فرونشست زمین با سرعت نور در حال خودنمایی است، آبخوان‌ها یکی پس از دیگری به‌علت کاهش بارش، برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی و نبود مدیریت صحیح در این حوزه در حال نابودی هستند، فرونشست را می‌توان یک زلزله خاموش نامید که هر لحظه امکان دارد با خالی شدن زیر پایمان، خانه‌ها و مزارعمان را ببلعد.
با توجه به اینکه فرونشست زمین بر اثر افت سطح ایستابی آب‌های زیرزمینی رخ می‌دهد، چهارمحال و بختیاری به‌علت خشکسالی‌های پی در پی، کاهش بارش و افزایش برداشت از منابع آب زیرزمینی در صدر استان‌هایی قرار گرفته که فرونشست زمین به‌شدت آن را تهدید می‌کند.
از ۱۲ دشت چهارمحال و بختیاری تمامی آن‌ها در وضعیت ممنوعه و ممنوعه بحرانی قرار دارند، اما متاسفانه هم‌چنان مجوز حفر چاه در این دشت‌ها صادر می‌شود و برداشت از منابع آب زیرزمینی به قوت ادامه دارد، آثار فرونشست زمین در دشت‌های بحرانی مانند شهرکرد به وضوح قابل مشاهده است.
چهارمحال و بختیاری یکی از تامین‌کنندگان آب شیرین در کشور محسوب می‌شود، اگر برای احیای دشت‌ها و آبخوان‌های این استان برنامه‌ریزی دقیقی در کوتاه‌مدت و بلندمدت صورت نگیرد، قطعا علاوه بر این استان، سایر استان‌های مجاور که بخشی از آب مورد نیازشان از این استان تامین می‌شود، متضرر خواهند شد.
با توجه به اهمیت مسئله فرونشست زمین در چهارمحال و بختیاری باید در اعتبارات ملی و استانی توجه ویژه‌ای به تخصیص اعتبار در این حوزه صورت بگیرد تا بتوان با اقداماتی از افزایش نرخ فرونشست زمین در این استان جلوگیری کرد.
فرونشست زمین منجر به مرگ آبخوان خواهد شد
سعید یوسف‌پور- سرپرست اداره‌کل حفاظت محیط زیست چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه بهره‌برداری و برخورد با برداشت‌های غیرمجاز از سفره‌های آب زیرزمینی در حیطه اختیارات شرکت آب منطقه‌ای وزرات نیرو است، عنوان کرد: باتوجه به وظایف زیست‌محیطی هشدارهای لازم به این مجموعه برای وضعیت برداشت آب از دشت‌های بحرانی مانند شهرکرد، سفیددشت، خانمیرزا و بروجن داده می‌شود.
وی افزود: به دلیل برداشت‌های بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی در دشت‌های چهارمحال و بختیاری آبخوان‌ها در حال تهی شدن است، بحث فرونشست در این دشت‌ها جدی بوده و در نهایت منجر به مرگ آبخوان خواهد شد.
یوسف‌پور با تاکید بر اینکه اعتبارات به‌منظور جلوگیری از فرونشست زمین در قالب طرح احیا و تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی اختصاص پیدا می‌کند، گفت: این اعتبارات در اختیار شرکت آب منطقه‌ای است و اداره‌کل حفاظت از محیط زیست اعتبار مجزایی در این خصوص ندارد.
سرپرست اداره‌کل حفاظت محیط زیست چهارمحال و بختیاری در پایان تاکید کرد: اداره‌کل منابع‌طبیعی و آبخیزداری نیز با اجرای طرح‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری دارای اعتبار برای جلوگیری از فرسایش و فرونشست زمین است، احیای تالاب‌ها در حیطه اختیارات سازمان محیط‌زیست قرار می‌گیرد.
اعتبارات طرح احیا و تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی در استان بسیار محدود است
مسلم صادقی- معاون حفاظت و بهره‌برداری از منابع آبی شرکت آب‌منطقه‌ای چهارمحال و بختیاری در خصوص اقدامات صورت گرفته در این استان برای جلوگیری از فرونشست زمین، اظهار کرد: اجرای طرح احیا و تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی در استان به‌همین منظور در دستور کار قرار گرفته است، در سال‌های اخیر فشار بر روی سفره‌های آب زیرزمینی برای تامین آب مورد نیاز در حوزه‌های مختلف افزایش داشت.
وی افزود: افزایش برداشت از منابع آب زیرزمینی باعث کاهش سطح ایستابی این منابع در دشت‌های چهارمحال و بختیاری شده است و به‌مرور حجم آب منابع زیرزمینی با کاهش چشمگیر مواجه شده و همچنین این مسئله کاهش کیفیت آب را به‌دنبال داشت و شاهد شوری آب نیز بودیم.
صادقی در ادامه با بیان اینکه در برخی دشت‌های چهارمحال و بختیاری مانند دشت شهرکرد و خانمیرزا آثار فرونشست زمین مشهود است، عنوان کرد: زمانی‌که آثار فرونشست در دشت مشاهده شود، یعنی در حال حرکت به سمت مرگ آن دشت هستیم.
معاون حفاظت و بهره‌برداری از منابع آبی شرکت آب‌منطقه‌ای چهارمحال و بختیاری با اشاره به اینکه حفره‌های ایجاد شده ناشی از فرونشست زمین قابل برگشت نیست، گفت: از سال ۹۳ طرح احیا و تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی در شورایعالی آب کشور مصوب و مقرر شد وزارت نیرو با همراهی وزارت جهاد کشاورزی این طرح را به سرانجام برساند.
وی ادامه داد: در راستای اجرای طرح طرح احیا و تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی در چهارمحال و بختیاری ۱۵ زیرپروژه تعریف شد که رویکرد اصلی این طرح غیرسازه‌ای و حرکت به سمت مدیریت مصرف منابع آب زیرزمینی است، از جمله این پروژه‌ها می‌توان به تکمیل چاه‌های ایزومتری، نصب تجهیزات الکترونیکی و آنلاین بر روی منابع آبی، تهیه بیلان و بانک‌های دشت، پهنه‌بندی دشت‌ها از نظر مخاطرات فرونشست زمین، استقرار بازار محلی آب در محدوده‌های مطالعاتی، ایجاد تشکل‌های آب‌بران و انجام حمایت‌های مالی و فنی، به‌روز کردن سند آب در محدوده‌های مطالعاتی، خرید و انسداد چاه‌های کم بازده، ساماندهی شرکت‌های حفار و نصب GTS، جایگزین کردن پساب فاضلاب با چاه‌های فضای سبز و صنعت در دشت ممنوعه، تقویت گروه‌های گشت و بازرسی، کنترل و نظارت بر چاه‌های فاقد پروانه، اجرای پروژه‌های تغدیه مصنوعی دشت‌ها، آموزش و اطلاع‌رسانی با طرح داناب و نصب کنتور هوشمند بر روی چاه‌ها اشاره کرد.
صادقی بیان کرد: نصب کنتور هوشمند بر روی چاه‌های آب بسیار حائز اهمیت است، زیر تا زمانی‌که میزان برداشت آب از چاه‌ها مشخص نباشد، نمی‌توان به سمت مدیریت مصرف حرکت کرد و این مسئله در اولویت کاری مسئولان وزارت نیرو قرار دارد، یک مرکز پایش منابع آب زیرزمینی در استان افتتاح شد.
معاون حفاظت و بهره‌برداری از منابع آبی شرکت آب‌منطقه‌ای چهارمحال و بختیاری در خصوص ممنوعیت حفر چاه جدید در دشت‌های ممنوعه و ممنوعه بحرانی، توضیح داد: تامین آب شرب خط قرمز وزارت نیرو است و باید برای تامین آب از هر طریقی اقدام کنیم و قوانین در تامین آب شرب متفاوت است، حفر چند چاه در دشت شهرکرد به‌صورت پدافندی احداث شد و تنها در زمان بحران وارد مدار می‌شود.
وی با تاکید بر اینکه از ۱۲ دشت چهارمحال و بختیاری هشت دشت که عمدتا در مناطق پرجمعیت شهری هستند ممنوعه و چهار دشت نیز ممنوعه بحرانی است، خاطرنشان کرد: اعتبارات طرح احیا و تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی در استان بسیار محدود است و به همین دلیل شاهد نتیجه مطلوب نیستیم و نیازمند تزریق اعتبارات ویژه هستیم.
منبع: ایسنا
