نقش فضاهای رنگارنگ شهری بر روان ساکنان

تجربه نشان داده است در شهرهایی با بیشترین چشم‌اندازهای رنگارنگ و فضاهای سبز، ساکنان حس شادی و آرامش بیشتری را تجربه می‌کنند.

گروهی از محققان دانشگاه لیل در فرانسه به منظور بررسی میزان اثربخشی وجود فضاهای رنگارنگ و پوشش‌های گیاهی بر روان ساکنان، آزمایشی طراحی کردند که در آن، ۳۶ نفر به طور داوطلب حضور داشتند. از دوربین‌های واقعیت مجازی به منظور بررسی عملکرد داوطلبان هنگام حضور در مناطق ویژه‌ای بهره گرفته شد که برای این منظور با رنگ‌های زرد و صورتی، پوشش‌های گیاهی و شکل‌های هندسی جذاب طراحی شده بود. نتیجه پرسشنامه‌ای که توسط افراد تحت آزمایش تکمیل شد نشان داد که این افراد حین حضور در این مکان، با سرعت خیلی کمتری قدم می‌زدند، ضمن این‌که سرعت ضربان قلب آن‌ها با دیدن پوشش‌های گیاهی به طور قابل‌توجهی افزایش می‌یافت.

گروهی از روانشناسان دانشگاه لیل که در انجام آزمایش ذکر شده حضور نداشتند، پس از تجزیه و تحلیل رفتار افرادی که مورد آزمایش قرار گرفته بودند، ادعا کردند که همواره مردم وجود طبیعت و جنبه‌های شادی‌بخشی نظیر رنگ‌ها را در محل سکونت خود بسیار رضایت‌بخش می‌دانند؛ به طوری که هنگام از میان برداشتن این فضاها (به دلایل مختلف نظیر توسعه شهری یا تغییر طراحی) ابراز خشونت می‌کنند.

روانشناسی رنگ در معماری

رنگ‌ها همواره بخش مهمی از معماری و طراحی شهری به‌شمار رفته است. نقاشان و معماران از زمان‌های دور تلاش کرده‌اند از رنگ‌ها برای برانگیختن حس شادی و باورهای نمادین میان مردم بهره بگیرند. در میان رنگ‌ها، قرمز و طیف‌های رنگی آن بیشترین اثربخشی را در تغییر رفتارهای شهرنشینان، از خشونت گرفته تا ترس و شادی به دنبال داشته است.

قرمز می‌تواند بسته به نوع و حجم خود به جذب مردم به یک فضا یا دور شدن آن‌ها از آن‌جا منجر شود و این در حالی است که رنگ نارنجی در یک مکان، همواره حس صمیمیت را میان مردم حاضر در آن‌جا افزایش می‌دهد و می‌تواند بالا بردن شادی ساکنان مناطقی با وجود بیشترین طیف این رنگ را در پی داشته باشد. معمارانی که از روانشناسی رنگ آگاه بوده‌اند، همواره کوشیده‌اند از رنگ زرد برای فضاهای داخلی مهدکودک‌ها و کتابخانه‌ها بهره بگیرند تا به افزایش حس دوستی میان کاربران و برانگیختن آن‌ها به انجام فعالیت‌های مداوم کمک کنند. از نظر روانشناسان، آبی مناسب‌ترین رنگ برای مکان‌هایی است که مردم مایل هستند اوقاتی آرامش‌بخش را در آن‌جا سپری و حس امنیت را تجربه کنند.

سفید رنگی با بیشترین کاربری در نماهای داخلی و بیرونی سازه‌ها به‌شمار می‌رود زیرا بر اساس ادعای بسیاری از روانشناسان، این رنگ نماد خلوص، آرامش و پاکی است و به همین دلیل، بیشترین محبوبیت را در میان معماران و مردم دارد.

رنگ‌ها به عنوان زبان بافت شهری

اگرچه اغلب معماران مدرن وجود رنگ‌ها را عاملی بسیار رضایت‌بخش در طراحی شهری می‌دانند، با این حال بسیاری نیز به توسعه یک زبان از طریق رنگ‌ها در بافت‌های شهری می‌پردازند تا از این طریق، هویتی متمایز برای شهرهای خود به وجود بیاورند. عواملی مانند نمادین بودن رنگ‌ها، افسانه‌های محلی و پیدا کردن راه‌حل‌هایی برای رفع مشکلات ظاهری شهری از مهم‌ترین انگیزه‌های بسیاری از معماران در انتخاب رنگ‌ها در محیط‌های شهری به‌شمار می‌رود.

به عنوان مثال، بورانو یکی از جزایر ونیز در ایتالیا محسوب می‌شود که از فضاهایی کاملاً رنگارنگ برخوردار است و البته فلسفه جالبی در مورد سازه‌های رنگی آن وجود دارد. مردم این جزیره هر دو سال یک‌بار خانه‌های خود را به رنگ‌های شاد رنگ‌آمیزی می‌کنند به این امید که اگر ماهیگیران آن‌ها در دریا گم شدند، از طریق خانه‌های رنگی مسیر بازگشت خود را بیابند.

ایزامال در مکزیک نمونه دیگری از شهرهای جهان است که از رنگ برای ایجاد زبان معماری در آن بهره گرفته شده است. این شهر در زمان‌های باستان، مرکزی برای عبادت خدای قوم سرخ‌پوست مایا و خدای خورشید بود که تفتیش عقاید اسپانیایی در قرن شانزدهم به ایجاد یک عبادتگاه بسیار بزرگ به رنگ زرد منجر شد و مردم در آن برای ادای احترام به تمدن مایا حضور پیدا می‌کردند. زمان زیادی نگذشت که ساکنان ایزامال برای ایجاد پیوند بیشتر میان خود و تمدن مایا به رنگ‌آمیزی نمای خانه‌ها و خیابان‌های اطراف خود به رنگ زرد پرداختند تا از این طریق، ریشه‌های مایا را محکم‌تر کنند.

انگیزه‌های زیست‌محیطی برای استفاده از رنگ‌ها در شهرها

تغییرات اقلیمی یکی از مهم‌ترین بحران‌های دنیای مدرن به حساب می‌آید که در پی افزایش دمای ناشی از فعالیت‌های انسانی و سایر عوامل مشابه به وجود آمده است. بدیهی است که رنگ‌های تیره به جذب نور خورشید منجر می‌شود و همین امر، اثرات جزایر گرمایی یا تغییرات آب‌وهوایی در شهرها را تشدید می‌کند. به همین دلیل، به تازگی بسیاری از معماران عزم خود را جزم کرده‌اند تا از رنگ‌های روشن در طراحی فضاهای عمومی و سازه‌ها بهره بگیرند و از این طریق، جذب اشعه‌های خورشید را به مناطق شهری به حداقل برسانند.

لاس پالماس منطقه‌ای در گرن کاناریا دومین جزیره پرجمعیت مجمع الجزایر قناری اسپانیا است که بام تمام سازه‌های آن به رنگ‌های شاد و مختلف رنگ‌آمیزی شده است. آبی، نارنجی، قرمز و سبز روشن بیش از سایر رنگ‌ها به چشم می‌خورد که این طیف رنگی به کاهش جذب خورشید در ساختمان‌ها کمک زیادی می‌کند و همین امر به سهم خود در خنک نگه داشتن فضاهای داخلی به‌ویژه در روزهای گرم تابستان بسیار اثربخش است.

ناحیه Khong Sam Wa در بانکوک تایلند، از دیگر مناطق رنگارنگ جهان به حساب می‌آید که مدیران برای کاهش دمای هوا بام تمام سازه‌های آن را به رنگ‌های روشن درآورده‌اند که این امر به استفاده کمتر از دستگاه‌های تهویه هوا منجر شده و به سهم خود، به‌حداقل رسیدن انتشار گازهای آلاینده را نیز در پی داشته است./منبع: ایمنا