شرکت تهیه و تولید مواد معدنی؛ پیش از بهره‌برداری از معادن، ابتدا الزامات زیست‌محیطی را رعایت می‌کند
شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران یکی از شرکتهای اصلی زیرمجموعه سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) می باشد. این شرکت صد در صد دولتی و وابسته به وزارت صنعت، معدن و تجارت است و هدایت بخش بزرگی از معادن فلزی و غیرفلزی کشور را در اختیار دارد.
با خانم مهندس خدادادی از کارشناسان محیط زیست این شرکت گفت‌گویی داشتیم که در ادامه مطالعه می‌نمایید.
ضمن سپاس از وقتی‌که در اختیار ماهنامه توسعه معادن گذاشتید لطفا در ابتدا خودتان را معرفی نمایید؟
خدادادی؛ کارشناس HSE در زمینه محیط‌زیست شرکت تهیه و تولید مواد معدنی هستم و به‌عنوان سفیر سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور در یک بخش معدنی فعالیت می‌کنم.
لطفا شرکت تهیه و تولید مواد معدنی را از نظر محیط‌زیستی معرفی نمایید؟
شرکت تهیه و تولید معادن و صنایع معدنی کشور تا جایی‌که به آن اجازه داده شود و شرایط را داشته باشد سعی دارد تا معادن جدید را کشف و واحدهای صنایع معدنی ایجاد نماید و در ابتدای کار پیش از هر عملیاتی رعایت استانداردهای محیط‌زیستی گام اول است طوری که اگر قرار است معدنی به بهره‌برداری برسد حتما باید چارچوب‌ها و الزامات زیست‌محیطی رعایت شود به‌نحوی‌که گزارش‌های ارزیابی زیست‌محیطی قبل از صدور و شروع هر فعالیتی از سازمان محیط‌زیست گرفته شود و با رعایت الزامات محیط‌زیستی مراحل بعدی انجام می‌شود.
اگر قرار باشد معدن درجایی احداث شود گام اول تعامل با محیط‌زیست است.
از شرکتهای باصلاحیت استفاده می‌شود تا مزایا و معایب احداث معدن در آن منطقه را تحت عنوان گزارش و ارزیابی زیست‌محیطی برای ما تهیه کنند که نتیجه‌ی آن معمولا یک ماتریس است و مزایای آن باید حتما توجیه زیست‌محیطی داشته باشد تا بتوانیم معدن را احداث نماییم و عوارض زیست‌محیطی حداقل باشد یا راهکاری برای جبران زیان‌های زیست‌محیطی داشته باشد، در غیر این صورت از بهره‌برداری معدن صرف‌نظر می‌شود.
یکی از مشکلات مهم معادن باطله‌های معدنی است که هم از نظر ظاهری و هم احتمالا مواد آلاینده و سمی دارند، راهکار مجموعه شما برای این موضوع را بیان نمایید؟
همان‌طور که گفتید دپوی این باطله‌ها چشم‌انداز زشتی دارد و احتمال دارد به مواد آلاینده آغشته باشد؛ راهکار اصلی مجموعه تهیه و تولید فراوری مجدد باطله‌هاست و سپس تحت عنوان پسماندهایی درجه‌بندی می‌شود تا بتواند آن‌ها را به فروش برساند یا با احداث کارخانه می‌توان نسبت به فرآوری اقدام نمود و به هر شکل تحت نظر مشاورینی که از آن‌ها بازدید می‌کند ما آن‌ها را بازیابی کنیم تا کمترین اثر زیست‌محیطی را داشته باشیم.
فعالان محیط‌زیست یکی از مشکلات عمده معادن را آلودگی آب می‌دانند البته معادن سعی می‌کنند تا با ایجاد سیکل بسته این مشکل را حل کنند کارهای مجموعه خود را بیان نمایید؟
معدن فی‌البداهه هیچ آلودگی در آب ایجاد نمی‌کند شاید آلودگی هوا یا خاک داشته باشد ولی آب را آلوده نخواهد کرد و اگر هم قرار باشد که یک واحد صنعتی در کنار معادن خود احداث کنیم تا از آن معدن بهره‌برداری کنیم با انواع روش‌های تخصصی که روش‌های بازیابی مجدد از آب است مصرف آب را حتی ۸۵ درصد کاهش می‌دهد.
اخیرا این شرکت مدیریت منابع آب و بهسازی آن را در راس کار قرار داده است.
همچنین تلاش می‌شود تا از پساب‌ها و تصفیه آن در معادن استفاده شود و مجموعه در حال بررسی و تلاش برای راهکارهای بیشتری است.
خوشبختانه در مجموعه تهیه و تولید هیچ‌گونه آلودگی آب مشاهده و گزارش نشده است.
در مورد آلایندگی هوا همیشه معادن مشکل گردوغبار و واحدهای صنایع معدنی علاوه بر این مشکل گازهای آلاینده محیط‌زیست را دارند لطفا عملکرد مجموعه تهیه و تولید را در این مورد بیان نمایید؟
شرکت تهیه و تولید با توجه به اینکه ممکن است در معادن خود سنگ‌شکن‌هایی داشته باشند و ذرات معلقی در هوا انتشار یابد در یک راهکار جدیدی از محلول کلرورپتاسیم استفاده کرده است، این محلول موجب تثبیت خاک و جلوگیری از انتشار گردوغبار و ذرات معدنی در فضا در اثر عبور ماشین‌آلات و باد می‌شود. در معادن و جاده‌های معدنی سالی یک یا دو بار پاشش داریم. این کار جدیدی است و چند سالی است که انجام می‌شود و در مراحل بازاریابی است که به نظر توان فروش خوبی را دارد.
در سایر صنایع و معادنی که این محصول کاربردی باشد قابل‌استفاده می‌باشد.
مجموعه شما یک هلدینگ معدنی است و احتمالا معدنی وجود داشته است که ذخایر آن تمام و تعطیل شده باشد چه‌کارهایی در راستای بازگشت به شکل اول منطقه یا کارهای زیست‌محیطی که باید انجام شود انجام داده‌اید؟
همه معادن شرکت تهیه و تولید همچنان در حال بهره‌برداری هستند و موردی که معدن تعطیل شود وجود نداشته است.
البته لازم است بیان کنم که وقتی معادن در مرحله‌ای هستند که کار با آن‌ها تمام می‌شود روی آن‌ها پوشیده می‌شود و به شکلی که قبل بوده است برمی‌گردد و یا تبدیل به فضای سبز می‌شود و یا راهکار دیگری با رعایت الزامات زیست‌محیطی اندیشیده می‌شود و مطمئنا معدن به حال خود رها نخواهد شد.
قطعا یکی از الزامات و مراحل شرکتهای بهره‌برداری و توافقاتی که با محیط‌زیست دارند این است که بعد از سال‌هایی که کار با معدن تمام شد، پوشیده و به شکل کاربردی تبدیل خواهد شد و معمولا شرکتهای بهره‌بردار با کمترین تغییر به محیط‌زیست تحویل می‌دهند.
آیا شرکت تهیه و تولیدمواد معدنی در مناطق تحت حمایت محیط‌زیست یا نزدیک به آن معدنی دارد؟ آیا نزدیک این معادن زیستگاه گونه جانوری و گیاهی خاصی است؟
بله برای نمونه معدن طلای موته و معدن زاغیا در استان یزد در منطقه حیات‌وحش واقع‌شده‌اند؛ که بررسی‌ها و کارهای کارشناسی کامل محیط‌زیست انجام شده است، مثلا ساعت‌های انفجاری به‌گونه‌ای تنظیم شده است که باعث فرار یا از بین رفتن این گونه‌ها نشود و آن‌ها کاملا تحت حمایت هستند.
در بسیاری از معادن مجموعه تهیه و تولید طرح آبشخور حیوانات راه‌اندازی شده است تا یوزپلنگ ایرانی، بز کوهی و قوچ و…بتوانند از آن استفاده کنند و از مناطق زندگی خود دور نشوند و به حیات در این مناطق ادامه دهند.
معادن و صنایع معدنی ملزم هستند تا فضایی را به درختکاری اختصاص بدهند در این مورد نظر خود را بیان نمایید؟
جدای از الزامات سازمان محیط‌زیست، شرکت تهیه و تولید مجموعه‌های خود را ملزم کرده است که اگر معدن یا واحد صنعتی احداث شود ۱۰ درصد فضای آن سبز باشد و این واحدها کمربند سبز باشد. تهیه و تولید سالانه ۱۰ درصد فضای سبز خود را افزایش می‌دهد. البته اخیرا به دلیل مصرف آب باید از یک حدی بیشتر جنگل‌کاری انجام نشود.
شرکت تهیه و تولید جدای از الزامات درختکاری، کاشت درخت و گیاهان متناسب با منطقه و استفاده از گونه‌های بومی را در دستور کار خود قرارداده است مثلا شاید درختان و گیاهان کویری نیازی به آبیاری نداشته باشند پس در درختکاری مناطق کویری تلاش شده است تا از این گونه‌ها استفاده شود و در مناطق صنعتی گونه‌هایی که کار تصفیه را بهتر انجام می‌دهند و کمترین نیاز به آب را دارند استفاده شود، یعنی ابتدا گونه شناسی انجام می‌شود و بعد فضای سبز را احداث کنیم.
اکثر معادن کشور دسترسی خوبی به انرژی خورشید حتی باد و یا دریا دارند، به خاطر پایین بودن قیمت انرژی در کشور و بالا بودن هزینه تجهیزات نیروگاه‌های انرژی تجدیدپذیر علیرغم اینکه اکثر معادن به انرژی‌های فسیلی دسترسی ندارند و باید کرایه‌های بالا بپردازند باز تمایلی به استفاده از تجهیزات انرژی پاک ندارند در شرکت تهیه و تولید آیا در این مورد کاری انجام شده است؟
بله ما در این مورد کارهایی در دست اقدام داریم، در منطقه خور بیابانک که منطقه مستعدی در استفاده از انرژی خورشیدی است، تلاش بر این است تا نیروگاه برق خورشیدی راه‌اندازی شود، قراردادهای ابتدایی بسته شد متاسفانه با توجه به تحریم‌ها و محدودیت‌های وارداتی، برای واردات بسیاری از قطعات مشکلاتی ایجادشده است که باعث یک وقفه در این پروژه شد ولی شرکت تهیه و تولید در تلاش است تا در این زمینه کار کند.
البته در مورد انرژی شرکت تهیه و تولید سعی کرده است تا پرت انرژی را به حداقل برساند و جاهایی که پرت انرژی دارد را شناسایی کند.
در پایان اگر نکته خاصی هست که مطرح نشد را لطفا بیان نمایید؟
ابتدا نکته‌ای که باید اینجا بگویم راجع به نمایشگاه محیط‌زیست است که حداقل استانداردهای محیط‌زیست و نمایشگاه را رعایت نکرده است:
اول: سطل‌های تفکیک زباله در این نمایشگاه وجود نداشت و ما انتظار داشتیم که بازدیدکنندگان از این سطل‌های محیط‌زیستی و دوستدار محیط‌زیست الگوپذیری نمایند و الگوسازی در جامعه انجام شود!!!
دوم: سیستم استانداردی که بازدیدکنندگان را جذب و باعث ترویج فرهنگ محیط‌زیست شود وجود نداشت.
سوم: آلودگی صوتی هم یک نوع آلودگی زیست‌محیطی است و ما در این چند روز با مشکل بیش‌ازحد سروصدا بخصوص صداهای خود نمایشگاه روبرو بودیم که قدرت تمرکز در پاسخگویی به بازدیدکنندگان را کاسته بود و باعث ناهنجاری جسمی و خستگی سریع می‌شد.
چهارم: بازدید مسئولان از نمایشگاه خوب نبود که شاید به خاطر اتفاقات سیل اخیر بوده است.
پنجم: وجود چشم‌گیر متکدیان که باعث مشکلات و کاهش نظم نمایشگاه بخصوص در مواقع پاسخگویی به رجوع کنندگان می‌شد.
در پایان باید از شما که در جهت فرهنگ نوپا محیط‌زیست تلاش می‌کنید تشکر کنم. در کشورهای توسعه‌یافته شاهد هستیم که به این مقوله خیلی بها داده می‌شود و در کشور ما این قضیه عام نیست و خیلی نوپاست.
از شرکتهای صنعتی و معدنی تشکر دارم که با دیدگاهی که پیش می‌روند بخش معدن و صنایع معدنی عوارض خیلی کمی در محیط‌زیست خواهد داشت و به مردم این اطمینان داده می‌شود که احداث معادن مشاغل جدیدی را با کمترین عوارض زیست‌محیطی خواهد داشت و در این بخش به توسعه پایدار توجه ویژه می‌شود.
با سپاس از وقتی‌که در اختیار نشریه توسعه معادن قرار دادید.
