در اقلیم غالبا خشک و نیمه خشک کشور که میزان تبخیر به‌طور متوسط بیش از ۱۰ برابر بارش است، انتظار می‌رود که تالاب‌های بسیار کمی شکل بگیرد اما پرشیب بودن ایران که یکی از کوهستانی‌ترین کشورهای جهان به‌حساب می‌آید، برخورداری از هزاران کیلومتر سواحل دریایی آب‌های گرم در جنوب و معتدل در شمال، وجود پهنه‌های وسیع بیابانی با خاک‌های شور و بالاخره موقعیت عرض جغرافیایی باعث شده که ایران جزو کشورهای دارای بیشترین تنوع تالاب‌ها در جهان باشد.
بر اساس اطلاعات سازمان حفاظت محیط زیست، حیات روی زمین وابسته به آب است. تالاب‌ها موجودات زنده طبیعی و حیاتی هستند که باید برای تداوم حیات بشر و تنوع عظیمی از جانوران و گیاهانی که در این زیستگاه منحصربه فرد زیست می‌کنند از آن‌ها حفاظت شود. تالاب‌ها محل اتصال خشکی و آب هستند و قدمت آن‌ها نزدیک به قدمت کره زمین است و ماوای بخشی از غنی‌ترین تنوع زیستی روی زمین هستند. به جهت اهمیت تالاب‌ها به ۱۱ نکته از صحبت‌های ریحانه پرهیزگار – رئیس گروه اکولوژی تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست – اشاره می‌کنیم:
* تالاب‌ها در فصل مشترک اکوسیستم‌های خشکی و آبی شکل می‌گیرند و می‌توانند ویژگی‌های هر دو اکوسیستم را داشته و در عین حال از ویژگی‌های منحصر به فرد خود نیز برخوردار باشند.
* چنین محیط های انتقالی بین خشکی و آب، حاوی بسیاری از بیوتوپ‌های مختلف ( سطحی با شرایط یکنواخت زیست‌محیطی است که جایگاهی را برای محل زندگی مجموعه‌ی ویژه‌ای از گیاهان و حیوانات فراهم می‌کند) است که در آن جمعیت‌های مهم موجودات زنده نقش‌های کلیدی را در شبکه‌های غذایی ایفا می‌کنند.
* از این رو تالاب‌ها از تنوع زیستی بالایی برخوردار هستند و زیستگاه بسیاری از گونه‌های شاخص اکولوژیک و اقتصادی محسوب می‌شوند.
* انواع مختلفی از تالاب‌ها از مناطق ساحلی شور، مصب‌ها و حتی صخره‌های مرجانی گرفته تا مناطق داخلی سرزمین نظیر رودخانه‌ها، مرداب‌ها و دریاچه‌ها وجود دارند.
* تالاب‌ها همیشه نقش مهمی در زندگی انسان‌ها ایفا کرده‌اند. این اکوسیستم‌ها از جمله مولدترین اکوسیستم‌های جهان به شمار می‌آیند که با جنگل‌های بارانی قابل مقایسه هستند.
* تالاب‌ها نقش‌های حیاتی دیگری دارند که کمتر مشهود است. به عنوان مثال اکسیژن تولید، کربن ذخیره و چرخه نیتروژن را کامل می‌کنند بنابراین در حالی‌که تنها شش درصد از سطح زمین را پوشش می‌دهند، خدمات اکوسیستمی نسبتاً زیادی را نیز ارائه می‌دهند که برای رفاه اجتماعی و اقتصادی مردم سودمند هستند و محیط زیست آن‌ها را حفاظت می کنند.
* همانطور که در طول زمان آگاهی از خدمات و ارزش‌های اکوسیستم تالاب‌ها افزایش یافته، تحقیقات اکولوژیک (بوم‌شناسی) تالاب نیز توسعه یافته است. بوم‌شناسی مطالعه موجودات زنده در ارتباط با محیطی است که در آن زندگی می کنند.
* این محیط از اجزای متفاوتی شامل موجودات زنده و عوامل غیرزنده تشکیل شده است. محیط برای یک موجود زنده از اهمیت بالایی برخوردار است و توانایی موجود زنده برای حضور در محیطی که در آن زندگی می کند، در واقع موفقیت یا شکست آن را به عنوان یک فرد تعیین می‌کند.
* بوم‌شناسی تالاب نیز تعاملات بین گونه‌ها و محیط زیست‌شان را مورد توجه قرار می‌دهد و نقش مهمی را که هیدرولوژی تالاب در شکل دادن به محیط فیزیکوشیمیایی و جوامع بیولوژیکی در تالاب‌ها ایفا می‌کند، بررسی می‌کند.
* تنوع زیستی که تالاب‌ها از آن پشتیبانی می‌کنند و عملکردهای متعددی که تالاب‌ها ارائه می‌دهند، آن‌ها را به عرصه‌ای پر ارزش تبدیل می‌کند و این علم بوم‌شناسی است که دانش لازم برای مدیریت و حفاظت از تالاب‌های جهان را در اختیار ما قرار می‌دهد.
* حفظ تنوع زیستی تالاب‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و به همین دلیل از وظایف مهم و اولویت‌های سازمان محیط زیست به عنوان متولی حفاظت از تنوع زیستی کشور به شمار می‌آید.
منبع: ایسنا
