گام‌هایی برای دستیابی به شهرهای شاد

محیط زندگی نقش بسزایی در سلامت فیزیکی و روانی هر فرد ایفا می‌کند حال آن‌که این نکته مهم در طراحی شهرهای امروزی به‌طور کامل یا اغلب نادیده گرفته شده است.

محیط زندگی هر فرد شکل‌دهنده عواطف، احساسات و سلامت فیزیکی او است اما کمتر پیش می‌آید که شهرها با در نظر گرفتن رفاه ساکنان خود طراحی شوند. جنبش روبه رشد متخصصان بهداشت، معماران و برنامه‌ریزان شهری در حال بررسی تأثیرات محیط‌های شهری بر انواع مشکلات سلامتی انسان‌ها است و به‌رغم ناتوانی فعلی در اعمال تغییرات، باعث شده است در دنیای امروز شهروندان بتوانند تقاضای زندگی در شهرهایی سبزتر، ایمن‌تر و تمیزتر را داشته باشند. دستیابی به این هدف نیازمند پیمودن گام‌به‌گام مسیری مشخص است که در ادامه با آن آشنا می‌شویم.

شهر دوستدار کودک

دوستدار کودک شدن شهرها به معنای محدود و محصور کردن آن‌ها در مناطقی کوچک نیست، بلکه به معنای ایجاد فضاهای امن و باز در سراسر منطقه است که کودکان بتوانند بر اساس نیازهای خود از آن‌ها بهره ببرند. جاده‌های شلوغ، آلودگی هوا و خیابان‌های پرپیچ‌وخم شهرها برای کودکان و نوجوانان خطرآفرین است. کودکان امروزی بسیار کمتر از والدینشان زمان خود را بیرون از خانه می‌گذرانند؛ چراکه شهرهای امروزی برای کودکان طراحی نشده است. تنها ساختن زمین بازی کافی نیست و باید اقداماتی پیاده‌سازی کرد که کودکان و نوجوانان به‌واسطه آن‌ها در شهر تحرک داشته باشند.

برای مثال، برنامه‌ریزان شهری «گنت» در شمال بلژیک، سنگفرش‌هایی با استفاده از مصالح قرمزرنگ ایجاد کرده‌اند که زمین‌های بازی، باشگاه‌های جوانان و مدارس را به هم متصل می‌کند. سیاست‌گذاران در همیلتون کانادا نیز در فرآیند طراحی شهری از مشارکت خود کودکان بهره بردند و با قرار دادن دوربین‌هایی در اختیار خردسالان از آن‌ها خواستند محل مورد علاقه خود برای بازی و چگونگی تغییر آن به بهترین نحو ممکن را ارائه دهند.

توجه به زنان

برنامه‌ریزی شهری معمولاً تحت سلطه مردان قرار دارد، پس عجیب نیست که شهرها برای زنان طراحی نشده باشد. در بریتانیا ۶۰ درصد از زنان در مکان‌های عمومی احساس ناامنی دارند و در شهرها ترس بیشتری را نسبت به روستاها تجربه می‌کنند. مطالعه‌ای در زمینه میزان استفاده از فضای شهری و حمل‌ونقل عمومی در وین نشان داد زمانی‌که مردان تنها بین محل کار و خانه خود تردد دارند، زنان مشغول رساندن بچه‌ها به مدرسه، خرید منزل، سر زدن به اقوام، کار کردن و استفاده از شیوه‌های ترکیبی پیاده‌روی و وسایل‌نقلیه عمومی برای جابه‌جایی در شهرها هستند. به‌این‌ترتیب وین پیاده‌روها را برای تردد راحت‌تر کالسکه‌ها گسترش داد، شبکه‌های حمل‌ونقل عمومی را توسعه بخشید و رمپ‌هایی برای عبور صندلی‌های چرخ‌دار نصب کرد. تورنتو نیز با راه‌اندازی سیستم «درخواست توقف» امکانی ایجاد کرد که زنان بتوانند در فضاهایی در نزدیکی خانه خود از اتوبوس پیاده شوند.

ذهن و ذات

مطالعات نشان می‌دهد که ساکنان شهرها به‌طور قابل‌توجهی در معرض خطر افسردگی، اضطراب و اسکیزوفرنی قرار دارند. سرعت بالای زندگی مدرن نقش بسزایی در بالا رفتن سطوح استرس و ناراحتی دارد، بااین‌حال فضاهای زندگی شهری نیز کم‌تأثیر نیست. بنابراین بعضی طراحان شهری برنامه‌ریزی‌های خود را بر اساس یکی از بخش‌های کلیدی اپیدمی سلامت روان یعنی “تنهایی” پایه‌گذاری می‌کنند.

ملبورن در این راستا به ادغام مهدکودک‌ها و خانه‌های سالمندان پرداخت تا افراد مسن فرصتی برای کمک به آموزش کودکان و احساس هدفمندی داشته باشند. دنور نیز با ایجاد غرفه‌های اعترافات عمومی این امکان را فراهم کرد که مردم در زمان حرکت در شهر سینه خود را از حرف‌های ناگفته خالی کنند.

جرم و جنایت طراحی‌شده

برنامه‌ریزان شهری بر این باورند که طراحی شهری می‌تواند عاملی برای تشویق یا پیشگیری از جرم و جنایت باشد. املاک ناامن فرصت‌هایی را برای سارقان فراهم می‌کند و گرافیتی و بافت فرسوده شهر باعث ایجاد فعالیت‌های مجرمانه می‌شود. برعکس، بهبود روشنایی خیابان‌ها یا حمل‌ونقل عمومی می‌تواند از انجام اعمال خلاف جلوگیری کند.

زندگی فعال

فعالیت بدنی برای شادی و رفاه انسان بسیار مهم و ضروری است، با این‌وجود بسیاری از شهرهای بزرگ شرایط لازم برای داشتن یک زندگی فعال را ندارد. سطح آلودگی هوا به میزان خطرناکی در سراسر جهان بالا است و فضای محدودی برای ورزش کردن در شهرها وجود دارد که این مشکلات باید با احداث هدفمند باشگاه‌های محله‌محور یا فضاهای پیاده‌روی پرنشاط حل شود.

پیوند مجدد شهرها با مناطق روستایی اطراف

شهرها و روستاها از یکدیگر جدا نیستند. شهرها برای تأمین مواد غذایی، نیروی کار، آب و دفع ضایعات به‌شدت به روستاهای اطراف خود وابسته‌اند. کیسومو در کنیا با ایجاد پلت‌فرمی متشکل از ایفاکنندگان نقش‌های کلیدی شهری-روستایی، شهر را با یک منطقه بزرگ‌تر در برنامه‌ریزی سیستم غذایی خود پیوند داد. این امر به تضمین عرضه مواد غذایی سالم، ایمن و مغذی کمک می‌کند و در عین حال دسترسی به بازار را برای کشاورزان روستایی و ایجاد شغل در سیستم غذایی افزایش می‌دهد.

بحث‌های بسیاری حول برنده یا بازنده بودن شهرها در دستیابی به اهداف توسعه پایدار (SDGs) وجود دارد و همین امر هدف فراگیر، ایمن و پایدار ساختن شهرها را بسیار حائز اهمیت می‌کند. برنامه غذایی شهری فائو به دولت‌ها و مؤسسات کمک می‌کند تا با از بین بردن شکاف روستایی-شهری، تفکر سیستم غذایی پایدار را ترویج دهد که موفقیت آن به تداوم پیشبرد نوآوری‌های شهری به روش‌های متفکرانه و پیشگامانه کمک می‌کند. تضمین سلامت شهروندان از این طریق می‌تواند نشاط اجتماعی افراد را نیز تأمین کند.

سبز شدن

سبز شدن فرایندی تجملاتی یا امتیازی برای کسب نیست، بلکه باید بخشی حیاتی از هر اکوسیستم شهری باشد. فضای سبز، علاوه بر افزایش زیبایی بصری به شهرها، رفتارهای پرخاشگرانه را در محله‌های خشونت‌خیز کاهش می‌دهد، هوای آلوده را پاک می‌کند و تماشای آن با بهبود احساس سلامتی همراه است. این روزها، برنامه‌ریزان شهری با در نظر گرفتن اهمیت غیرقابل انکار فضاهای سبز در تغییر چهره شهرها، سعی می‌کنند این مؤلفه را بیش از پیش در فضاهای عمومی و البته در خود ساختمان‌ها به کار ببرند. ترویج معماری بیوفیلیک یکی از رویکردهایی است که برای دوستدار محیط زیست کردن ساختمان‌ها محبوب شده است و باعث افزایش نشاط ساکنان می‌شود./منبع : ایمنا