وضعیت آلودگی هوای اصفهان این روزها درحالی بدترین شرایط نسبت به سال‌های گذشته را تجربه می‌کند که همه‌گیری کرونا و کاهش ترددها و محدودیت‌های ترافیکی، واقعیت‌های جدیدی از آلودگی هوای اصفهان را نمایان کرده و انگشت اتهام را از منابع آلاینده متحرک یعنی خودروها به سمت منابع ثابت یعنی صنایع برده است.
حشمت‌الله انتخابی، دبیر شورای هماهنگی سازمان‌های غیردولتی محیط زیستی استان اصفهان ، با تأکید بر اینکه وضعیت آلودگی هوای اصفهان بسیار نگران‌کننده است، اظهار کرد: چیزی که مردم و فعالان محیط زیست اصفهان را نگران کرده این است که در این شرایط اسفناکِ آلودگی هوای اصفهان، زمزمه‌هایی نیز از احتمال مصرف سوخت مازوت در نیروگاه های اصفهان به گوش می‌رسد.
وی افزود: می‌توان گفت طی ۹ ماه گذشتۀ امسال، اصفهان بدترین وضعیت آلودگی هوا را نسبت به سال های گذشته داشته است و این موضوع تهدید جدی برای سلامت شهروندان و محیط زیست اصفهان است.
این کنشگر محیط زیست با اشاره به اینکه در سال ۹۷ اصفهان ۳۶ روز هوای پاک داشت و سال ۹۸ تعداد روزهای هوای پاک اصفهان ۱۸ روز یعنی نصف روزهای سال ۹۷ بود، گفت: متأسفانه امسال فقط ۲ یا ۴ روز هوای پاک داشته‌ایم که عمق فاجعه وضعیت هوای اصفهان را نشان می‌دهد.
وی با طرح این سؤال که باید ببینیم طی این مدت چه کرده‌ایم که نه تنها وضعیت هوای اصفهان بهتر نشده که بدتر هم شده است، افزود: وضعیت موجود نشان می‌دهد نه قانون هوای پاک اجرا شده و نه سازمان‌های مسؤول و دستگاه های اجرایی و قضایی به وظایف خود به خوبی عمل کرده‌اند.
این فعال محیط زیست یادآور شد: به استناد قانون هوای پاک که در ۲۵ تیرماه سال ۹۶ تصویب شده مقامات اجرایی و مراجع قضایی باید نسبت به احقاق حق مردم بر هوای پاک اقدام کنند و در این راستا وظیفۀ قانونی دارند، این درحالی است که انجام ندادن وظیفه و کوتاهی در این مورد هم تخلف محسوب شده و قابل پیگیری است.
وی با بیان اینکه طی چند سال اخیر علاوه بر اینکه تعداد روزهای هوای پاک کم شده، میزان آلودگی هوا هم سال به سال بیشتر شده است، توضیح داد: میانگین شاخص آلودگی هوای اصفهان در سال گذشته بین ۱۶۸ تا ۱۹۲ بود، البته در برخی لحظات به عددهای بالای ۴۰۰ هم رسید. اما این عدد میانگین یک روز بود، درحالی که امسال شاخص آلودگی هوا به میانگین ۲۰۶ رسیده و در برخی نقاط و برخی ساعات به بالای ۵۰۰ هم رسیده است که وضعیت بسیار خطرناک است.
اصفهان در جایگاه آلوده‌ترین کلانشهر کشور
انتخابی با بیان اینکه این شاخص باید ملاک سنجش وضعیت آلودگی هوای اصفهان و مورد توجه مسؤولان امر باشد، گفت: متاسفانه نزدیک به ۲۰ روز شاخص آلودگی هوا بالای ۱۹۰ را داشته‌ایم و این وضعیت باعث شده اصفهان نه تنها در جایگاه آلوده‌ترین کلانشهر کشور قرار گیرد، بلکه تعداد روزهای هوای ناسالم از مجموع روزهای ۵ کلانشهر دیگر یعنی تهران، اراک، مشهد، تبریز و شیراز بالاتر باشد!
دبیر شورای هماهنگی سازمان‌های غیردولتی محیط زیستی استان اصفهان ادامه داد: آنچه عجیب است اینکه در ۹ ماهه امسال به دلیل تعطیلی مراکز آموزشی از مهدکودک و پیش‌دبستانی گرفته تا مدارس و مراکز آموزش عالی، تردد خودروها در سطح کلانشهر اصفهان بسیار کمتر شده است، چیزی که همیشه انگشت اشاره به عنوان متهم اصلی آلودگی هوای اصفهان به سویش بود و تلاش می شد آلودگی هوا را به گردن شهروندان به خاطر تردد در سطح شهر بیندازند.
وی یادآور شد: چندی پیش آقای مهندس غلامی معاون عمرانی استاندار اصفهان اعلام کردند به خاطر محدودیت‌های ترافیکی همه‌گیری کرونا، میزان تردد ورودی به استان ۴۷درصد و تردد درون‌شهری ۳۰ درصد کاهش داشته است، ضمن اینکه به‌خاطر تعطیلی مراکز آموزشی میزان تردد در بسیاری از زمانها کمتر از نصف سال گذشته بوده، اما با وجود این در بسیاری از روزها وضعیت هوای ناسالم برای عموم بوده است، به نظر می‌رسد در خصوص وضعیت هوای اصفهان یا مسامحه می شود و یا ارادۀ جدی برای پیشگیری از این وضعیت وجود ندارد.
سلامت مردم و مخازن مازوت مازاد بر مصرف
این نویسنده و فعال محیط زیست با اشاره به اینکه رئیس سازمان حفاظت محیط زیست اخیراً اعلام کرده به علت مازوت مازادی که در کشور داریم و کمبود گاز، بسیاری از صنایع از جمله نیروگاه ها مجبور به مصرف مازوت هستند، گفت: آنچه اهمیت دارد سلامت انسانها است و مازوت مازاد نباید تعیین‌کننده و ملاک تصمیم‌گیری برای سلامت مردم باشد.
وی همچنین با بیان اینکه مازوتی که در کشور تولید می شود به مراتب آلایندگی بیشتری از مازوت تولیدی کشورهای دیگر دارد، توضیح داد: حدود یک چهارم تولید پالایشگاههای کشور مازوت است که قبلاً بخشی از آن صادر می‌شد، ولی امسال به دلیل محدودیت مصرف مازوت‌های آلاینده برای کشتی‌ها، خرید مازوت ایران کمتر و در نتیجه مخازن مازوت پر شده است. همۀ اینها نشان می‌دهد در سال های گذشته بر روی فناوری پالایشگاه ها خوب کار نکرده‌ایم تا میزان آلایندگی مازوت‌ها کاهش یابد و حداقل بتوان در نیروگاههای خارج از مراکز شهرها از این مازوت استفاده کرد، البته نه نیروگاههایی مثل اصفهان که در حریم شهر است.
انتخابی با اشاره به انتشار بوی بد در تهران در سال گذشته و منشأیابی آن و پیدا شدن متهم اصلی که مصرف مازوت در صنایع در جنوب شهر ری بود، گفت: در حال حاضر نیز این نگرانی وجود دارد که مازوت در بسیاری از صنایع اصفهان مصرف می‌شود، اگرچه می‌دانیم که سوخت مازوت در نیروگاه شهید منتظری از سال ۹۳ با اقدام مؤثر دادستان پلمب شده، اما همچنان بسیاری از صنایع کوچک و بزرگ از مازوت استفاده می‌کنند.
دبیر شورای هماهنگی سازمان‌های غیردولتی محیط زیستی استان خاطرنشان کرد: تا آنجایی که می‌دانیم و بنا به اظهار آقای استاندار و تصریح مدیرکل ستاد مدیریت بحران استانداری، در حال حاضر مشعل‌های مازوت‌سوز نیروگاههای اصفهان و شهید منتظری، علی‌رغم فشارهای همه‌جانبهٔ درون و برون استان، پلمب است. امیدواریم با نظارت مدیریت استان و دستگاه قضایی این پلمب شکسته نشود و از اضافه شدن بیش از هزار و ۷۰۰ تُن انواع آلاینده‌های سمی و خطرناک در هر شبانه روز پیشگیری شود.
متهم اصلی را پیدا کنید
وی با اشاره به اینکه امسال و به‌ویژه در فصل سرما بسیاری از شهرهای اطراف اصفهان مثل خمینی‌شهر، نجف‌آباد، لنجان، مبارکه و سجزی نیز روزهای آلوده‌ای داشته‌اند، گفت: به طور قطع سهم عمدۀ آلودگی مربوط به منابع ثابت آلاینده و صنایع بوده است، البته وظیفه ما تعیین مراکز آلاینده هوا نیست و این مسؤولیت به عهدۀ دستگاههای متولی پایش آلودگی استان است که باید پایش و پیگیری جدی‌تری بکند.
این فعال حوزۀ محیط زیست با بیان اینکه حتی در روزی که هفتۀ پیش اصفهان به دلیل وضعیت آلودگی هوا تعطیل شد، فعالیت صنایع تعطیل نشد، تصریح کرد: میزان آلودگی هوا نیز تا ظهر آن روز تغییری نداشت و بعد از آن به خاطر وزش باد، هوا برای ساعاتی سالم شد.
وی خاطرنشان کرد: نمی‌گویم تعطیلی‌ها و کاهش تردد خودروها تأثیری در کاهش آلودگی هوا ندارد بلکه در چنین شرایطی عدم حضور مردم به ویژه کودکان و بزرگسالان در مراکز پرتردد لازم است. ولی اگر شاخص های کیفیت هوا تا ظهر همان روز عدد ۱۵۰ را نشان داد، یعنی عامل اصلی آلودگی هوا تردد خودروها نیست، ضمن اینکه تعطیلی مراکز آموزشی و محدودیت‌های کرونایی را هم داریم که باعث شده خود به خود ترافیک شهر کمتر باشد و در غیر این صورت وضعیت به مراتب بدتری داشتیم.
انتخابی اضافه کرد: مدتهاست کاهش تردد در سطح شهر و محدودیت ترافیکی شبانه به خاطر همه گیری کرونا را در اصفهان داریم، اما همچنان وضعیت آلودگی هوا اسفناک است؛ این نشان می‌دهد آلاینده‌های ثابت متهم اصلی آلودگی هوای اصفهان هستند و نه آلاینده‌های متحرک، بنابراین باید به دنبال عامل اصلی آلودگی هوا بود تا اقدامات و برخوردهای لازم صورت گیرد.
بودجه سازمان محیط زیست برای پالایش و کاهش آلودگی کلانشهرها کافی نیست
این فعال محیط زیست با اشاره به اینکه تقریباً اوایل مهرماه امسال شورای هماهنگی تشکل‌های محیط زیستی نامه‌ای به مجمع نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی نوشت و در آن نامه اعتراض خود را نسبت به طرح حذف صندوق ملی محیط زیست از عوارض آلایندگی اعلام کرد، گفت: طی آن نامه اعلام کردیم بودجه سازمان محیط زیست برای پالایش و کاهش آلودگی هوای کلانشهرها کافی نیست، این درحالی است که اختصاص بخشی از عوارض آلایندگی به صندوق ملی حفاظت محیط زیست کمک می‌کند طرح‌های پژوهشی و پایشی انجام شود، ولی متأسفانه بعضی از نمایندگان به این موضوع توجه نداشتند.
وی با تأکید بر اینکه الان زمان آن است که نمایندگان مجلس یک بار دیگر به سهم صندوق محلی محیط زیست از عوارض آلایندگی توجه کنند، توضیح داد: آلودگی هوا مسأله کوچکی نیست، بلکه مربوط به سلامت مردم است و نمایندگان باید بیش از هر چیز نسبت به سلامت مردم احساس مسؤولیت کنند. از آن جمله توجه به سهم صندوق ملی محیط زیست از عوارض آلایندگی است که کمک حداقلی برای بهبود وضعیت موجود در سطح کلان است و با توجه به اینکه وظیفۀ ذاتی نمایندگان صیانت از سلامت مردم است بنابراین بازنگری در این طرح از طرف نمایندگان مردم الزامی است.
دبیر شورای هماهنگی سازمان‌های غیردولتی محیط زیستی استان با تصریح براینکه تا زمانی که مردم مطالبه برای بهبود وضعیت آلودگی هوا نداشته باشند، صنایع آلاینده و مسؤولان به فکر نمی‌افتند، تأکید کرد: این خواست مردم است که از سوی مسؤولان و نمایندگان مردم پیگیری شده و تبدیل به قانون می‌شود.
وی در خاتمه در مورد دو پژوهش و مطالعه انجام شده پیرامون آلودگی هوای اصفهان، گفت: اشکالی که داریم این است که این پژوهش‌ها انتشار عمومی پیدا نکرده، ممکن است در جای محدودی منتشر شده باشد، اما باید در معرض افکار عمومی قرار می‌گرفت و صاحب‌نظران و کارشناسان در رابطه با آن اظهار نظر می‌کردند، چرا که وقتی این همه زحمت کشیده شده باید مورد بهره‌برداری قرار گیرد.
انتخابی با بیان اینکه من هنوز متن کامل و یا حتی چکیدۀ این پژوهش‌ها را ندیده‌ام و فقط اشاراتی که به آن شده را دیده و شنیده‌ام، گفت: هر پژوهش و مطالعه‌ای باید مورد بهره‌برداری اهل فن قرار گیرد نه اینکه برای بایگانی و گوشۀ کتابخانه باشد وگرنه چرا باید این همه هزینه و زمان صرف انجام آن شود. در نهایت همه باید نسبت به مسائل حیاتی سلامت مردم دقت و حساسیت لازم را داشته باشیم و به عنوان یک مطالبه جدی دنبال کنیم.
انتخابی خواستار تدوین برنامه‌های کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت برای مقابله با آلودگی هوای اصفهان شد و گفت: در بلندمدت نه تنها باید به دنبال تخصیص عوارض آلودگی به صندوق محیط زیست باشیم تا صرف کاهش و پایش آلودگی هوا شود بلکه اقدامات عاجل پیشگیرانه لازم است. در عین حال گفتنی است که هشدار در خصوص زیان مصرف مازوت از سوی تشکل‌های دیگر زیست محیطی اصفهان از جمله جمعیت پیام سبز و مجمع ملی احیای دایمی زاینده‌رود نیز مورد تأکید و به نوعی مطالبه عموم است.
وی با تأکید براینکه همه مردم و مسؤولان باید برای مقابله با آلودگی هوا احساس مسؤولیت کنند. گفت: وظیفۀ رسانه‌ها این است که در این شرایط افکار عمومی را نسبت به موضوع آلودگی هوا جلب کنند تا حس مسؤولیت اجتماعی تقویت شود. بدون شک این پیگیری‌ها لازم و مؤثر است./منبع : ایسنا به قول مولانا:
تا نگرید ابر کی خندد چمن تا نگرید طفل کی جوشد لبن
