استراتژی‌های خلاقانه مدیریت زباله می‌تواند نقشی حیاتی در کمک به شهرها برای بهبود بهره‌وری انرژی در درازمدت داشته باشد. سوییس، ژاپن، سنگاپور، فنلاند و اتریش از جمله کشورهایی هستند که گام‌های بسیار مهمی را در رابطه با مدیریت زباله برداشته‌اند.
اهمیت نیاز به بازیافت، به‌ویژه در دوران بحران انرژی، در اغلب شهرهای جهان به‌خوبی درک شده است. تصمیمات اتخاذشده توسط سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان شهری بر نرخ بازیافت و نحوه بهره‌برداری از آن بسیار تأثیرگذار است.
برآوردها نشان می‌دهد که در جهان سالانه بیش از دو میلیارد تن زباله شهری تولید می‌شود و حداقل ۳۳ درصد از این مقدار به روشی ایمن از نظر زیست‌محیطی مدیریت نمی‌شود. همچنین با پیش‌بینی تولید روزانه زباله در کشورهایی با درآمد بالا این احتمال وجود دارد که زباله‌های جهانی تا سال ۲۰۵۰ به ۳.۴ میلیارد تن افزایش یابد. یکی از راه‌های کاهش تأثیر این امر از طریق راه‌حل‌های مدیریت پسماند پایدار مانند بازیافت است.
سیستم‌های مدیریت پسماند و بازیافت معمولاً توسط مقامات محلی مدیریت می‌شوند و طرح‌های جمع‌آوری اغلب از شهری به شهر دیگر متفاوت است اما آنچه در این بین مشترک است، بحث حل مسئله زباله با کارآمدترین روش ممکن است. شهرهای سراسر جهان برای پاکیزگی و پایداری محیطی خود با چالش‌های زیادی از جمله افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای، فضاهای عمومی غیربهداشتی، بوی بد، تقاضای فزاینده انرژی، نرخ پایین بازیافت و فضای محدود مواجه هستند اما در این بین، بعضی از شهرها در صدر فهرست مدیریت بازیافت بهینه با روش‌های جالب یا نوآورانه هستند که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌شود.
زوریخ، سوئیس
مدیریت زباله در سوئیس بر این اصل استوار است که “آلوده‌کننده جریمه می‌پردازد” و در همین راستا تخلیه زباله‌های خانگی به صورت غیرقانونی یا نامناسب جریمه سنگینی را به همراه دارد. اگرچه سوئیس یکی از بزرگترین تولیدکنندگان زباله در اروپا است، اما نرخ بازیافت آن ۵۴ درصد است که بسیار بالاتر از میانگین کشورهای اروپایی است. از سال ۱۹۸۵، سازمان مدیریت زباله زوریخ استفاده از کیسه‌هایی موسوم به “زوری” را برای دفع زباله اجباری کرد.
این شهر یک شعار ویژه برای پسماند دارد: “بابت میزان زباله تولیدی باید هزینه پرداخت کنید.” بر همین مبنا کیسه‌های زوری، نقش کلیدی در کاهش تولید زباله ایفا کرده‌اند زیرا شهروندان در صورت استفاده از کیسه‌های دیگر برای دفع زباله جریمه می‌شوند. این کیسه‌ها برای خرید در فروشگاه‌های شهر موجود است اما به دلیل گرانی تهیه آن‌ها شهروندان از ریختن زباله‌های بیشتر خودداری می‌کنند تا کمتر به آن‌ها احتیاج پیدا کنند.
وین، اتریش
وین به عنوان یکی از تمیزترین و سرسبزترین شهرهای کره زمین شناخته شده است. دولت اتریش قصد دارد تا سال ۲۰۴۰ کربن‌خنثی شود. در حال حاضر، ۳۰ درصد انرژی مورد نیاز وین از منابع تجدیدپذیر تأمین می‌شود.
نکته جالبی در مورد مدیریت زباله در وین وجود دارد که شاید باور آن کمی سخت باشد؛ سایت زباله‌سوز این شهر موسوم به “اسپیتلا” ترکیبی زیبا و عجیب از تکنولوژی و معماری باشکوه است که یکی از نقاط دیدنی و چشم‌نواز شهر محسوب می‌شود. در این مکان، هر سال بیش از ۲۷۰ هزار تن زباله شهری سوزانده می‌شود که از انرژی آن می‌توان بیش از ۱۵ هزار خانه را در شهر گرم کرد.
سنگاپور، سنگاپور
شهر سنگاپور در کمتر از نیم‌قرن از یک کشور کم‌درآمد به یک کشور ثروتمند تبدیل شد. یکی از موفقیت‌های مهم سنگاپور در زمینه مدیریت زباله است که عمدتاً بر اساس اصل تبدیل زباله به انرژی عمل می‌کند. در همین راستا چندین کارخانه زباله‌سوز در این کشور احداث شده است که تمام پسماندها در نهایت و پس از پردازش در این نقاط، به تنها محل دفن زباله سنگاپور موسوم به جزیره سماکائو فرستاده می‌شود. این جزیره با مساحت ۳.۵ کیلومتر مربعی، زباله‌های تولیدشده توسط بیش از ۵.۵ میلیون نفر در این کشور را در خود جای داده است. جزیره سماکائو هیچ شباهتی به محل دفن زباله ندارد به‌طوری که حتی گونه‌های کمیاب پرندگانی مانند حواصیل نوک بزرگ را در خود جای داده است.
هلسینکی، فنلاند
هلسینکی یکی از تمیزترین شهرهای جهان است که به علت استفاده مؤثر از منابع زیرزمینی برای حمل‌ونقل، پارکینگ، ورزش، مدیریت زباله و سایر امکانات زیرساختی معروف است. این شهر دارای یکی از پیشرفته‌ترین و خودکارترین سیستم‌های مدیریت زباله زیرزمینی با استفاده از مجموعه لوله‌های پنوماتیک است که زباله‌ها را از نقاط مختلف شهر به یک مرکز پردازش، جمع‌آوری می‌کند. هلسینکی در حال حاضر بیش از ۸۰۰ نقطه جمع‌آوری دارد که روزانه بیش از ۲۰ تن زباله جابه‌جا می‌کنند.
کامیکاتسو، ژاپن
بحث مدیریت زباله در ژاپن به حدی مهم است که حتی در این کشور از کلمه “Mottainai” برای توصیف احساس پشیمانی استفاده می‌شود که چیزی بدون استفاده از پتانسیل کامل آن هدر می‌رود. روش‌هایی مانند استفاده مجدد، بازیافت و بازیابی مواد در ژاپن بسیار جدی گرفته می‌شود به طوری که این کشور به سمت مسیر صفر شدن زباله پیش می‌رود.
بهترین بخش مدیریت زباله در ژاپن این است که شهروندان در این رابطه احساس مسئولیت می‌کنند و قبل از جمع‌آوری زباله، از تفکیک مناسب آن در جزئی‌ترین طبقه‌بندی اطمینان حاصل می‌کنند. در واقع شهروندان موظف هستند، اقلام را در ۴۵ دسته‌بندی تفکیک کنند به‌طوری که حتی برای مثال پسماندهای کاغذی نیز در چند گروه شامل روزنامه، بروشور و کارتن جداسازی می‌شوند. کامیکاتسو، یک شهر کوچک دورافتاده نمونه موفقی است که از مدل مدیریت زباله ژاپن پیروی می‌کند و در حال حاضر بیش از ۹۰ درصد زباله‌ها را بازیافت می‌کند.
