۱۹غار شناسایی شده در استان تهران/عوامل انسانی علت اصلی تخریب غارها
دوم مهر ماه امسال یازدهمین سالی است که روز غار پاک در ایران برگزار میشود این روز در سال ۹۵ به طور رسمی در تقویم رویدادهای زیست محیطی کشور ثبت شد و هدف از این روز افزایش آگاهی نسبت به اهمیت و ارزشهای غارها و لزوم حفاظت از این اکوسیستمها است. رییس اداره محیط طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست استان تهران ضمن اشاره به اینکه تاکنون ۱۹ غار در استان تهران شناسایی شدهاند، گفت: فعالیتهای انسانی از جمله گردشگری بیضابطه، برداشت از سنگهای غاری و فعالیتهای معدنکاوی را از عوامل اصلی تهدید و تخریب غارها ذکر می کند.
امیرعباس احمدی با بیان اینکه غارها بهعنوان اکوسیستمهای حساس در سطح جهانی شناخته شدهاند، گفت: غارها زیستگاه بسیاری از گونههای کمیاب و نادری مانند برخی از انواع دوزیستان، خزندگان و پستاندارانی مانند خفاش هستند بنابراین اهمیت بسیار زیادی در حفظ تنوع زیستی دارند.
وی ادامه داد: غارها یکی از با ارزشترین ذخیرهگاههای آب و یخ محسوب میشوند. از اینرو بسیاری از منابع آبی ارزشمند در غارها وجود دارند همچنین بسیاری از گونههای ارزشمند و کمیاب آبزیان نیز در غارها زیست میکنند بنابراین غارها دارای تنوع زیستی بالایی هستند و همین مساله ضرورت حفاظت از این اکوسیستمها را دوچندان میکند.
احمدی درباره عوامل موثر بر تخریب غارها گفت: یکی از عواملی که منجربه تخریب غارها میشود استفاده و بهرهبرداریهای تفرجی بدون برنامه از غارها است همچنین بهرهبرداری از برخی گونهها بهدنبال برخی باورها مبنی بر دارا بودن برخی گونهها و فضولات آنها از خواص دارویی نیز منجربه از بین رفتن اکوسیستم غارها و برخی از گونههایی میشود که درون آنها زیست میکنند درحالی که این باورها به لحاظ علمی اثبات نشدهاند از این رو این نوع بهرهبرداریهای غیرمعقولانه و گردشگریهای بیبرنامه میتواند از عوامل تهدید و تخریب کننده غارها باشد.
وی همچنین برداشت از سنگهای غاری توسط افراد را یکی دیگر از عوامل مخرب در سیمای زیستی اکوسیستم غارها برشمرد و اظهارکرد: فعالیتهای معدنکاوی نیز باعث تخریب و از بین رفتن اکوسیستم غارها میشوند و بر همین اساس فعالیتهای معدنکاوی در حریم غارهای واقع در مناطق چهارگانه شامل پارکهای ملی، آثار طبیعی ملی، پناهگاه حیات وحش و مناطقحفاظت شده ممنوع است اما غارهایی که در مناطق آزاد هستند بهدلیل اینکه در حال حاضر حریم حفاظتی مشخصی ندارند، ممکن است فعالیتهای معدنکاوی داخل یا اطراف آنها صورت بگیرد.
رییس اداره محیط طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست استان تهران خاطرنشان کرد: تاکنون هیچ مورد فعالیت معدنکاوی داخل یا در اطراف غارهای استان تهران گزارش نشده است اما با این حال امیدواریم بتوانیم از ماحصل کارگروه غارشناسی غارها را شناسایی، طبقهبندی و حریمهای حفاظتی را برای آنها تعریف کنیم.
وی با بیان اینکه وجود هر نوع آلودگی باعث تخریب و صدمه دیدن زیستگاههای طبیعی میشود، اظهارکرد: آلودگیهای ناشی از فعالیتهای انسانی از جمله رها کردن پلاستیک و زباله درون غارها میتواند در چرخه حیاتی گونهها اختلال ایجاد کند همچنین روشن کردن آتش در غارها آثار مخربی را برجای میگذارد و برقکشیهای بیدلیل درون غارها نیز میتواند تاثیرات مخربی بر حیات گونههای شبزی داشته باشد.
به گفته احمدی، در کمیته غارشناسی سازمان حفاظت محیط زیست که زیر نظر معاونت فنی این سازمان تشکیل شده است اهمیت و قابلیتهای تنوع زیستی غارها مورد بررسی قرار میگیرد.
رییس اداره محیط طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست استان تهران با اشاره به اینکه کمیته غارشناسی تاکنون موفق به شناسایی ۱۹ غار در استان تهران شده است، اظهار کرد: حدود دو سال است که پیگیر افزایش فعالیت کارگروه غارشناسی در استان تهران هستیم تا بتوانیم تعداد غارهای بیشتری را شناسایی و آنها را براساس درجهبندی و امتیاز طبقهبندی کنیم و بتوانیم برخی از حفرهها را تحت عنوان غار بشناسیم.
وی درباره درجهبندی غارها گفت: غارهای درجه یک غارهایی هستند که هیچگونه فعالیت، بهرهبرداری و حضور گردشگر در آنها مجاز نیست در حالی که غارهای درجه دو و سه غارهایی هستند که بهره برداری از آنها در یک حد معقولانه و تحت شرایط خاصی زیرنظر کارگروه غارشناسی بلامانع است و غارهای درجه چهار آزاد هستند. پس از درجهبندی غارها برای آنها طرحهای مدیریت یا بهرهبرداری تهیه میشود.
احمدی در پایان صحبتهای خود گفت: غار رودافشان در استان تهران واقع میان شهرستانهای فیروزکوه و دماوند است و تنها غاری است که در استان تهران بهعنوان اثر طبیعی- ملی معرفی شده است و امیدواریم در آینده بتوانیم غارهای دیگر استان تهران را نیز به این فهرست اضافه کنیم./منبع : ایسنا