۱۶۸۸ سدی که هر لحظه ممکن است در آمریکا یک فاجعه بیافرینند
دستکم ۱۶۸۸ سد در سراسر ایالات متحده در شرایط بسیار پرخطری بهسر میبرند که درصورت خرابشدن میتوانند سیلهای تهدیدکنندهای برای خانهها، مغازهها و کل زیرساختهای جوامعی باشند که در نزدیکی آنها قرار گرفتهاند.
محمد درویش، پژوهشگرحوزه محیط زیست طی یادداشتی در روزنامه «فرهیختگان» نوشت
بنابر یک بررسی پژوهشی بسیار جامع که توسط گروهی از پژوهشگران با تخصصهای گوناگون انجام شده و نتایج آن برای نخستینبار توسط آسوشیتدپرس منتشر شده است، دستکم ۱۶۸۸ سد در سراسر ایالات متحده در شرایط بسیار پرخطری بهسر میبرند که درصورت خرابشدن میتوانند سیلهای تهدیدکنندهای برای خانهها، مغازهها و کل زیرساختهای جوامعی باشند که در نزدیکی آنها قرار گرفتهاند.
این پژوهش در طول دو سال با بررسی گزارشها و دادهها به این نتیجه رسیده که حداقل ۱۶۸۸ سد در شرایط بسیار پرخطر در ۴۴ ایالت آمریکا و پورتوریکو قرار دارند. البته آسوشیتدپرس رقم واقعی را بسیار بالاتر میداند. برخی از ایالات از ارائه رتبهبندی سدهای خود امتناع کردهاند و برخی دیگر هم مانند ایران کلا به دلیل کمبود بودجه، کارمند یا بیمیلی مقامات مسئول با موضوعی بهنام شفافیت، ماجرا را محرمانه یا غیرقابل دسترس تلقی میکنند و البته در نبود رسانههای مستقل و خبرنگاران متخصص، ممکن است چنین رویهای تداوم نیز بیابد. بهعنوان مثال اگر در آمریکا میدانیم دستکم وضعیت پایداری ۱۶۸۸ سد نامطلوب است، در ایران چگونه است که حتی یک مورد هم رسانهای نمیشود و فقط همواره شایعاتی درباره سدهایی چون کرخه، مسجدسلیمان، گتوند، داریان، شهیدمدنی و… وجود دارد؟!
در فرازی دیگر از این گزارش مهم میخوانیم: «برمبنای اطلاعات مندرج در سیاهه ملی سدهای آمریکا، بیش از ۹۰ هزار سد وجود دارد که قدمت بخش عمده آنها بیشتر از ۵۰ سال است. بین سالهای ۱۸۵۰ تا ۲۰۱۷ نزدیک به سه هزار و ۵۰۰ نفر در نتیجه شکست ۶۴ سد در ایالات متحده جان خود را از دست دادهاند. درخواستهای نظارتی و سرمایهگذاری در زیرساختها تا حد قابلتوجهی در کاهش خرابی سدها موثر بودهاند، اما همچنان حدود ۱۰۰۰ سد در طول چهار دهه اخیر ویران شدهاند؛ رخدادی که منجر به کشته شدن ۳۴ نفر شد.
مارک آگدن، کارشناس فنی انجمن مسئولان ایمنی سدها به آسوشیتدپرس گفته است: «هزاران نفر در این کشور در پاییندست سدهایی زندگی میکنند که بنابر استانداردهای جاری ناقص محسوب میشوند.» یک برآورد تخمین میزند ۷۰ میلیارد دلار برای بهروز کردن ۹۰ هزار سد لازم است. بهراستی این رقم برای حدود هزار سدی که در ایران ساخته شده چقدر است و واقعا چه کسی مسئول آن است؟
کریگ فاگیت، رئیس سابق آژانس مدیریت بحران فدرال میگوید: «اغلب مردمی که در پاییندست زندگی میکنند هیچ آگاهیای از آسیبپذیری سدها ندارند. اگر آنها خراب شوند، بدون هشدار خراب شده و آن وقت ناگهان شما با دیواری از آب و رسوبات روبهرو هستید که به سمت خانهتان هجوم میآورد و زمانی هم اگر برای بیرون رفتن از خانه بماند، بسیار کوتاه است.»
از سال ۱۹۸۰ سالانه بهطور متوسط ۲۴ سد خراب میشود.در ایالات متحده شرایط سدها به نارضایتبخش، ضعیف، نسبتا خوب و رضایتبخش رتبهبندی شدهاند که این رتبهبندی از ایالتی به ایالت دیگر و با بازرسان مختلف با یکدیگر تفاوت دارند. بنابر یک بررسی کوتاه توسط Weather.com سیاهه سدهای پرخطر در ایالات متحده به این ترتیب است: «جورجیا ۲۰۰ سد نارضایتبخش یا ضعیف، کارولینای شمالی ۱۶۸، پنسیلوانیا ۱۴۵، میسیسیپی ۱۳۱، اوهایو ۱۲۴، ایندیانا ۶۵، نیویورک ۴۸، ماساچوست ۳۹، کانزاس ۲۶، کلرادو ۲۴، وایومینگ ۱۸، آریزونا ۱۶ و مونتانا ۱۱.»