برداشت غیرمجاز شن و ماسه زخمی دیگر بر پیکره زیست محیطی گیلان

پیکر کم رمق محیط زیست گیلان خسته از زخم‌های متعدد از پسماند، گیاهان مهاجم، آتش سودجویی بر اراضی تالابی، شکار غیرمجاز و چه بسیار دیگر است و برداشت غیرمجاز شن و ماسه نیز گاه‌به‌گاه زخمی تازه بر گلوی رودخانه‌هایش می‌افزایدکه اینک برخورد قاطع با متخلفان آن در اولویت حافظان زیست محیطی قرار گرفته است.

گیلان دارای ۵۴ رشته رودخانه دایمی است که تعداد ۱۸مورد آنها یعنی سفیدرود، پلرود، شفارود، شلمان رود، زرجوب، گوهررود، پیربازار، پسیخان، سیاه درویشان، ماسوله رودخان، مرغک، دیناچال، لیسار، لمیر، حویق، لوندویل، آستاراچای و آچی رود از لحاظ بیولوژیکی، اکولوژیکی و زیست محیطی از اهمیت ویژه ای برخوردار است و هرگونه برداشت غیرمجاز از اراضی ساحلی و بستر رودخانه ممنوع است و با متخلفان از طریق مراجع قضایی برخورد قاطع و قانونی صورت می گیرد.
بر اساس گزارش‌های محیط زیست گیلان، برداشت غیرمجاز شن و ماسه باعث صدمات شدید زیست محیطی، تخریب بستر و تغییر اکوسیستم رودخانه‌ها می‌شود لذا با مرتکبان برخورد و ضمن جلوگیری از فعالیت، پرونده این افراد برای اخذ ضرر و زیان وارده و ثبت در سوابق این پیمانکاران به مقامات قضایی ارجاع می شود.
 تمام پیمانکاران که پس از طی مراحل قانونی موفق به اخذ مجوز برداشت از رودخانه‌های استان می‌شوند، مکلف به رعایت دقیق تمام بندهای مجوز در خصوص حفظ محیط زیست هستند؛ پیمانکاران با سابقه تخلف در زمان اجرای پروژه به صورت ویژه مورد پایش اداره یگان این اداره کل خواهند بود و در صورت تکرار تخلف و رعایت نکردن حجم، ارتفاع، عمق و برداشت، در تقاضاهای بعدی آنان تجدید نظر می‌شود.

پلمب ۱۰کارگاه غیر مجاز برداشت شن و ماسه در گیلان

رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان رشت از تعطیلی ۱۰ کارگاه غیرمجاز شن و ماسه از ابتدای امسال باهماهنگی حوزه قضایی در رشت خبر داد.
به گزارش روابط عمومی و امور رسانه حفاظت محیط زیست گیلان محمدتقی تقی زاده گفت: برخورد با سرمنشاء تخلف و جلوگیری از خرید و فروش شن و ماسه غیرمجاز از برداشت کنندگان در اولویت کاری این اداره قرار دارد  و در تازه ترین رویداد  باتوجه به اهمیت موضوع  با هماهنگی مرجع قضایی و مشارکت پاسگاه انتظامی کوچصفهان دو کارگاه غیرمجاز که بدون اخذ مجوزهای لازم با نصب غیر قانونی باسکول در کارگاه خود اقدام به دپو وفروش مصالح می نمودند،  پس از تنظیم صورتجلسه وتشکیل پرونده از ادامه فعالیت غیرمجاز آنها جلوگیری و کارگاه‌های آنان پلمب شد.
وی در پایان گفت: هرگونه برداشت غیرمجاز از اراضی ساحلی و بستر رودخانه شهرستان ممنوع بوده و با متخلفان از طریق مراجع قضایی برخورد قانونی و قاطع صورت می گیرد.
تقی زاده افزود: از ابتدای سال ۱۴۰۱ این دهمین کارگاه غیرمجاز دپو و خرید و فروش شن و ماسه در شهرستان رشت بود که تعطیل شد.
وی اظهار داشت: پیش از موضوع یادشده نیز از فعالیت ۲ واحد غیرمجاز شن وماسه باهماهنگی رئیس حوزه قضایی در سنگر از توابع شهرستان رشت جلوگیری شده بود.
به گفته کارشناسان زیست محیطی، برداشت شن و ماسه از رودخانه‌ها دخالت در اکوسیستم منطقه است و تغییر ماهیت در یک اکوسیستم حوزه آبخیز است؛ این حوزه آبخیز مجموعه‌ای از جنگل، مرتع، رودخانه، خاک و اقلیم منطقه می‌باشد که وقتی در یکی از این فاکتورها تغییر ایجاد می‌شود دیگر فاکتورها را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد.
آنان معتقدند؛ شهرهای شمالی کشور در گذر زمان در اطراف رودخانه‌ها واقع شده و برداشت غیرمجاز رودخانه‌ها باعث شسته شدن پایه پل‌ها در اثر سیل می‌شود همانطور که این اتفاق را در سال‌های اخیر در استان‌های گلستان و گیلان شاهد بودیم و از بین رفتن حاشیه رودخانه باعث ورود آب به شهرها می‌شود؛ وقتی یک پارامتر را تغییر می‌دهیم دیگر پارامترها را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهیم یکی از مشکلاتی که رودخانه‌ها در چند سال اخیر پیدا کرده‌اند برداشت شن و ماسه بصورت غیرمجاز است که باعث می‌شود بستر رودخانه حالت عادی خود را از دست داده و باعث اختلال در بالادست و پائین دست خویش شود.

در این شرایط بسیاری از ماهیان در تجدیدنسل و تخم‌ریزی در بستر رودخانه نیاز به شرایط اکولوژی خاص دارند؛ وقتی اکولوژی منطقه را عوض می‌کنید، نسل ماهی ها تغییر می‌کند همچنین برداشت غیرمجاز باعث تغییر در رژیم آبی می شود و در سیل ها می تواند باعث آبگرفتگی در اطراف رودخانه شود.

 برآیند کلام کارشناسان با توجه به موضوع گزارش برداشت از رودخانه ها، توصیه به برداشت شن و ماسه از سیلاب‌دشت‌های غیرفعال، رودخانه‌های بزرگتر و رودخانه های شریانی است و اینکه باید با برنامه ریزی ومطالعه مدون و هدفمند، مردم و متولیان امر را به سمت پذیرفتن اهمیت موضوع حفظ حریم و بستر رودخانه ها و نگرش علمی در سطوح مختلف رهنمون ساخت.
گیلان دارای ۵۴ رشته رودخانه دایمی است که تعداد ۱۸ رودخانه بنام های سفیدرود، پلرود، شفارود، شلمان رود، زرجوب، گوهررود، پیربازار، پسیخان، سیاه درویشان، ماسوله رودخان، مرغک، دیناچال، لیسار، لمیر، حویق، لوندویل، آستاراچای و آچی رود از لحاظ بیولوژیکی و اکولوژیکی و زیست محیطی از اهمیت ویژه ای برخوردارند.
از سال ۱۳۹۰ و بویژه ۱۳۹۵ به بعد رودخانه های استان هرساله بر اساس دستور العمل ها و بخش نامه های سازمان حفاظت محیط زیست به صورت فصلی توسط آزمایشگاه این اداره کل مورد نمونه برداری و پارامترهای فیزیکوشیمیایی آن آنالیز و با استفاده از نرم افزار شاخص کیفیت رودخانه ها (شاخص کیفیت منابع آب سطحی ایران IRWQsc) در پایان سال گزارش کیفی آن تهیه و نتایج به تفکیک هر رودخانه به سازمان مذکور و دستگاههای ذیربط اعلام می شود.  
 طول رودخانه های گیلان حدود دو هزار و ۲۰۰ کیلومتر است که ۱۰ رشته رودخانه مهم برای رها سازی تولیدات شیلات گیلان در استان وجود دارد که در آنها امکان مهاجرت انبوه ماهیان استخوانی از جمله ماهی سفید است. /منبع: ایرنا