موضوع زباله‌های شهری و روش معدوم سازی آنها، در هر زمان و شرایطی مهم است، زیرا به طور مستقیم با سلامت مردم ارتباط دارد و حالا با شیوع ویروس کرونا در جامعه، این مسئله جدی‌تر و حساس‌تر شده است؛ زیرا زباله‌های احتمالا آلوده به این ویروس مانند ماسک، دستکش و… نیز اضافه شده و اگر به درستی جمع‌آوری و دفن نشوند می‌توانند جان بسیاری از افراد را به خطر بیندازند.
ویروس کرونا با خود مخاطرات فراوانی به همراه داشت و حالا اضافه شدن انبوهی از زباله‌های جدید همچون ماسک، دستکش، ظروف مواد ضدعفونی کننده و … باری اضافه بر دوش طبیعت تحمیل می‌کند؛ طبیعتی که از دست آلاینده‌های بشر روی خوش به خود نمی‌بیند.
مبارزه با آلاینده‌های پلاستیکی یکی از دغدغه‌های دوستداران محیط زیست بوده و هست و حالا با وجود همه‌گیری کرونا، این دغدغه دوچندان شده است، زیرا تعداد بیشماری ماسک، دستکش پلاستیکی، شیشه و بطری پلاستیکی مواد ضدعفونی کننده روزانه در طبیعت رها می‌شود.
صنعت پلاستیک که در اوایل دهه ۱۹۰۰ آغاز به کار کرد و تولید جهانی پلاستیک از ۱.۵ میلیون متر در سال ۱۹۵۰ به ۳۴۸ میلیارد تن در سال ۲۰۱۷ رسید و حالا آمارها حکایت از افزایش تولید پلاستیک تا سال ۲۰۵۰ به ۸.۳ میلیارد تن خبر می‌دهد، این روزها نیز پس از افزایش استفاده از تجهیزات محافظتی شخصی و رهاسازی آنها در طبیعت، پسماندهای ویروس کرونا به شکل جدیدی از آلودگی تبدیل شده است. متاسفانه امروز ماسک، دستکش، بطری های ضدعفونی کننده دست و سایر مواد زائد ویروس کرونا در بستر دریا پیدا شده و به منبع جدید آلودگی اکوسیستم اقیانوس تبدیل شده است.
افزایش استفاده از ماسک به عنوان راهی برای کاهش سرعت گسترش کووید ۱۹ منجر به افزایش تولید زباله های ماسک‌های یکبار مصرف شده است. سازمان تجارت سازمان ملل متحد، آنکتاد (UNCTAD) تخمین می‌زند که فروش جهانی در سال جاری حدود ۱۶۶ میلیارد دلار باشد، در حالی که این رقم در سال گذشته، حدود ۸۰۰ میلیون دلار بود.
دانشمندان تخمین می‌زنند که حدود ۷۵ درصد از ماسک‌ها و سایر زباله‌های مربوط به همه گیری کرونا، در طبیعت یا به صورت شناور در دریاها رها می‌شوند که گذشته از آسیب‌های زیست محیطی، هزینه‌های مالی در مناطق گردشگری و شیلات نیز به همراه دارد، براساس برنامه‌های محیط زیست سازمان ملل (UNEP) میزان این هزینه ها حدود ۴۰ میلیارد دلار برآورد می‌شود.
سوزاندن؛ راهکار رهایی از شر زباله‌های کرونایی
این روزها با وجود همه‌گیری کرونا و روی آوردن بشر به استفاده از ماسک و دستکش‌های پلاستیکی، دغدغه فعالان محیط زیست که رها سازی این آلاینده‌ها در طبیعت است، شدت گرفته و با وجودی که دفع ماسک و زباله‌های پزشکی یک بحران است، راهکار بهینه برای خلاصی از شر این زباله‌ها سوزاندن اعلام شده است.
دمای بالا ویروس‌ها را از بین میبرد. انواع دیگر زباله‌های دست دوم را نیز می‌توان در محل‌های غیرخطرناک دفن کرد و یا آن را سوزاند و بازیافت کرد.
علاوه بر از بین بردن ویروس‌ها، سوزاندن می‌تواند میزان ضایعات باقیمانده را به طور کلی کاهش دهد. گرمای تولید شده از زباله سوزها همچنین می‌تواند به عنوان منبع انرژی یا برای گرم کردن ساختمان‌های محلی یا برای تولید برق استفاده شود. در سال ۲۰۱۸، زباله‌های سوزانده شده شهری تقریباً ۲ درصد از انرژی انگلیس را تأمین کردند.
استفاده از سوزاندن برای مدیریت پسماند بحث برانگیز است؛ در گذشته سوزاندن شهرت بدی در انتشار گازهای گلخانه ای در جریان سوختن داشت، اما در کارخانه‌های بازیافت مدرن، گازهای گلخانه‌ای که به تغییرات آب و هوایی منجر می‌شوند و به سلامتی انسان آسیب می‌رساند، با استفاده از فناوری های نظافت گاز از بین می‌روند.
در حال حاضر، نبود زباله سوز مورد نیاز برای از بین بردن چنین ضایعاتی، خطر گسترش عفونت را افزایش می‌دهد و تأثیر محیطی ماسک‌های رها شده در طبیعت از دیگر سو نیز تهدید است. اینکه برخی ماسک‌ها توسط افراد آلوده استفاده شده، تهدیدی نگران کننده است، زیرا این عفونت می‌تواند ساعت‌ها یا حتی روزها در رطوبت زنده بماند و در صورت لمس فرد دیگر قابل انتقال است.
PPE، شامل دستکش یکبار مصرف، پیش بند و لباس، ماسک‌های جراحی، ماسک‌های سه لایه جراحی و محافظ صورت و عینک هستند. نکته ای که در مورد PPE در سطح بیمارستان وجود دارد، این است که فقط یک بار می‌توانید از آن استفاده کنید و به همین دلیل در مقیاس زیاد این زباله ها ایجاد می‌شود.
راهکار کشورهای مختلف برای دفع زباله‌های کرونایی
در انگلستان، سرویس بهداشت ملی برچسب‌های مختلف برای انواع زباله‌ها تعریف کرده است. در این کشور بخشی را به عنوان زباله‌های عفونی (آلوده به مایعات بدن)، بخشی را آلوده اما غیرعفونی و بخش دیگری را مشابه زباله‌های خانگی می دانند که دو بخش اول نیاز به دفع سریع و سوزاندن دارند.
در انگلستان، مسئولان زباله سوزهای خطرناک، می گویند که در حال حاضر فضای کافی برای مقابله با آن وجود دارد. در حالی که انگلستان قوانینی را درباره زباله های عفونی کاهش داده است، کشورهای دیگر به طور متفاوتی به مسئله افزایش پسماندهای بالینی پرداخته اند.
ایتالیا روش های بی خطر دیگری را برای دفع PPE خود ارائه کرده است. مواد زائد در چندین کانتینر مهر و موم شده در بیمارستان ذخیره می‌شوند و از طریق راهروها و آسانسورهای اختصاصی منتقل می‌شوند.
در چین، جایی که در اوج ویروس در بیمارستان‌های ووهان گزارش شد، شش برابر بیشتر از حد معمول زباله تولید می‌شود، یک کارخانه زباله پزشکی جدید و ۴۶ مرکز درمان سیار برای مقابله با این معضل ساخته شد.
اوضاع دفع این نوع پسماندها در برخی کشورها همچنان پیچیده است، به عنوان مثال هند، با بسیاری از موارد نقض قوانین دولت، از جمله اختلاط زباله‌های بالینی و عمومی و تخلیه غیرقانونی، سابقه ضعیف در زمینه دفع زباله‌های بالینی دارد. در حقیقت، از زمان شروع همه گیری، مقدار زیادی PPE استفاده شده در فضاهای باز دهلی نو و حجم قابل توجهی ذخیره شده توسط کارگران در بخش غیررسمی برای فروش مجدد، پیدا شده است.
بهترین راهکار چیست؟
پس از پایان همه گیری، زمان برای تأمل در مناسب بودن سیستم‌های فعلی و این که آیا گزینه‌های جایگزین قابل بررسی است وجود خواهد داشت، اما فعلا راهکار موجود جدا کردن این قسم زباله ها از دیگر زباله ها و سوزاندن آنها است.
برای کاهش خطر عفونت، فناوری استریل کننده زباله‌ها و تکنیک‌های جداسازی که باعث کاهش اختلاط زباله‌های عفونی با زباله‌های عمومی می شود نیز می‌تواند ارائه شود. UNCTAD از دولت ها می خواهد که جایگزین های غیررسمی، قابل تجزیه بیولوژیک یا قابل بازیافت مانند الیاف طبیعی، پوسته برنج و لاستیک طبیعی را گسترش دهند. این محصولات سازگار با محیط زیست بوده و از آنجا که کشورهای در حال توسعه تأمین کننده اصلی بسیاری از مواد جایگزین پلاستیکی هستند، می توانند مزیت بیشتری را برای ایجاد مشاغل جدید فراهم کنند.
در سراسر جهان، محققان و دانشمندان در تلاشند تا راه حل‌های ابتکاری برای دفع مناسب ماسک و دستکش در سطح شهر، به ویژه برای مکان‌هایی مانند بیمارستان‌ها که ماسک‌ها بیشتر استفاده می‌شود، پیدا کنند. کشورهایی هم هستند که راهکارهای دیگری دارند، برای مثال از شهروندان می‌خواهند که ماسک‌های استفاده شده را دور نریزید، آنها را برای دفع مناسب به محل‌های جمع آوری زباله تحویل دهند.
افزایش زباله‌های پلاستیکی تنها اثری نیست که کووید ۱۹ بر محیط زیست وارد می‌کند، اما بی‌شک یکی از آثار جبران ناپذیر بر چهره طبیعت خواهد بود./ایسنا
منابع:scmp ، theconversation ، hindustantimes ، news ، weforum ، statista
