر می‌شود

   بررسی کارشناسان در سال ۲۰۱۶ نشان داد که نزدیک به ۱۱ میلیون تن پلاستیک در اقیانوس ها رها می‌شوند و سال گذشته نیز نتایج یک تحقیق نشان داد حجم پلاستیک‌های وارد شده به اقیانوس‌ها تا سال ۲۰۴۰ میلادی سه برابر افزایش پیدا می‌کند و تا سال ۲۰۵۰ از تعداد ماهی‌ها فراتر می‌رود.

  به‌ منظور کاهش پراکنش میکروپلاستیک‌ها لازم است مصرف پلاستیک را در سطح جهان کاهش دهیم و به سمت استفاده از محصولات جایگزین که دوستدار محیط زیست هستند گرایش پیدا کنیم.

سال گذشته پیام جوهرچی – معاون دفتر مدیریت پسماند سازمان حفاظت محیط زیست- از تدوین لایحه‌ای ۱۲ بندی برای کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیکی در کشور خبر داد. موارد پیشنهادی در این لایحه شامل ممنوعیت تولید کیسه‌های پلاستیکی نازک و فرصت چندساله به صنایع برای تولید کیسه‌های زیست تخریب‌پذیر بود. این لایحه در مرداد ماه اصلاح و قرار شد به کمیسیون امور زیربنایی هیئت دولت ارسال شود.

حسین عبیری گلپایگانی- فعال محیط زیست- نیز اظهار کرده بود که به‌منظور کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیکی لازم است سیاست‌های بازدارنده‌ای مانند افزایش قیمت کیسه‌های پلاستیکی اعمال و این اقلام تا حدی از دسترس عموم خارج شود.

بنابر قانون مصوب سال ۲۰۱۹ از سوم جولای امسال (۱۲ تیر ماه)  فروش و استفاده از ظروف یکبار مصرف در اتحادیه اروپا ممنوع شد. این قانون شامل نی ‌نوشیدنی و گوش پاک‌کن نیز می‌شود.

ترکیبات مضر موجود در انواع پلاستیک

   ترکیبات مختلفی در ساختار انواع پلاستیک وجود دارند که وارد محیط زیست و چرخه غذایی حیوانات و انسان شده و در دراز مدت اثرات سوئی بر جای می گذارند.  بر اساس گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) انواع پلاستیک و مضرات هریک توسط آقای دکتر محمد رضا ستاری، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تبریز، طبقه بندی و بیان شده است:

** پلاستیک شماره یک (PET) ، سیر صعودی تولید سم با گذشت زمان

آب یا غذا هرچقدر بیشتر در داخل این ظروف بماند، سم بیشتری نیز به داخل آن آزاد می شود.  اثرات سم ‘ آنتیموان ‘ که ازاین پلاستیک ها آزاد می شود، بسیار شبیه آرسنیک است؛ در دوزهای کم باعث ایجاد سردرد، سرگیجه و افسردگی و در دوزهای بالا باعث تهوع، استفراغ و اسهال شدید خونی و مرگ در عرض چند روز می شود. ماده سمی دیگری نیز ازاین ظروف آزاد می شود به نام ‘ پنتافلورید آنتیموان ‘ که با بسیاری از ترکیبات داخل بدن وارد واکنش شده و در واکنش های بیوشیمیایی داخل بدن تداخل ایجاد می کند.  این نوع ظروف برای نگهداری در حرارت اتاق تعریف شده و در حرارت های بالا و به ویژه داخل مایکروویو، سموم را واحد محتویات می کند.

** پلاستیک شماره دو (HDPE) ، تولید سم با تغییر دما

این نوع پلاستیک در ساخت بطری های شیر، آب معدنی، آبمیوه، مواد آرایشی، شامپو، مایعات لباسشویی و ظرفشویی و مواد پاک کننده استفاده می شود؛ کیسه های پلاستیکی مورد مصرف در سوپر مارکت ها از این نوع پلاستیک است.  در سال ۲۰۱۱میلادی مطالعه ای نشان داد که بسیاری ازاین پلاستک ها موادشیمیایی’استروژنیک’ آزاد می کند که برای سلامتی به ویژه در دوران جنینی و نوجوانی مضر بوده و می تواند از طریق تغییر ساختار سلولی مسمومیت به بار آورد.  حدود ۷۰ درصد از پلاستیک ها از نظر داشتن مواد ‘ استروژنیک’ مثبت هستند، اما با به کار بردن ماکروویو، شستن ظروف با آب داغ و یا در معرض آفتاب قرار دادن آنها شاید این میزان تا ۹۵ درصد هم برسد.

** پلاستیک شماره سه  (PVC/V)، خطرناکترین نوع پلاستیک

این نوع پلاستیک از خطرناک ترین پلاستیک ها بوده و ترکیب های بسیار سمی مانند ‘جیوه’، ‘دیوکسین ها’ و ‘فتالات ها’ از آن آزاد می شود.  دود ناشی از سوزاندن این نوع پلاستیک، اختلال هایی در تنفس و تولید مثل ایجاد کرده و سرطان زا است.  این پلاستیک به سختی در طبیعت تجزیه می شود و وارد چرخه تولید و تنفسی موجودات زنده می شود.  همچنین، چربی دوست بوده و در بافت های چربی بدن ذخیره می شود و به تدریج اثرات سمی خود را در بدن اعمال می کند.  در سال ۲۰۱۵ میلادی، پارلمان اروپا استفاده از این نوع پلاستیک را در صنعت اسباب بازی سازی منع کرد در حالی که هنوز در برخی از کشورها همچنان مورد استفاده است.

** پلاستیک شماره چهار(LDPE) ، ضرورت خودداری از تغییر دمای آن

این پلاستیک حاوی پلی اتیلن با جرم حجمی پایین بوده و اثرات مشابه HDPE دارد و در ساخت کیسه های نان و غذاهای منجمد و میوه و سبزی به کار می رود.  از دیگر موارد استفاده از این نوع، می توان به لیوان های یک بار مصرف برای نوشابه های سرد و گرم، درپوش ظروف، اسباب بازی ها و ظروف نرم اشاره کرد.

** پلاستیک شماره پنج ( PP )، سالم ترین نوع پلاستیک

پلاستیک ‘ پلی پروپیلن’ در ساخت ظروفی برای نگهداری لبنیات، ظروف یکبار مصرف نگهداری غذا، بطری های دارو، درپوش بطری ها، بطری های نگهداری سس و شربت به کار می رود و سالم ترین نوع پلاستیک برای نگهداری مواد غذایی است.

** پلاستیک شماره شش( PS ) ، آزاد سازی صعودی سم ‘استیرن’ با افزایش دما

این نوع از پلاستیک حاوی ‘ پلی استیرن’ است و در ساخت ظروف نگهداری غذا و فوم های بسته بندی ظروف و اثاث منزل به کار می رود.  مشکل اساسی این نوع از پلاستیک ها آزاد شدن ‘ استیرن’ از ‘ پلی استیرن’ و مخلوط شدن آن با محتوای ظروف است.  ‘ استیرن’ علاوه بر سرطان زا بودن روی گلبول های قرمز خون، کبد، کلیه و اندام های دستگاه گوارش نیز اثر زیان بار دارد.

** پلاستیک شماره هفت(other/ BPA) ، اختلال های هورمونی، مغزی و قلبی

این نوع پلاستیک حاوی ‘ بیس فنول A’ بوده و امروزه در ساخت بطری های آب معدنی و قمقمه های پلاستیکی کودکان از آن استفاده می شود.  هرچند تولیدکنندگان معتقدند که این نوع پلاستیک هیچ ماده ای داخل محتویات خود آزاد نمی کند ولی مطالعات نشان داده است که نوشیدن آب یا نوشابه از این بطری ها میزان BPA موجود در ادرار را تا ۷۰ درصد افزایش می دهد.   ‘ بیس فنول A’ در صورت ورود به بدن می تواند باعث اختلال های هورمونی، تخریب مغز، سرطان، دیابت و اختلال قلبی شود.

مضرات بطری پلاستیکی یکبار مصرف آب معدنی

   اگر به صورت مداوم اقدام به نوشیدن آب معدنی بطری هستید ، دلایل متعددی برای جلوگیری از این کار وجود دارد . اگر شما عزیزان در مورد سلامت خود و خانواده شما نگران هستید و یا اگر نگران سلامتی سیاره زمین هستید که به سلامت همه ما بستگی دارد ، این مطلب را مطالعه نمایید .

در اینجا چند دلیل وجود دارد که باید نوشیدن آب آشامیدنی بطری پلاستیکی را متوقف کنید :

• قیمت آب معدنی بطری تقریبا ۱۰۰۰ برابر آب آشامیدنی تصفیه شده است

آب آشامیدنی معدنی که در بطری های پلاستیکی به فروش میرسد کاملا معدنی نیست و در واقع تنها ۲۵ درصد از آبهای معدنی موجود در بازار ایران ، آب معدنی است . بله بسیاری از شرکت ها با استفاده از نور ماوراء بنفش آب لوله کشی شهری را تصفیه نموده و کیفیت آن را بهبود می دهند و چندین برابر آب شهری به شما میفروشند . در حالی که با استفاده از انواع بهترین دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران ، میتوان آب آشامیدنی تصفیه شده و به صورت تمام مدت ۲۴ ساعته در اختیار داشته باشید پس این بسیار مقرون به صرفه تر و بهتر است .

فقط به این علت که لیبل روی بطری پلاستیکی آب معدنی ، یک کوه آب معدنی را نشان میدهد آب داخل آن بکر و معدنی و بهترین آب آشامیدنی در دنیا نخواهد شد .

مقاله Readers Digest در مورد مطالعات نشان داده است که نمونه های آب معدنی بطری پلاستیکی می تواند شامل فتالات ، میکروب ها ، بنزن و آرسنیک باشد . این در صورتی است که بسیاری از آب معدنیها، حتی بهترین سختی آب برای آشامیدن را نیز رعایت نمی کنند .

• آب آشامیدنی داخل بطری پلاستیکی علاوه بر شما برای سیاره زمین نیز مضر است

بسیار از شرکت های بطری آب معدنی ، شروع به استفاده از بطری های پلاستیکی BPA نموده اند ، در عین حال ، مواد شیمیایی بطری پلاستیکی میتواند در زیر نور آفتاب آزاد شده و در معرض حرارت با آب آشامیدنی معدنی داخل بطری واکنش نشان دهد که این برای سلامت بدن شما بسیار مضر است . همچنین کثیف بودن بطری های آب معدنی از دیگر مضرات بطری پلاستیکی محسوب میگیردد . بسیاری از این مواد شیمیایی داخل بطری آب معدنی باعث اختلال در غدد درون ریز بدن انسان میگردند . این میتواند ، باعث اختلالات هورمونی در سیستم ایمنی بدن شما گردد . بدن خود را با آب بطری آزمایش نکنید و سلامت خود را حفظ کنید . خرید یک دستگاه تصفیه آب خانگی استاندارد آب آشامیدنی سالم در اختیار شما قرار میدهد که عاری از هر گونه میکروب است .

• بطری پلاستیکی آب معدنی یکبار مصرف است

برای تولید و پر کردن و حمل و نقل بطری های پلاستیکی یکبار مصرف در سراسر جهان از مقادیر زیادی سوخت های فسیلی و آب استفاده میکنند . این بطری های پلاستیکی علاوه بر مضرات آن پایدار نبوده و به عبارت دیگر تنها برای چند دقیقه نوشیدن آب استفاده میگردد با این که هزاران سال در محیط زیست باقی می ماند .

حتی با توجه به تلاش های بازیافتی ، ۶ بطری از ۷ بطری پلاستیکی یکبار مصرف مصرف شده در ایالات متحده به محل دفن زباله ها منتقل میشوند جایی که دور از ذهن است و این ضرری جبران ناپذیر برای نسل های آینده زمین خواهد بود . سموم از پلاستیک پس از سال ها به حوضه آب و خاک زیر زمینی نفوذ کرده و بیماری هایی در سطح کره زمین بوجود می آورند . ما انسان ها نمیخواهیم که همسایگان و نسل های آینده در معرض این خطرات قرار گیرند بنابراین به سادگی میتوان از این موضوعات جلوگیری نمود.

نتیجه گیری

بیشتر مردم علاقه مند به اقدامات از طرف دولت برای کاهش مصرف کیسه های نایلونی هستند و آگاهی از خطرات ناشی از مصرف بی رویه کیسه های پلاستیکی را دارند. با این حال کیسه های نایلونی بطور وسیع هنوز هم بیشتر از هر محصول پلاستیکی دیگر مورد استفاده قرار می گیرند و درصد زیادی از زباله های تولید شده را مشمع ها تشکیل می دهند و به طور عمده علت اصلی این فزونی مصرف، ارزان بودن و دسترسی آسان به این محصول است. نتایج همچنین نشان می دهد که با توجه به مصرف زیاد کیسه های نایلونی، شهرها به طور جد در معرض آلودگی وسیع با ضایعات کیسه های نایلونی هستند و در این راستا توصیه می شود علاوه بر وضع قانون مالیات ، کمپین های آموزشی سازماندهی شده به جهت تشویق و آگاهی مردم ایجاد شوند.

   لازم به ذکر است که یکی از ملزومات هر برنامه ریزی نظرسنجی از گروه های هدف مرتبط با آن برنامه می باشد و نظرات ارائه شده از طرف مردم راهکارهای مفیدی را در اختیار مسئولان قرار داده تا هرچه بیشتر طرح های اجرایی مطابق خواست مردم اجرا شود.

   همچنین سایر کشورهایی که برای کنترل مصرف کیسه های نایلونی برنامه ها و طرح های اجرایی داشته اند و موفقیت های شایان توجهی را هم کسب کرده اند ضروری است که ایران هم که متاسفانه جزو ۲۰ کشور نخست پرمصرف کیسه های نایلونی است در مقابل این معضل و بلای قرن اقدامات موثری انجام داده و کاهش مصرف کیسه های نایلونی جزء اهداف مهم دولت و مسئولان قرار گیرد.

   نتایج مطالعات نشان می دهد که یکی از مهمترین راهکارها از دیدگاه افرادمختلف در دسترس قرار دادن جایگزینهای مناسب و بالا بردن آگاهی مردم می باشد و مسئولان می توانند از یافته های تحقیقات برای برنامه ریزی های اجرایی خود استفاده نمایند .

حرف آخر

   زمین ارث پدری ما نیست و همه ما در برابر آسیب پلاستیک به محیط زیست مسئول هستیم.برای آنکه آسیب های پلاستیک به محیط زیست را به حداقل برسانیم لازم نیست اقداماتی طاقت فرسا و دشوار انجام دهیم. با چند اقدام ساده و اصلاح سبک زندگی می توانیم زمین را به جای بهتری برای زندگی تبدیل کنیم.

منابع :

سایتهای : ایرنا، ایسنا،سایت بهداشت محیط ایران، بهروب، سفرزون

مقاله: بررسی میزان مصرف کیسه های نایلونی و آگاهی از اثرات زیست محیطی ناشی

از مصرف آنها(مرداد۹۳)

(باختری اقدم،نوری اصل،غفاری اصل، توپچیان)

سایتهای: greenhealthtechnologies -foodexiran.com- irbdta.com-sapelco.com-paidarplastic-harirplastic.com-abin.ir-iberdrola