شرکت آلومینای ایران، نهایت تلاش برای حفظ و حمایت از محیط‌زیست، علیرغم واقع شدن در منطقه کم اهمیت زیست‌محیطی
شناسایی منابع آلاینده و ارائه راهکارهای کنترل این منابع، نظارت بر حسن اجرای تفکیک، بازیافت و یا دفع انواع پسماندها مطابق قوانین و بخشنامه‌های ابلاغ شده از سوی سازمان حفاظت محیط‌زیست، شناسایی جنبه ها و آثار زیست‌محیطی و بررسی و ارائه راهکارهای کنترل و نظارت بر آنها ، پایش دوره‌ای منابع پساب، هوا، خاک براساس دستورالعمل‌های خوداظهاری سازمان حفاظت محیط‌زیست، اندازه‌گیری میزان انتشار آلاینده پساب، هوا و خاک ، انجام ممیزی و بازرسی زیست‌محیطی از واحدها و نواحی صنعتی و غیر صنعتی از جمله اصولی است که معادن و صنایع معدنی ملزم به رعایت آن هستند.
لطفا جهت آشنایی خوانندگان خودتان را معرفی نمایید؟
محمدرضا رمضانی هستم دانشجوی سال آخر دکتری شیمی تجزیه، با حدود ۱۶ سابقه خدمت در شرکت آلومینای ایران و در حال حاضر رئیس انرژی، بهداشت و محیط‌زیست این شرکت می‌باشم.
مختصری شرکت آلومینای ایران را جهت آشنایی خوانندگان بخصوص با رویکرد محیط‌زیستی معرفی نمایید؟
شرکت آلومینای ایران تنها شرکت تولیدکننده آلومینا در منطقه خاورمیانه است؛ البته کارخانه‌های دیگری مانند طرح تولید آلومینا از نفلین سینیت (سراب)، آلومینای جنوب و آلومینای ابوظبی در حال احداث هستند ولی تنها شرکتی که در حال تولید آلومینا در منطقه خاورمیانه هست شرکت آلومینای ایران (مجتمع جاجرم) است. آلومینا (اکسید آلومینیوم یا Al2O3) ماده اولیه تولید آلومینیوم (Al) است. بزرگ‌ترین معدن بوکسیت ایران در جاجرم در استان خراسان شمالی قرار دارد و این شرکت هم در همین منطقه جاجرم قرار دارد. ذخیره معدن ما با عیارهای مختلف سنگ معدن بوکسیت متفاوت و حدودا ۳۰ میلیون تن برآورد شده است.
تقریباً بیش از ۹۵ درصد آلومینای تولیدی در جاجرم صرف تولید شمش آلومینیوم می‌شود. در حال حاضر در دو شرکت تولید آلومینیوم: ایرالکو اراک و المهدی بندرعباس آلومینای جاجرم به شمش آلومینیوم تبدیل می‌شود. شرکت آلومینای ایران از سال ۱۳۸۰ شروع به تولید آلومینا کرده و با تلاش و همت پرسنل زحمتکش در طول این چند سال از ۱۰۰ هزار تن در سال به حدود ۲۵۰ هزار تن رسیده است. با دانستن این مطلب که طراح و پیمانکار سازنده خارجی این کارخانه (شرکت تکنواکسپورت از جمهوری چک) موفق به راه‌اندازی و بهره‌برداری کارخانه نشد این سعی و تلاش نیروهای داخلی جای بسی تقدیر دارد. شرکت آلومینای ایران از اسفندماه سال ۱۳۹۷ تولید شمش آلومینیوم خود را آغاز کرده که باعث بهره‌ورتر شدن شرکت خواهد شد و هزینه‌های حمل‌ونقل آلومینا در این صورت حذف می‌شود. در حال حاضر فاز ۱ پروژه آلومینیوم جاجرم به ظرفیت ۴۰ هزار تن افتتاح شده و دو فاز دیگر باید احداث گردد. در کل با احداث کامل ۳ فاز آلومینیوم جاجرم ظرفیت تولید شمش آلومینیوم ۱۲۰ هزار تن خواهد شد.
همان‌طور که مستحضرید با حضور هر صنعت، مداخلاتی در محیط‌زیست انجام می‌شود. در واحد محیط‌زیست وظیفه ما به حداقل رساندن آسیب‌های زیست‌محیطی و جلوگیری از گسترش آن است. از جمله اقداماتی که ما در واحد محیط‌زیست انجام داده‌ایم می‌توان به نصب سیستم پایش آنلاین بر روی خروجی دودکش کوره‌های آلومینا و فرونشانی گردوغبار سنگ‌شکن بوکسیت نام برد که برای مورد اخیر قراردادی با شرکت وتوس داریم. پروژه دیگر در بحث گردوغبار، کنترل گردوغبار واحد آهک به‌وسیله نصب بگ‌فیلتر است که هدف آن جلوگیری از آسیب محیط‌زیست انسانی و طبیعی می‌باشد؛ همچنین در برنامه‌های این شرکت حمایت از یوزپلنگ آسیایی (در حال انقراض)، نصب سیستم پایش آنلاین بر روی خروجی دودکش شمش آلومینیوم، مدیریت پسماند و ارزیابی زیست‌محیطی سد باطله وجود دارد.
مناطق معدنی شرکت آلومینای ایران جزء مناطق محافظت‌شده نیست و از لحاظ پوشش گیاهی و جانوری بسیار ضعیف است بااین‌حال ما نهایت تلاش خود را برای حفظ و حمایت از حیوانات منطقه انجام می‌دهیم.
وقتی راجع به محیط‌زیست و معدن صحبت می‌شود اولین مورد اکوسیستم و تغییرات آن است در این مورد کارهای مجموعه آلومینای ایران را بیان نمایید؟
در این بخش طبق آیین‌نامه‌های محیط‌زیست قسمت‌هایی از معدن که برداشت ماده معدنی تمام شده است را بازسازی می‌کنیم به حالت قبل از بهره‌برداری برمی‌گردانیم و برای معادن فعال همچنین برنامه‌های مختلف محیط‌زیستی (EMP) داریم. به‌عنوان زمان انفجارها را برنامه‌ریزی کرده و سعی می‌کنیم آن را محدود انجام دهیم.
یکی از بحث‌های مهم دیگر زیست‌محیطی باطله‌های معدنی است که هم از نظر ظاهری و هم مشکلات دیگر نظیر آلاینده بودن به مواد سمی و غیره است لطفا عملکرد خود را در این مورد بیان نمایید؟
باطله‌های معدنی در معادن بوکسیت آلاینده نیستند و هیچ زهابی از آنها ناشی نمی‌شود و از همان مواد خاک منطقه هستند فقط زمانی که در هوا یا آب یا باران جابه‌جا می‌شوند ممکن است مشکل ایجاد کنند که پروژه‌های کنترل گردوغبار ذکر شده، برای به حداقل رساندن این آسیب‌ها می‌باشد. ولی تابه‌حال در این مورد مشکل خاصی نداشته‌ایم.
گردوغبار و مواد آلاینده از موارد مهم مسایل زیست‌محیطی معادن و صنایع معدنی است در این مورد چه‌کارهای در آلومینای ایران انجام‌شده است؟
برای کاهش گردوغبار جاده‌های معدن را مالچ پاشی کرده و سپس از این جاده‌ها استفاده می‌کنیم. همچنین در دوره‌های ۳ ماهه آب‌وهوای معدن را به کمک آزمایشگاه معتمد محیط‌زیست آنالیز می‌کنیم و تحت کنترل داریم.
در مجتمع جاجرم نیز خروجی کوره‌ها به‌وسیله الکتروفیلتر یا بگ‌فیلتر کنترل می‌شود. ما چهار واحد دارای کوره داریم و بر روی تمام دودکش‌ها پایش آنلاین نصب‌کرده‌ایم و اگر اتفاقی برای مثلا یکی از فیلترها بیافتد به‌سرعت آن را تعمیر می‌کنیم.
در گذشته به‌عنوان سوخت مجتمع از مازوت استفاده می‌شد که آلایندگی زیادی داشت و هم‌اکنون گاز طبیعی جایگزین شده است. همچنین برای واحد شمش نیز که تازه راه‌اندازی شده و هنوز به ظرفیت نرسیده قرار است سیستم پایش آنلاین اجرا می‌کنیم.
در مورد آب و جلوگیری از آلایندگی و صرفه‌جویی چه‌کارهایی انجام داده‌اید؟
در دوره‌های ۳ ماهه آب‌های جاری را به‌مانند گردوخاک با کمک آزمایشگاه معتمد محیط‌زیست آنالیز می‌کنیم و تحت کنترل داریم. البته در جاجرم آب چندانی وجود ندارد تنها چند چشمه در معدن بوکسیت وجود دارد که یک‌بار مطلع شدیم باطله‌های معدن را در نزدیکی یکی از آنها تخلیه کرده‌اند و سریعا جلوی آن را گرفتیم و با تذکر به پیمانکار و نصب تابلو و تمیز کردن چشمه مانع از تخریب آن شدیم.
معادن و صنایع در کشور ما دسترسی خوبی به منابع انرژی تجدیدپذیر نظیر خورشید و باد دارند و علیرغم دسترسی طولانی به شبکه‌های توزیع انرژی و کرایه حمل بالا همچنان استفاده از انرژی فسیلی را که هزینه آن بسیار پایین است را ترجیح می‌دهند نظر شما و عملکرد مجموعه شما در این مورد چیست؟
در این زمینه مشکل اصلی ما هزینه بالای سرمایه‌گذاری است. شرکت آلومینا ما از شرکت‌های پیشرو در زمینه مدیریت انرژی است و در سال ۹۴، ۵۰۰۰۱ ISO در زمینه مدیریت انرژی دریافت کردیم و در حال حاضر سه سال است که این گواهینامه تمدید کرده‌ایم و پروژه‌ها زیادی در قسمت انرژی در مجتمع داریم.
بحث انرژی‌های تجدیدپذیر از بحث‌هایی است که حتما باید به سمت آن برویم مانند انرژی باد و خورشیدی. در قسمت انرژی بادی سرمایه‌گذاری خیلی زیادی می‌خواهد و خیلی آن را پیگیری نکردیم ولی بخش انرژی خورشیدی را پیگیری کردیم ولی این بخش نیز به دلیل استفاده راحت‌تر از برق شبکه، اقتصادی بودن آن توجیه‌پذیر نیست. البته فرمانداری شهرستان جاجرم هم پیگیری کردند و قرار بود شرکتی سوئیسی یک نیروگاه ۳۰ مگاواتی در نزدیکی مجتمع آلومینا راه‌اندازی کنند ولی به علت تحریم‌ها دچار مشکلات زیادی شدند و تاکنون نتوانسته‌اند آن را راه‌اندازی کنند.
شما گفتید که مجموعه آلومینای ایران در منطقه خشک واقع شده است آیا شما هم ملزم به درختکاری در مجموعه هستید؟
بله ما هم ملزم به درختکاری هستیم و باید ۱۰ درصد سطح سایت صنعتی را فضای سبز ایجاد کنیم و هم‌اکنون ۱۴ تا ۱۵ درصد این سطح با وجود مشکل زیاد آب در منطقه درختکاری شده است ضمن اینکه هرسال مقداری نیز را اضافه می‌کنیم.
با سپاس از وقتی‌که در اختیار ماهنامه توسعه معادن قرار دادید.
