رئیس کمیته محیط زیست شورای شهر تهران از تخریب دستکاری یک سوم کوه بی‌بی‌شهربانو به خاطر برداشت معادن خبر داد.
سید آرش حسینی میلانی در دویست و پنجاه و پنجمین جلسه علنی شورای اسلامی شهر تهران در نطق پیش از دستور خود گفت: ۱۱ دسامبر (۲۱ آذر امسال) روز جهانی کوهستان بود و این مناسبت فرصت خوبی است تا به موضوع بسیار مهم حفاظت کوهستانهای تهران توجه کنیم. در شرایطی که محیط‌زیست تهران وضعیت سختی را تجربه کرده و به سختی نفس می‌کشد، کوه‌های مجاور تهران به آخرین سنگرهای طبیعت شهری تبدیل شده‌اند و در افزایش توان طبیعی شهر، کمک به پالایش هوا، تامین آب شرب، افزایش تنوع زیستی و در یک کلام، زیست‌پذیرتر کردن شهری چون تهران نقش مهم و بسزایی دارند.
وی افزود: کوهستان‌ها علاوه بر آنکه یک اندوختگاه کم‌مانند تنوع زیستی هستند، فرصت دستیابی به طبیعت و رسیدن به آرامش و فراغت برای انسانی که دربند فضاهای بتنی و گرفتارِ خودرو و و انواع ماشین شده و برایش چشم‌اندازهای طبیعی کم‌وبیش دست‌نیافتنی و دیریاب است را می‌دهد که نعمت بزرگ و بی‌بدیلی برای کلانشهر تهران است. کشیده شدن جاده تا نزدیک قله، توسعه تله‌کابین و پیست‌های اسکی، راه دادنِ وسایل موتوری به ارتفاعات و انواع ساخت‌وسازها، می‌روند که این آخرین پناه را هم از ما بگیرند.
وی ادامه داد: مسئله تخریب کوهستانهای مجاور تهران که به شکل کوه‌خواری‌هایی به اسم گردشگری و توسعه اما به کام رانت‌خواران انجام شده، به گونه‌ای است که ما برای تأمین آب شرب شهروندان، حفظ میراث طبیعی، تاریخی و هویتی و همچنین صیانت و ماندگاری از فضاهای سبز شهری و تنوع زیستی چاره‌ای جز جراحی‌های بزرگ نداریم تا بتوانیم ضمن کنترل وضعیت، به تثبیت حداقل‌های موجود بپردازیم. از ۳۹ هزار هکتار وسعت جنوبی کوهستان توچال نزدیک به هشت درصد توسط فعالیت‌های مختلف انسان‌ساخت، تغییر کاربری یافته است. تنها طی ۵۰ سال گذشته بیش از ۱۲۶ هکتار از اراضی بالای ۱۸۰۰ متر در محدوده توچال به بافت شهری تغییر یافته‌اند. هرچند که در سال‌های اخیر با کنترل بیشتر اداره کل حریم شهرداری، تخلفات ساخت و ساز به طور محسوسی کاهش یافته اما با این وجود، هنوز لکه‌های معدنی در این محدوده قابلیت فعال شدن دارند و اندک بافت روستایی ارزشمند به شدت در معرض شهرسازی قرار دارد. کوهستان شمیران ۴۵۰ گونه گیاهی دارد که ۲۱۲ گونه آن در ارتفاعات بالای سه هزار متر می‌روید. از میان آنها ۱۱۳ گونه انحصاری محیط‌های کوهستانی (آلپاین) هستند و سه گونه صرفا در ارتفاعات توچال وجود دارد.
وی اضافه کرد: با توجه به تخریب رویشگاه‌های گیاهان کوهپایه‌های تهران، توچال اهمیت بسیار زیادی در حفظ تنوع زیستی و میراث طبیعی تهران دارد و به مثابه بانک ژن یا ذخیره بذری برای گیاهان بومی شهر محسوب می‌شود. همچنین در کوهستان توچال چند توده شبه‌جنگلی یا بیشه‌ای بسیار ارزشمند وجود دارد و شایسته حفاظت ویژه است. ایجاد کمربند سبز در دامنه‌های جنوبی البرز در بیش از سه دهه توسط شهرداری و اداره کل منابع طبیعی پیگیری شده است. براساس آمار دریافتی از سازمان بوستان‌ها مجموع مساحت جنگلکاری شده از سال ۱۳۷۰ تا ۱۳۹۸ بالغ بر ۱۵ هزار و ۲۳ هکتار بوده است.
وی تصریح کرد: با وجود تدابیر حفاظتی در مورد توچال، سال گذشته شاهد بهره‌برداری معدن سنگ سبز در دامنه‌های توچال بودیم که فعالیت آن براساس تذکری که در شورا در این باره دادم، متوقف شد. در کوه بی‌بی شهربانو نیز تصاویر ماهواره‌ای حاکی از تخریب و دستکاری یک سوم کوهستان به خاطر برداشت معادن است و معلوم نیست تا افق ۳۰ سال آینده چه چیزی از این کوه ارزشمند باقی خواهد ماند. مجموع هزینه‌های احداث جنگل‌کاری‌های مصنوعی از سال ۱۳۷۴ تا ۱۳۹۸ به قیمت ثابت سال ۱۳۹۸ معادل ۲۹۵ میلیارد تومان بوده است.
وی با بیان اینکه در محدوده توچال جنوبی بیش از ۳۸۴۱ هکتار باغ و فضای سبز مشجر وجود دارد که نقش بسیار کلیدی در تلطیف نسیم روزانه کوهستان و جذب گردشگران دارد، خاطرنشان کرد: این مساحت در مقایسه با ۵۹۴۹ هکتار بوستان‌های شهری و ۱۶۵۰ هکتار از باغات باقی مانده قابل مقایسه است. متاسفانه پایش این فضای سبز بسیار مهم از نظرها دور مانده و بیم آن می‌رود با درخت‌زدایی خزنده، این سیستم پشتیبان حیات را نیز چون بیشتر باغات شهر از دست بدهیم.
وی تاکید کرد:براساس آمار دریافتی از سازمان آتش‌نشانی مجموعا ۱۲۷ حریق در سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۸ در منطقه کوهستانی اطفا شده است که بیشترین تعداد یعنی ۳۷ مورد مربوط به سال ۱۳۹۸ است. آمار مذکور صرفا شامل مناطق قابل دسترس توسط آتش‌نشانی بوده است و آمار کاملی درباره کل محدوده کوهستانی وجود ندارد. بررسی‌های اخیر اداره کل آبخیزداری تهران حاکی از آن است که طی یک دهه آتی بارش‌های رگباری سیلابی بین ۳۰ تا ۵۰ میلی‌متر بر ساعت محتمل خواهد بود با توجه به زمان تمرکزکمتر از ۵۰ دقیقه برای رسیدن سیل به شهر، ظرفیت انتقال روان آب‌های سطحی شهر تهران زیر فشار جدی قرار داشته و لازم است ظرفیت نفوذپذیری حوضه‌های آبخیز در کوهستانهای تهران حفظ و ارتقا یابد.
این عضو شورای شهر تهران با بیان اینکه در محدوده توچال به طور میانگین بین سه تا چهار تُن زباله مخلوط توسط پیمانکاران خدمات شهری جمع‌آوری می‌شود که ۵۱ درصد آن مربوط به دربند است، ابراز کرد: ناحیه کوهستان شهرداری منطقه یک با صرف یک و نیم میلیارد تومان در سال خدمات متعددی از قبیل کنترل حریم و برخورد با متخلفان، مرمت و نگهداری ایستگاه‌های امداد و نجات و اطلاع‌رسانی به گروه‌های مختلف را ارائه می‌دهد. باید بپذیریم که تهران برای زیست‌پذیر بودن متکی کوهستانهای مجاور خود است؛ همین کوهستان‌ها آسیب‌پذیر در برابر تغییر اقلیم و الگوی رفتاری سازمان‌ها و دستگاه‌ها و همچنین شهروندان در عرصه مصرف، گردشگری و اقتصاد ناسالم ساخت‌وساز هستند.
وی با اشاره به الزام شهرداری برای ثبت ملی میراث طبیعی توچال از سوی شورای شهر گفت: در پاسخ به این معضلات، به طور معمول بسته‌ای از سیاست‌ها و راهکارهای فنی – محیط‌زیستی ارائه می‌شود که شورای شهر در خرداد ماه امسال، با تصویب طرح الزام شهرداری تهران به پیگیری ثبت ملی میراث طبیعی توچال گامی کوچک اما مهم را در این عرصه برداشت. اگرچه به علت شرایط نامساعد اقتصاد کنونی تحرکات جدی در هجوم به پهنه‌های ذخیره‌گاهی کوهستان مشاهده نمی‌شود اما روند تحولات گذشته اثبات کرده که خطر در کمین است و متاسفانه سازوکارهای فعلی در مدیریت حریم مناطق کوهستانی پایتخت هنوز به انسجام، یکپارچگی و بازدارندگی قانونی کافی دست نیافته است.
وی یکی از زمینه‌های آسیب‌پذیری کوهستان را نبود آمار واقعی و کافی از میزان استفاده گردشگران از پهنه‌های تفرجی توچال برشمرد افزود: عملا چشم‌انداز روشنی برای تعیین آستانه تحمل عرصه‌های کوهستانی وجود ندارد. از سوی دیگر، فقدان برنامه مشترک مدیریت کوهستان توچال هم‌اکنون به شدت محسوس است و سندها و برنامه‌های مختلف فعلی با دیدگاه‌های بخشی‌نگر خود راهگشای مواجهه با مسایل و تهدیدات پیش رو نیست. زمان آن فرارسیده که شهرداری تهران اقدام اساسی جهت طراحی و استقرار یک ساختار هماهنگ‌کننده و اقدام مشترک را در دستورکار قرار دهد و با بهره‌گیری از ظرفیت‌های تمامی ذی‌مدخلان به ویژه انجمن‌های کوهستان و تشکل‌های مردم‌نهاد، برنامه‌ای اولویت‌محور با رویکرد اکولوژیکی را تهیه و به اجرا درآورد.
حسینی میلانی یکی از خلاءهای مهم محیط‌زیستی در کشور را فقدان گزارش‌های ملی در مورد کوه‌های مهم خواند و ادامه داد: با توجه به رشد روزافزون تغییرات اقلیمی و کاهش تنوع‌زیستی در عرصه جهانی، گزارش‌های کوهستان از اهمیت زیادی برخوردار هستند و به همین خاطر، کمیته محیط‌زیست شورا درصدد تهیه این گزارش در مورد رشته‌کوه توچال به عنوان محیط کوهستانی مشرف به تهران است. بیش از ۳۰ حریق در کوه‌های اطراف تهران در شش ماهه اول سال ۹۹ رخ داده است که در برخی موارد، امکان خاموش کردن این حریق‌ها ممکن نشده است. تاکید شورای شهر، تجهیز آتش‌نشانی به امکانات اطفا در ارتفاعات و همکاری و استفاده از ظرفیت وزارت دفاع برای استفاده از هلیکوپتر جهت خاموش کردن آتش‌سوزی‌ها است. متاسفانه بودجه مقابله با حریق‌های کوهستانی اندک است و همین مسئله، ضروری می‌سازد برای حفاظت از کوهستان‌ها، شهرداری‌ها نقش جدی‌تری برای مقابله با حریق‌های کوهستانی ایفا کنند.
وی با یادآوری نقش شورایاری‌ها در حفاظت از کوهستان گفت: شورایاران به عنوان منتخبان مردم محلات و سازمان‌های فعال مردم‌نهاد به عنوان دو پیشران مدیریت شهری، در این عرصه می‌توانند نقش جدی در گفت‌وگوهای اجتماعی، مشارکت‌های شهروندی و آموزش‌های مردمی داشته باشند و پیشگام در طرح حفاظت مدنی در برابر دست‌اندازی کوه‌خواران و صیانت از سرمایه‌های ارزشمند شهری باشند. رشد فناوری‌های ارتباطاتی و گردش اطلاعات در دنیای کنونی به شکلی است که امکان مخفی کردن هیچ چیزی وجود ندارد. اگر ما در مورد میزان حریق‌ها در کوهستان‌ها آماری منتشر نکنیم، نهادهای بین‌المللی که این مسائل را دنبال می‌کنند، اقدام به ارائه اطلاعات می‌کنند و اگر درباره وسعت تخریب جنگل‌ها و مراتع صادقانه صحبت نکنیم، بالاخره این موضوع افشا خواهد شد.
میلانی تاکید کرد: دسترس‌پذیر کردن کوهستان به ویژه برای توانیابان، برنامه‌ریزی مسیرهای کوهستانی و هدایت بازدیدکنندگان به زون‌های مختلف، جلب مشارکت اهل فرهنگ و هنر در تولید و ترویج فرهنگ ارتباط با طبیعت، هوشمندسازی ارتباطات با مخاطبان کوهستان از جمله راهکارهای آزموده شده در سطح جهانی است. رشته‌کوه توچال در شمال، منطقه حفاظت‌شده جاجرود و پارک‌های ملی خجیر و سرخه‌حصار در شرق، کوه‌های بی‌بی شهربانو و آراد در جنوب و لکه‌های طبیعی مانند پارک پردیسان و کناره‌های روددره‌ها در داخل شهر، اگر حفاظت شوند یا شیوه حفاظت آنها اصلاح شود، می‌توانند کارکردهای یادشده را برای تهران داشته باشند. بدیهی است که هرگونه «شهری‌سازی» مناطق حفاظت‌شده در مغایرت با توسعه پایدار است.
رئیس کمیته محیط‌زیست و خدمات شهری با بیان اینکه کوهستان، با زیبایی بکر و دست نخورده‌اش، با چشم‌انداز پیراسته‌اش، با سکوت دل‌انگیز یا زمزمه‌ها و هیاهوی بادهایش، با شکوه‌ترین پناه عاشقان طبیعت بوده و نیازی به ساخت‌وساز ندارد، عنوان کرد: دوستداران کوهستان، نگاهبانان طبیعت و دل‌نگرانان حال و آینده شهر، نباید بگذارند که کوه‌های مجاور تهران که برای ما آب و هوا و آسایش فراهم می‌کنند، به ملک خصوصیِ ساخت‌وسازگرایان و رانت‌خواران بدل شود./منبع : ایسنا
یک دیدگاه