عضو هیئت علمی دانشگاه تفرش با اشاره به ویژگی‌های سوخت مازوت، گفت: پیش از این نیز استفاده از مازوت مرسوم بوده و شاهد چنین آلودگی نبودیم بنابراین به نظر نمی‌رسد مازوت منشا آلودگی هوای این روزها باشد.
آرین یونسی ، اظهار کرد: مازوت یکی از برش‌های نفتی است که از نفت خام به دست می‌آید، در برش‌بندی نفت خام آن را تقطیر و برش‌های مختلف را از آن جدا می‌کنند؛ سپس برشی که در دمای بیش از ۳۵۰ تا ۳۶۰ درجه است را به عنوان باقیمانده از نفت جدا می‌کنند، این ماده ویسکوزیته و گرانروی بسیار بالایی حتی بیشتر از عسل دارد. انواع و اقسام هیدرو کربن‌ها نیز در آن وجود دارد.
وی افزود: برش‌های نفتی هر کدام مخلوطی از هیدروکربن‌های مختلف است و مازوت نیز به همین گونه است. بنابراین صمغ‌ها، آسفالتن‌ها، کربن‌ها، ترکیبات آلی عناصر فلزات واسطه همچون وانادیوم و نیکل در آن وجود دارد، بزرگترین مشکل مازوت چسبندگی و مقدار گوگرد آن است که در مازوت به وفور وجود دارد.
عضو هیئت علمی دانشگاه تفرش گفت: از طرفی یک سوم نفت خام ایران به مازوت تبدیل می‌شود و مقدار این ماده بسیار زیاد است، برای نگهداری مازوت نیازمند انبارهای خاصی هستیم که در آن گرمکن‌هایی وجود دارد. این گرمکن ها مسئولیت حفظ سیاست مازوت را بر عهده دارند. دمای انعقاد مازوت بسته به نوع آن از ۱۰ تا ۴۰ درجه است، یعنی در دمای ۴۰ درجه مازوت سفت شده و سیالیت خود را از دست می‌دهد.
یونسی افزود: یک سوم تولید نفت روزانه کشور ما به این ماده که هیدورکربن‌های بسیار سنگینی دارد تبدیل می‌شود. پیش از این، مازوت به سوخت کشتی و ماشین‌های سنگین همچون کوره‌های بزرگ بخار تبدیل می‌شد، نیروگاه‌ها نیز می‌توانند از این سوخت استفاده کنند.
وی ادامه داد: سازمان محیط زیست جهانی با توجه به اینکه این ماده اگر کامل بسوزد موجب تولید مقدار زیادی کربن دی اکسید می‌شود، که این موضوع موجب گرمایش زمین می‌شود، استفاده از آن را ممنوع کرد. البته ابتدا کشتی‌ها در برخی اقیانوس‌ها مجاز به استفاده از این ماده بودند، زیرا با توجه به حجم زیاد قیمت مناسبی داشته و تولید آن برای پالایشگر و مصرف کننده به صرفه است.
عضو هیئت علمی دانشگاه تفرش گفت: سازمان محیط زیست جهانی در نهایت استفاده از مازوت را به طور کلی ممنوع کرد و پلیس‌های دریایی نیز اگر متوجه شوند کشتی از مازوت استفاده می‌کنند آن را توقیف کرده و جریمه سنگینی برای آن تعیین می‌کنند، این اتفاق مدتی پیش برای یک کشتی کره جنوبی در آب‌های کشور ما افتاد که اکنون این کشور موظف به پرداخت جریمه شده است.
مازوت چه مشکلی در سوخت اولیه ایجاد می‌کند؟
یونسی افزود: هیدروکربن‌ها اگر کامل بسوزند دی اکسید کربن و آب تولید می‌کنند، اما کوره‌ای که بتواند تمام هیدروکربن را بسوزاند باید دمای بالایی داشته باشد، این دمای بالا معمولاً تأمین نمی‌شود، به عنوان نمونه کوره‌هایی که نیروگاه‌ها دارند توانایی تأمین چنین دمایی را ندارد؛ بنابراین مازوت کاملاً سوخته نشده و مشکل از همین جا آغاز می‌شود. در نتیجه بخشی از مازوت به صورت نسوخته از مشعل کوره خارج می‌شود که همان «ذرات معلق» است.
وی ادامه داد: بخشی از آن نیز که شامل گوگرد است به ترکیباتی از گوگرد و اکسیژن تبدیل شده که با رطوبت هوا واکنش داده و اسید سولفوریک قوی ایجاد می‌کند، این ماده به همراه باران به زمین ریخته می‌شود که همان «باران‌های اسیدی» است.
عضو هیئت علمی دانشگاه تفرش گفت: باران‌های اسیدی، PH قلیایی اسیدی خاک آن منطقه را تغییر می‌دهد. گیاهان در هر منطقه‌ای به PH قلیایی اسیدی خاصی عادت کرده‌اند و زمانی که این فاکتور تغییر کند، رشد گیاهان و پوشش گیاهی از بین می‌رود و در پی آن حیوانات و جانداران کوچکی که از گیاهان تغذیه می‌کردند از بین رفته و در ادامه جانداران بزرگ‌تر نیز از بین خواهند رفت؛ در نتیجه می‌توان گفت یک فاجعه زیست محیطی به وجود می‌آید.
یونسی افزود: زمانی که ترکیبات گوگرددار مازوت سوخته شده و بالای سطح شهرها قرار بگیرد، انسان‌هایی که این مواد را تنفس می‌کنند، در ریه‌هایشان تشکیل اسید سولفوریک می‌دهد و موجب زخم ریه و در نهایت سرطان می‌شود.
وی ادامه داد: همچنین وجود این مواد در هوایی که تنفس می‌کنیم باعث تجمع آروماتیک‌ها در خون می‌شود که بیشتر این مواد سرطان‌زا شناخته شده و می‌توانند موجب مشکلات زیادی در بدن شوند. استفاده از مازوت در نیروگاه‌ها به صرفه تر از گاز است زیرا هم ارزان‌تر است و هم انرژی بیشتری تولید می‌کند، اما از آنجایی که اسید سولفوریک در خروجی دودکش‌ها تولید می‌شود، موجب خوردگی بخشی از تجهیزات خروجی دودکش‌ها می‌شود که هزینه تأمین و نگهداری آن استفاده از مازوت را زیر سوال میبرد.
عضو هیئت علمی دانشگاه تفرش گفت: در زمان سوختن ترکیبات آلی حاوی عناصر واسطه این فلزات می‌مانند زیرا دمای واکنش به اندازه‌ای نیست که این فلزات را به مایع یا گاز تبدیل کند، بنابراین می‌تواند منبعی برای تولید این فلزات باشد، البته لازم است این ماده از کوره خارج و استحصال شود که مدتی است دانشمندان ایرانی به فناوری آن دست یافته‌اند و مشکلی در این زمینه وجود ندارد.
به نظر نمی‌رسد آلودگی که در شهرهای بزرگ داریم به مازوت مربوط باشد
یونسی اظهار کرد: حجم آلودگی هوای این روزها تفاوت فاحشی با میزان آلودگی که یک نیروگاه می‌تواند ایجاد کند دارد. حتی اگر مازوت در نیروگاه‌ها استفاده شود آلودگی ایجاد شده به میزانی که اکنون مشاهده می‌کنیم نیست. اینکه در زمستان از مازوت استفاده شود موضوعی است که از گذشته مرسوم بوده است، زیرا در زمستان مصرف گاز افزایش می‌یابد و امکاناتی برای خیره کردن گاز در اختیار نداریم بنابراین نمی‌توانیم اضافه برداشت داشته باشیم و مقدار گازی که پالایش می‌کنیم نمی‌تواند تقاضای مصرف کنندگان را تأمین کند.
وی افزود: در این زمان استفاده از گاز برای تولیدکننده‌ها ممنوع می‌شود و آنها مجبورند از مازوت استفاده کنند. پیش از این همه تولیدکننده‌ها از مازوت استفاده می‌کردند، اما چنین آلودگی و آلایندگی در شهرها ایجاد نمی‌شد.
عضو هیئت علمی دانشگاه تفرش گفت: زمانی آلودگی هوا را به خودروهای شخصی نسبت می‌داند، اما آلودگی ایجاد شده توسط خودروها نیز آنقدرها زیاد نیست، به عنوان نمونه در نوروز سال ۹۹ با وجود محدودیت‌هایی که برای رفت و آمد ایجاد شده بود و هیچ خودرویی در تهران تردد نمی‌کرد، هوا بسیار ناسالم بود.
یونسی افزود: فناوری‌های متفاوتی در جهان وجود دارد که گازهای خروجی از کوره را تصفیه می‌کنند، گوگرد را از آن جدا می‌کنند و یا تبدیل به گوگرد عنصری و یا اسید سولفوریک می‌کنند. در صنایع ایران معمولاً دی اکسید گوگرد ابتدا به اسید سولفوریک تبدیل و سپس با یک محلول آمینی شست و شو داده می‌شود تا بتوان آن را به گوگرد عنصری تبدیل کرد.
وی ادامه داد: همچنین فیلترهایی بر سر دودکش گذاشته می‌شود که از خروج این ذرات معلق جلوگیری می‌کند. بسیاری از شرکت‌های کوچک اکنون این کار را کرده‌اند و از این فناوری استفاده می‌کنند. هر شرکتی که بخواهد این کار را انجام دهد می‌تواند به شرکت‌های دانش بنیانی که این فناوری را در اختیار دارند درخواست داده و حتی از برخی تخفیف‌ها نیز برخوردار شوند و هرگونه پیگیری قضائی آلایندگی برای این شرکت‌ها حذف می‌شود./منبع : ایمنا
